Ózderi kúndelikti ómir salty arqyly olarǵa úlgi bola bilgen. Osylaısha ul bala shymyr, myqty, jastaıynan eńbekke aralasyp er jetedi. Men kóshpendi ómir súrýdiń ońaı emes ekenin óz basym jaqsy bilemin.
Jazda jaılaýǵa, qysqa qystaýǵa, kúzde kúzdeýge, kóktemde kókteýge kóship, dúnıe-múlikpen, bala-shaǵamen oryn aýystyrý kóp qajyrlyqty talap etedi.
Jańa qonysqa úı tigip, tirshiliktiń bárin qaıta bastaý - qıynnyń qıyny. Sonymen qatar, qazaq xalqy tastan qashalǵan úıde emes, esigi ár ýaqytta qonaqqa aıqara ashyq turatyn kıiz úıde ómir súrgen. Keń dalada qorǵansyz bolsa da, esh qorqynyshsyz ómir súrgen. Sondyqtan da balalardyń sporttaǵy qabiletterin jetildirip, barynsha shynyqtyryp, el qorǵaıtyn batyr qylyp ósirgen.
Biz - osyndaı uly dala xalqynyń urpaǵymyz. Jastaıyn uldarǵa "Sen erteń áke bolasyń", al qyzdarǵa "Sen - bolashaq anasyń" dep qulaqtaryna quıyp, árdaıym aqyl-keńesterin aıtyp, tárbıelep-ósirgen.
Eki jas shańyraq qurǵanda olardy bólek úıge shyǵaryp, mal-úı bólip bergen. Keıinnen eki jastyń týysqandary "qudalyq" qarym-qatynasta aralasqan, qazirgi tilde arnaıy kelisim-shart túrinde desek te bolady. Kelinshek kerek kezde ǵana óziniń tórkinine baryp, nemerelerin kórsetken. Mine, bizdiń uly babalarymyz osy dástúrdi salt retinde ustanyp, jastardy da dál osylaı ósirgen. Jastar sol múmkindiktiń arqasynda baqytty ómir súrip, baba jolymen ǵumyr keshken.
Al qazirgi aldyńǵy býyn aǵalarymyz jastarǵa úlgi bola alyp júr me?
Salt-dástúr de, qarym-qatynas ta túsiniksiz, ádep pen tárbıeden alshaqtap bara jatqandaı. Osyndaı beıbereket kezde jastar qalaı ómir súrmek?
Búginde mektepte oqıtyn balada arman-maqsat bar ma? Altyn uıasynan ushyp, kámiletke tolǵan jastarǵa jolyn taýyp ketýge múmkindik qarastyryla ma? Zań olardy qorǵaı ala ma?
Qazirgi tańda eldegi qarapaıym jastardyń bolashaǵy bulyńǵyr dep oılaımyn.
Mysalǵa Denıs Tendi óltirgen jastar bul iske amal joqtyǵynan, múshkil xalden, kúnkóris tómendiginen bardy. Olar kólik aınasyn urlaý sebebi retinde bul qylmysqa ómirde basqa múmkindikti kórmegen soń barǵandyǵyn aıtqan edi.
Denıs kásibı sportshy retinde urylardy qýyp jetip, aınany qaıtarmaq bolǵan kezde urlyq jasaǵan jigit polısıa qolyna túsýden qorqyp, aınany tastap shyǵaıyn degen kezde tóbeleske aınalyp, pyshaq tyqqan eken. Árıne, álemge áıgili sportshymyz qaıtys bolǵany ókinishti, biraq bul arnaıy josparly túrde jasalǵan qastandyq dep aıta almaımyn. Denıske pyshaq tyqqan Nuraly kinásin moıyndady, mamasynan keshirim surady, búgin sot onyń jazasyn kesti.
Sonymen qatar, bir uly bar júkti qyz osy jaǵdaıdyń kýágeri bolyp qaldy. Osy tusta bizdegi zańnyń sonshalyqty durys emestigin baıqaýǵa bolady. Ol qyzdyń bul qylmysqa qatysy qandaı? Shetelmen baılanysty dep jalǵan aıyp taǵylyp, ony bostandyqtan uzaǵyraq aıyrý úshin taǵy da kúsh salynyp jatyr. Júkti anaǵa qalaısha jandary ashymaıdy eken dep júregim aýyrady.
Talaı adamdardy qaqqan Úsenovter de bostandyqta júr ǵoı. Áıgili sportshy bolǵandyqtan da jaǵdaıdyń osylaı ýshyǵyp ketkenin bárimiz de ishteı bilip otyrmyz. Qazaqstanda dál osyndaı jaǵdaı kúnine qansha ret oryn alady? Kóp bolmasa, az emes.
Qarapaıym aýyldan kelgen jastardyń kóbi osyndaı ıa bolmasa osyǵan uqsas jolǵa túsip ketetini shyndyq. Ony bárimiz bilgenimizben bul másele kóterilmeıdi, qolǵa alynbaıdy. Árıne olardyń arasynda julyp-julqynyp ósip shyǵatyndary da bar.
Biraq ol bolashaqta qanshalyqty kóterile alady? Sonyń bireýi - bizbiz. Kezinde bergenniń qolynan, bermegenniń jolynan aldyq. Biraq bul bizge ońaı tıgen joq. Tájirıbeli aılakerler bizdi qoldarynsha kelgenshe paıdalandy, aram isterine jumsady. Qyl kópirdiń ústinde jumys jasap júrip paıda taptyq desem de bolady. Qazir ózimizdi tájirıbe aldyq dep jubatyp qoıamyz.
Iá, tájirıbe. Biraq jabaıy qasqyrǵa aılanyp ta úlgerdik. İshimizdegi ókpe men yza keıbir kezde jep qoıady. Búginde jastarǵa úlgi bolar kim bar? Jastardyń bolashaǵy qalaı bolmaq? Men jastardyń sondaı jolmen óskenin qalamas edim...
Azamathan Ámirtaıdyń facebook paraqshasynan
