"Bilesizder, 2012 jyly Atyraý oblysy ákimi Bergeı Rysqalıev qyzmetinen qýyldy jáne birden shetelge ketip qaldy. Budan keıin tergeý bastalyp, biraz bylyqtyń beti ashyldy.
Bergeıdiń memleket múlkin talan-tarajǵa salǵany, qyzmetin asyra paıdalanǵany, uıymdasqan qylmystyq top qurǵany áshkere boldy.
Byltyr osyǵan qatysty ótken sot isinde Bergeı men inisi Amanjan Rysqalıev syrttaı sottalyp, bulardyń qosynynda bolǵan taǵy 22 adam 2,5 jyldan 15 jylǵa deıingi aralyqta jaza arqalady. Tergeý barysynda Bergeı qurǵan qylmystyq top 72 mlrd teńgeden asa memleket qarajatyn qaltasyna basqany anyqtaldy.
Sot buıryǵy boıynsha aǵaıyndylarǵa tıesili 185 nysan, onyń ishinde páter, jer ýchaskileri, jer asty garajdary, jyljymaıtyn múlik, banktegi esep-shottar jáne basqa da materıaldyq múlik tárkilendi. Muny aqshaǵa aınaldyrǵanda mlrd-pen baǵalanatyn taǵy bir kapıtaldyń basy quralar edi.
Bılik aǵaıyndylardyń sońyna túsip, halyqaralyq izdeý jarıalady. Osy ýaqytta tergeýshiler Bergeıdiń barsha bylyqtaryn toptastyryp, tom-tom etip tikti. Sonyń nátıjesinde eks-ákimge úkim shyǵarylyp, Bergeı 17 jyl arqalady. İnisi Amanjan 16 jylǵa sottaldy. Syrttaı. İlgeride aıtqan barlyq dúnıe-múlki tárkilendi.
Osy kúnge deıin olar Anglıada ómir súrip keldi, súrip te jatyr. Alaıda álgi úkimniń kúshi uzaqqa barǵan joq.
Kúni keshe Bas prokýror Ǵızat Nurdáýletov atalǵan iske aıaqasty qyzyǵýshylyq tanytyp, aǵaıyndylardyń tárkilengen aktıvin qaıtarý týraly osy jyldyń 1-mamyrynda Joǵarǵy sotqa shaǵym túsirdi.
Bas prokýror Joǵarǵy sottan Atyraý oblysynyń qylmystyq ister jónindegi aýdanaralyq sotynyń 25.01.2019 jylǵy úkiminiń kúshin jáne 09.01.2020 jylǵy Joǵarǵy sottyń jańa qaýlysyn joıýdy suraǵan.
Onyń aıtýynsha, Rysqalıevter jıǵan-tergenin mańdaı ter, adal eńbekpen tapqan. Eń qyzyǵy, Joǵarǵy sot ta Bas prokýrordyń shaǵymyn kópke sozbaı, qanaǵattandyrdy.
16-maýsym kúni Joǵarǵy sot Bas prokýratýranyń kasasıalyq shaǵymyn qarap, Rysqalıevterge tárkilengen dúnıe-múlkin qaıtarý jóninde sheshim shyǵardy.
Shyny kerek, bul – nonsens. Máseleniń baıybyna barmaı, aıǵa jetpes aralyqta sheshim shyǵara salý, aqylǵa syımaıdy. Eń qyzyǵy, «Rysqalıevtyń dúnıe-múlki adal eńbekpen tabylǵan» dep tanylady da, onyń 17 jylǵa syrttaı sottalǵany, oǵan halyqaralyq izdeý jarıalanǵany óz kúshinde qalady.
Sot úkimi boıynsha Rysqalıev aýyr qylmys jasaǵan adam. Zań boıynsha aýyr qylmys jasaǵan azamattyń dúnıe-múlki avtomatty túrde tárkilenedi!
Eger Bergeı dúnıe-dáýletin adal eńbekpen tapsa, onda oǵan nesine aıyp taqty? Olaı bolsa, ony 17 jylǵa sottaǵan úkimniń de kúshin joısyn.
Qısynǵa salar bolsaq, bul istiń aqyry Bergeıdiń aqtalýymen aıaqtalýy tıis.
Endigi másele nege degenge tireledi? Bergeıdiń múlkin qaıtaryp berýdi suraǵan Bas prokýror nege súıendi? Biz bilmeımiz, biraq tuspaldaı alamyz. Bul – buıryq. Bas prokýror osy tapsyrmany oryndaýshy ǵana. Buıryqty kim berdi? Biz bilmeımiz, taǵy da tuspaldaı alamyz.
