"بىلەسىزدەر، 2012 جىلى اتىراۋ وبلىسى اكىمى بەرگەي رىسقالييەۆ قىزمەتىنەن قۋىلدى جانە بىردەن شەتەلگە كەتىپ قالدى. بۇدان كەيىن تەرگەۋ باستالىپ، ءبىراز بىلىقتىڭ بەتى اشىلدى.
بەرگەيدىڭ مەملەكەت مۇلكىن تالان-تاراجعا سالعانى، قىزمەتىن اسىرا پايدالانعانى، ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ قۇرعانى اشكەرە بولدى.
بىلتىر وسىعان قاتىستى وتكەن سوت ىسىندە بەرگەي مەن ءىنىسى امانجان رىسقالييەۆ سىرتتاي سوتتالىپ، بۇلاردىڭ قوسىنىندا بولعان تاعى 22 ادام 2،5 جىلدان 15 جىلعا دەيىنگى ارالىقتا جازا ارقالادى. تەرگەۋ بارىسىندا بەرگەي قۇرعان قىلمىستىق توپ 72 ملرد تەڭگەدەن اسا مەملەكەت قاراجاتىن قالتاسىنا باسقانى انىقتالدى.
سوت بۇيرىعى بويىنشا اعايىندىلارعا تيەسىلى 185 نىسان، ونىڭ ىشىندە پاتەر، جەر ۋچاسكىلەرى، جەر استى گاراجدارى، جىلجىمايتىن مۇلىك، بانكتەگى ەسەپ-شوتتار جانە باسقا دا ماتەريالدىق مۇلىك تاركىلەندى. مۇنى اقشاعا اينالدىرعاندا ملرد-پەن باعالاناتىن تاعى ءبىر كاپيتالدىڭ باسى قۇرالار ەدى.
بيلىك اعايىندىلاردىڭ سوڭىنا ءتۇسىپ، حالىقارالىق ىزدەۋ جاريالادى. وسى ۋاقىتتا تەرگەۋشىلەر بەرگەيدىڭ بارشا بىلىقتارىن توپتاستىرىپ، توم-توم ەتىپ تىكتى. سونىڭ ناتيجەسىندە ەكس-اكىمگە ۇكىم شىعارىلىپ، بەرگەي 17 جىل ارقالادى. ءىنىسى امانجان 16 جىلعا سوتتالدى. سىرتتاي. ىلگەرىدە ايتقان بارلىق دۇنيە-مۇلكى تاركىلەندى.
وسى كۇنگە دەيىن ولار انگليادا ءومىر ءسۇرىپ كەلدى، ءسۇرىپ تە جاتىر. الايدا الگى ۇكىمنىڭ كۇشى ۇزاققا بارعان جوق.
كۇنى كەشە باس پروكۋرور عيزات نۇرداۋلەتوۆ اتالعان ىسكە اياقاستى قىزىعۋشىلىق تانىتىپ، اعايىندىلاردىڭ تاركىلەنگەن اكتيۆىن قايتارۋ تۋرالى وسى جىلدىڭ 1-مامىرىندا جوعارعى سوتقا شاعىم ءتۇسىردى.
باس پروكۋرور جوعارعى سوتتان اتىراۋ وبلىسىنىڭ قىلمىستىق ىستەر جونىندەگى اۋدانارالىق سوتىنىڭ 25.01.2019 جىلعى ۇكىمىنىڭ كۇشىن جانە 09.01.2020 جىلعى جوعارعى سوتتىڭ جاڭا قاۋلىسىن جويۋدى سۇراعان.
ونىڭ ايتۋىنشا، رىسقالييەۆتەر جيعان-تەرگەنىن ماڭداي تەر، ادال ەڭبەكپەن تاپقان. ەڭ قىزىعى، جوعارعى سوت تا باس پروكۋروردىڭ شاعىمىن كوپكە سوزباي، قاناعاتتاندىردى.
16-ماۋسىم كۇنى جوعارعى سوت باس پروكۋراتۋرانىڭ كاسساسيالىق شاعىمىن قاراپ، رىسقالييەۆتەرگە تاركىلەنگەن دۇنيە-مۇلكىن قايتارۋ جونىندە شەشىم شىعاردى.
