Bylaısha aıtqanda, bizge endi báribir emes pe? Dollardyń óskeninen de, túskeninen de túk ózgermeıdi. Ómirimizdi aıtamyn.
Ras qoı. Erteń dollar sál-pál túsip, teńge baǵamy kóterilse, budan bazardaǵy baǵa arzandaı ma? Joq, endi arzandamaıdy. Bir ósken baǵa sol qalpynda qalady. Birjolata.
Demek, biz aldandyq.
Teńge men dollardyń aınalasyndaǵy haostan qarapaıym halyq qana ońbaı utyldy.
Burynda álgi bir dáý dúkenderge baratynbyz. Sýpermarketterge... Úıden alyp shyqqan 15 myń teńge artyǵymen bolmasa da naqpa-naq jetetin sıaqty edi. Qazir jetpeıdi. Qazaqshalap aıtqanda, jyrtyǵyńdy jamaýǵa da jaramaıdy.
Barlyq taýardyń baǵasyn bizge baıqatpaı qymbattatqan. Azyq-túlik, dári-dármek, qural-saımannyń qunyna deıin ósip ketipti. Dollarǵa baılanǵan ómir-aı...
Áıteýir bárine devalvasıa jaqsy syltaý boldy.
Osy kúnge deıin ózdiginen túk óndirmeı kelgen Qazaqstan «qara altynnan» qadir qashqanda ımporttyń aýzyna qarap qaldy. Odan buryn munaıdan túsken aqshanyń arqasynda óziniń bıti tym semirip ketkenin túsindi. Túsingen shyǵar dep oılaımyz...Biraq túsinbeýi de múmkin. Túsinsek, shyǵyny shash etekten keletin kereksiz jobalardan, jarystardan bas tartar edik qoı. Solaı ma?
Odan buryn, qarap turyp qazirgi jaǵdaıǵa kúlkiń keledi.
Saılaýdyń aldynda dollardyń turaqtana qalǵanyn qarasańshy. Saılaý ótkizerdiń aldynda halyqtyń kóńilin aýlaý ma, bul ne sonda? Mundaı aldarqatý qanshalyqty qajet boldy eken?
Áıteýir eldiń arasynda júrgennen keıin kóp nárseni estısiń. Álgi bıliktegiler saılaýdy aman-esen ótkizip alǵansha dollardy aýyzdyqtaı turýdy jón kóripti.
Sonda saılaýdan keıin bizdi ne kútip tur? Tipti elestetýdiń ózi qorqynyshty.
Bıliktiń ózi «saılaýdy ótkizip alaıyq» degen baıansyz prınsıppen ómir súrse, qarapaıym halyqqa mundaı bılikten ne qaıyr, ne úmit?
Anyǵy, saılaýdan keıin de ómir bar emes pe? Iá, bar. Biraq onyń qandaı bolatynyn qazirden-aq boljaýǵa bolatyn sıaqty.
Boljaýymyzsha, dollardyń alar asýy men shyǵar bıigi alda. Saılaýǵa deıin sál tynysy tarylǵan ol osy joly shyn erkindik alady deıdi.
Janarmaı baǵasy da osy saılaýdan keıin ósedi dep jatyr. Bılik «ósetin negiz joq» deıdi. «Joq» dese, demek ósedi degen sóz. O jaqtyń sózine senbeıtin adam retinde buǵan kúmándanbaımyz.
Baıqaısyz ba, ómir boıy qymbatshylyq bizdiń izimizden qalmaı keledi. Birese aldymyzǵa shyǵady, birese artymyzdan qýady.
«Ósedi», «qymbattaıdy» degen sózderdiń ornyn «damıdy», «ózgeredi» degen uǵymdarmen almastyrý qashan múmkin bolar eken?
Anyǵy, biz mundaı ózgergen, damyǵan Qazaqstandy kóre alamyz ba? Bizdiń balalarymyz kóre ala ma?
Byltyrǵy ulan-asyr naýqannyń aldynda da (qaı naýqandy aıtyp otyrǵanymdy biletin shyǵarsyzdar) dál osy senarıge kýá bolǵanbyz. Kelimbetov «dollar óspeıdi» dep úıip-tógip ýáde bergen. Naýqan aıaqtalǵasyn, bylaısha aıtqanda, kózdegen maqsatyna jetip alǵasyn dollarǵa «bostandyq» berildi. Sonda bılik bizdi aqymaq dep oılaı ma?
Jumash SHÚIKENOV,
«Qala men Dala» gazetiniń turaqty oqyrmany