Buıryq bergen adamnyń aty-jónin siz de, biz de shamalaýymyz múmkin. Másele, ol nege mundaı amalǵa bardy? Buǵan barýǵa májbúrledi me, álde shynymen de, Bergeıge jany ashydy ma? Ol kisini bopsalaǵany ras bolsa, Bergeıdiń qolynda kópke jarıa eter kompromat bolǵany ma?
Aınalasy eki aptanyń ishinde sheshilgen sharýa – aýyl-aımaq, bota-taılaqtyń máselesi emes edi. Soǵan qaraǵanda sózimizdiń jany bardaı.
Odan buryn Bergeıdiń mal-múlkin mańdaı terimen tapty degenge senesiz be? Memleketten jyrǵan 72 mlrd óz aldyna, Qazaqstanda turyp 185 obektige ıelik etý, munyń bárine adal eńbekpen qol jetkizý múmkin be?
Álbette eger Rysqalıev munyń bárin óz eńbegimen tapsa talasym joq, biraq buǵan dálel retinde onyń resmı tabysyn da jarıalaý kerek edi.
Al Bas prokýrorǵa aıtarym, bulaı únsiz ketýge bolmaıdy. İs-áreketińizdi el-jurtqa túsindirýge tıissiz. Halyq kútip otyr. Tipti ne bolǵanyn da túsinbeı qaldy. Táýelsiz Qazaqstannyń tarıhynda dál mundaı soraqy sheshim shyǵarylmaǵan!
Álgi sheshim onsyz da kóptiń kóńili qalǵan sot júıesi men qylmystyq atqarý júıesiniń bedelin quldyrata túspese, kótermeıdi".
Rysqalıevke qaıtarylar dúnıe-múliktiń tizimi
Bas prokýror tómendegi mal-múlikti burynǵy ıelerine qaıtarýdy suraǵan:
- Bergeı Rysqalıevke onyń tórt JSHS úlesin, úsh jer ýchaskesin (Nur-Sultan, Atyraý jáne Aqtóbe qalalarynda), Atyraýdaǵy úıdi, sondaı-aq Almatydaǵy jer asty garajdaryn qaıtarýdy suraıdy.
- Amanjan Rysqalıevke Atyraýdaǵy jer ýchaskeleri men Aqtóbedegi úılerin, sondaı-aq eki JSHS úlesin.
- Bergeı Rysqalıevtiń jubaıyna Atyraýdaǵy birneshe turǵyn emes úı-jaılar men jer ýchaskeleri, sondaı-aq birneshe JSHS jarǵylyq kapıtalyndaǵy qatysý úlesiniń jartysy.
- Amanjan Rysqalıevtiń jubaıyna Atyraý ortalyǵyndaǵy jer ýchaskeleri men 2 páter. Rústem Álbaqasovtyń jubaıyna Nur-Sultan men Aqtóbedegi bes jer ýchaskesi, Almatydaǵy jer asty parkıngi, Aqtóbedegi úı jáne turǵyn úı-jaılar.
JSDP Bergeıdiń partıasy ma?
Budan buryn JSDP partıasynyń burynǵy tóraǵasy Ermurat Bapı áleýmettik jelide «Bergeı JSDP partıasyn baılap berip, bılikpen kelisimge keldi» dep jazǵan.
«Bergeı úshin qoǵam, el, halyq… degen uǵymdar aqshadan artyq emes ekenine kózim jetti. Ol óz paıdasy úshin qoǵam múddesin emin-erkin aıyrbastap júre beredi. Sondyqtan mundaı julymyr atjalman qoǵamǵa qolǵabys jasaıdy dep aldanyp qalýǵa bolmaıdy.
Al sot sheshimimen Bergeıdiń buǵaýlanǵan aktıvterin qaıtaryp berý prosesiniń bastalǵany – onyń búgingi rejımmen aýyzjalasqany. Búginde Nazarbaevtyń nusqaýymen Bergeıdiń aktıvterin qaıtaryp berý isine Karım Masımov baqylaý jasaýda. Qashqyn ákim bılikke OSDP-ny baılap berdi.
Iaǵnı Karım-akanyń manıpýlásıasymen aldaǵy parlamenttik saılaýda bul partıa opozısıanyń rólin atqarady. Óziniń jeke bas paıdasy úshin KNB-nyń qoltyǵyna kirgen adamnan halyqqa qaıyr joq», – deıdi saıasatker.
Aıta ketelik, aǵaıyndy Rysqalıevterdi quqyq qorǵaý organdary 2013 jyldan beri izdestirip jatyr.
2019 jyly qańtar aıynda aǵaıyndy Rysqalıevterge sot úkimi shyqqan. Sot Bergeı Rysqalıevti – 17 jylǵa, Amanjan Rysqalıevti 16 jylǵa syrttaı sottaǵan bolatyn.
Al FREDO