شىنى كەرەك، بۇل – نونسەنس. ماسەلەنىڭ بايىبىنا بارماي، ايعا جەتپەس ارالىقتا شەشىم شىعارا سالۋ، اقىلعا سىيمايدى. ەڭ قىزىعى، «رىسقالييەۆتىڭ دۇنيە-مۇلكى ادال ەڭبەكپەن تابىلعان» دەپ تانىلادى دا، ونىڭ 17 جىلعا سىرتتاي سوتتالعانى، وعان حالىقارالىق ىزدەۋ جاريالانعانى ءوز كۇشىندە قالادى.
سوت ۇكىمى بويىنشا رىسقالييەۆ اۋىر قىلمىس جاساعان ادام. زاڭ بويىنشا اۋىر قىلمىس جاساعان ازاماتتىڭ دۇنيە-مۇلكى اۆتوماتتى تۇردە تاركىلەنەدى!
ەگەر بەرگەي دۇنيە-داۋلەتىن ادال ەڭبەكپەن تاپسا، وندا وعان نەسىنە ايىپ تاقتى؟ ولاي بولسا، ونى 17 جىلعا سوتتاعان ۇكىمنىڭ دە كۇشىن جويسىن.
قيسىنعا سالار بولساق، بۇل ءىستىڭ اقىرى بەرگەيدىڭ اقتالۋىمەن اياقتالۋى ءتيىس.
ەندىگى ماسەلە نەگە دەگەنگە تىرەلەدى؟ بەرگەيدىڭ مۇلكىن قايتارىپ بەرۋدى سۇراعان باس پروكۋرور نەگە سۇيەندى؟ ءبىز بىلمەيمىز، ءبىراق تۇسپالداي الامىز. بۇل – بۇيرىق. باس پروكۋرور وسى تاپسىرمانى ورىنداۋشى عانا. بۇيرىقتى كىم بەردى؟ ءبىز بىلمەيمىز، تاعى دا تۇسپالداي الامىز.
بۇيرىق بەرگەن ادامنىڭ ءاتى-جونىن ءسىز دە، ءبىز دە شامالاۋىمىز مۇمكىن. ماسەلە، ول نەگە مۇنداي امالعا باردى؟ بۇعان بارۋعا ماجبۇرلەدى مە، الدە شىنىمەن دە، بەرگەيگە جانى اشىدى ما؟ ول كىسىنى بوپسالاعانى راس بولسا، بەرگەيدىڭ قولىندا كوپكە جاريا ەتەر كومپرومات بولعانى ما؟
اينالاسى ەكى اپتانىڭ ىشىندە شەشىلگەن شارۋا – اۋىل-ايماق، بوتا-تايلاقتىڭ ماسەلەسى ەمەس ەدى. سوعان قاراعاندا ءسوزىمىزدىڭ جانى بارداي.
ودان بۇرىن بەرگەيدىڭ مال-مۇلكىن ماڭداي تەرىمەن تاپتى دەگەنگە سەنەسىز بە؟ مەملەكەتتەن جىرعان 72 ملرد ءوز الدىنا، قازاقستاندا تۇرىپ 185 وبەكتىگە يەلىك ەتۋ، مۇنىڭ بارىنە ادال ەڭبەكپەن قول جەتكىزۋ مۇمكىن بە؟
البەتتە ەگەر رىسقالييەۆ مۇنىڭ ءبارىن ءوز ەڭبەگىمەن تاپسا تالاسىم جوق، ءبىراق بۇعان دالەل رەتىندە ونىڭ رەسمي تابىسىن دا جاريالاۋ كەرەك ەدى.
ال باس پروكۋرورعا ايتارىم، بۇلاي ءۇنسىز كەتۋگە بولمايدى. ىس-ارەكەتىڭىزدى ەل-جۇرتقا تۇسىندىرۋگە ءتيىسسىز. حالىق كۇتىپ وتىر. ءتىپتى نە بولعانىن دا تۇسىنبەي قالدى. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تاريحىندا ءدال مۇنداي سوراقى شەشىم شىعارىلماعان!
الگى شەشىم ونسىز دا كوپتىڭ كوڭىلى قالعان سوت جۇيەسى مەن قىلمىستىق اتقارۋ جۇيەسىنىڭ بەدەلىن قۇلدىراتا تۇسپەسە، كوتەرمەيدى".
رىسقالييەۆكە قايتارىلار دۇنيە-مۇلىكتىڭ ءتىزىمى
باس پروكۋرور تومەندەگى مال-مۇلىكتى بۇرىنعى يەلەرىنە قايتارۋدى سۇراعان:
- بەرگەي رىسقالييەۆكە ونىڭ ءتورت ج ش س ۇلەسىن، ءۇش جەر ۋچاسكەسىن (نۇر-سۇلتان، اتىراۋ جانە اقتوبە قالالارىندا)، اتىراۋداعى ءۇيدى، سونداي-اق الماتىداعى جەر استى گاراجدارىن قايتارۋدى سۇرايدى.
- امانجان رىسقالييەۆكە اتىراۋداعى جەر ۋچاسكەلەرى مەن اقتوبەدەگى ۇيلەرىن، سونداي-اق ەكى ج ش س ۇلەسىن.
- بەرگەي رىسقالييەۆتىڭ جۇبايىنا اتىراۋداعى بىرنەشە تۇرعىن ەمەس ءۇي-جايلار مەن جەر ۋچاسكەلەرى، سونداي-اق بىرنەشە ج ش س جارعىلىق كاپيتالىنداعى قاتىسۋ ۇلەسىنىڭ جارتىسى.
- امانجان رىسقالييەۆتىڭ جۇبايىنا اتىراۋ ورتالىعىنداعى جەر ۋچاسكەلەرى مەن 2 پاتەر. رۇستەم ءالباقاسوۆتىڭ جۇبايىنا نۇر-سۇلتان مەن اقتوبەدەگى بەس جەر ۋچاسكەسى، الماتىداعى جەر استى پاركينگى، اقتوبەدەگى ءۇي جانە تۇرعىن ءۇي-جايلار.
جسدپ بەرگەيدىڭ پارتياسى ما؟
بۇدان بۇرىن جسدپ پارتياسىنىڭ بۇرىنعى ءتوراعاسى ەرمۇرات باپي الەۋمەتتىك جەلىدە «بەرگەي جسدپ پارتياسىن بايلاپ بەرىپ، بيلىكپەن كەلىسىمگە كەلدى» دەپ جازعان.
«بەرگەي ءۇشىن قوعام، ەل، حالىق… دەگەن ۇعىمدار اقشادان ارتىق ەمەس ەكەنىنە كوزىم جەتتى. ول ءوز پايداسى ءۇشىن قوعام مۇددەسىن ەمىن-ەركىن ايىرباستاپ جۇرە بەرەدى. سوندىقتان مۇنداي جۇلىمىر اتجالمان قوعامعا قولعابىس جاسايدى دەپ الدانىپ قالۋعا بولمايدى.
ال سوت شەشىمىمەن بەرگەيدىڭ بۇعاۋلانعان اكتيۆتەرىن قايتارىپ بەرۋ پروسەسىنىڭ باستالعانى – ونىڭ بۇگىنگى رەجيممەن اۋىزجالاسقانى. بۇگىندە نازاربايەۆتىڭ نۇسقاۋىمەن بەرگەيدىڭ اكتيۆتەرىن قايتارىپ بەرۋ ىسىنە كاريم ماسيموۆ باقىلاۋ جاساۋدا. قاشقىن اكىم بيلىككە وسدپ-نى بايلاپ بەردى.
ياعني كاريم-اكانىڭ مانيپۋلياسياسىمەن الداعى پارلامەنتتىك سايلاۋدا بۇل پارتيا وپپوزيسيانىڭ ءرولىن اتقارادى. ءوزىنىڭ جەكە باس پايداسى ءۇشىن كنب-نىڭ قولتىعىنا كىرگەن ادامنان حالىققا قايىر جوق»، – دەيدى ساياساتكەر.
ايتا كەتەلىك، اعايىندى رىسقالييەۆتەردى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى 2013 جىلدان بەرى ىزدەستىرىپ جاتىر.
2019 جىلى قاڭتار ايىندا اعايىندى رىسقالييەۆتەرگە سوت ۇكىمى شىققان. سوت بەرگەي رىسقالييەۆتى – 17 جىلعا، امانجان رىسقالييەۆتى 16 جىلعا سىرتتاي سوتتاعان بولاتىن.
ال فرەدو
