Qoǵamdyq belsendi Botagóz Isaeva «Dalanews» saıtyna óziniń ne sebepti Qazaqstannan ketýge májbúr bolǵanyn jáne qazirgi kúni qaıda, qandaı jaǵdaıda turyp jatqanyn aıtyp berdi.
– Bizdiń bilýimizshe, sizdiń elden ketýińizge budan buryn Qazaqstanǵa jáne osyndaǵy jergilikti ultqa, ulttyq tutastyqqa til tıgizgen jáne sol úshin aıyptalǵan Ermek Taıchıbekovtiń aryzy sebep bolǵan. Ol aryzda ne delingen?
– Iá, bári de Taıchıbekovten bastaldy. Ústinen is qozǵalǵannan keıin ol maǵan qarsy aryz jazǵan. «Isaevanyń paraqshasynda ultarazdyqty qozdyratyn jazbalar órip júr» dep... Quzyrly organdar mundaı eshteńe tapqan joq. Bul ótken jyldyń 3-shi tamyzyndaǵy jaǵdaı-tyn.
Bir jazbany ǵana ózimdiki retinde moıyndadym. «Qorǵanys mınıstri Tasmaǵambetov soltústik shekarany bekitip jatyr» degen áldebir saıttyń aqparyn silteme jasap bóliskenmin. «Durys, soltústik shepti bekitý kerek. Óıtkeni, ol jaqta erteńgi kúni ne isteıtinin ańdap bilmeıtin qaýipti kórshi – Reseı bar» degen pikir jazǵanmyn.
Qyzyq bolǵanda, arada bir apta ótkesin, 10 tamyzda ústimnen is qozǵady. Ermek Taıchıbekovtiń aryzy boıynsha álgi jazbadan ultarazdyqty qozdyratyn belgi taýypty. Sóıtip, tergeý bastaldy.
– Biraq sodan keıin bul máselege núkte qoıylǵandaı bolatyn. Tergeýshilerdiń sizdi qaıta nazarǵa alýyna ne sebep boldy?
– Qatelesesiz, bul máselege núkte qoıylǵan joq edi. Tek sál tynyshtalǵandaı bolǵan. Keıin Taıchıbekovke qatysty sot sheshimi shyǵardyń aldynda (10 jeltoqsan kúni) úsh kúni buryn – 7 jeltoqsanda tańerteń úıime bir top polıseı kirip keldi.
Tintýge jáne jaýap alý úshin 72 saǵatqa alyp ketýge kelipti. «Azattyq» radıosynyń tilshisi kele qalmaǵanda álgiler aýzymdy ashtyrmaı alyp keter me edi... Jýrnalısi kórgennen keıin tergeýshiniń mysy basylyp qaldy. Tıgen joq. Keterdiń aldynda: «Búgin saǵat tórtte jaýap alýǵa keshikpeı kelińiz!» – dedi. Bardym (oblystyq ishki ister bólimshesi qalalyq departamenttiń janynda ornalasqan).
Tergeý túngi saǵat 10-ǵa deıin sozyldy. Taǵy sol jazbalar týraly surady. İlgeride aıtqan shekara týraly aqparatty moıyndadym, al qalǵandaryna qatysym joqtyǵyn aıttym.
«Sizdi bireý qoldap júrgen bolar? Sizdi buǵan kim aralastyrdy?» – dedi. «Qarǵam, qarapaıym muǵalimmin. Eshkim qoldaǵan joq. Al «aralastyrdy» degeniń, tipti qısynsyz. Bul – meniń azamattyq pozısıam. Kerisinshe, ultarazdyqty qozdyrǵan túrli arandatýshy uıymdy jabýǵa sebepker boldyq. Muny el biledi», – dep jaýap qattym. Túsiniktemesine túrtip aldy.
Keterde: «Erteń kıim-keshegińizdi jınap osynda kelińiz. Psıhıatrıalyq aýrýhanaǵa aparamyz. Jatasyz, saraptamadan ótesiz», – dedi.
«Buǵan qandaı da bir sebep bar ma? Men muǵalimmin. Jyl saıyn tıisti tekserýden ótemiz, barmaımyn!» – dedim. «Endeshe, erteń úıińizge «narád» jiberemin», – dedi álgi tergeýshi.
Kelesi kúni habarlasyp: «Psıhıatrıada oryn joq eken. Biraq, daıyn otyryńyz. Kez kelgen ýaqytta habaryn beremin», – dedi.
Shynymdy aıtsam, qoryqtym. Ózim úshin de, balam úshin de... Jeltoqsannyń 9-y, túnde býynyp-túıinip balam ekeýmiz Kıevke ushyp kettik. Jınaǵan aqshamyz Kıevke ǵana jetti.
– Sizdiń qýǵynǵa ushyraýyńyzǵa múddeli azamattar nemese toptardyń bolýy múmkin ekenin rastaı alasyz ba?
– Birinshi kezekte, meni qýdalaǵan Kreml. Olar Taıchıbekovti sottap tynǵanymdy keshire almaı júr. Menen kek alǵysy keledi. Kremldiń osyndaǵy (Qazaqstandaǵy – avt.) qolshoqparlary da maǵan ósh. Osyndaǵy reseıshilder, reseıshil uıymdar meniń sottalýyma múddeli boldy. Sózime dálel, «Mır bez nasızma» dep atalatyn uıymnyń jetekshisi Andreı Sherbakov bylaı jazǵan: «Botagóz Isaevany sottasaq, barlyq ultshyldardyń aýzyn jabamyz». Demek, meni qamasa, bul búkil ultshyldardyń aýzyna qaqpaq qoıamyz degeni... Óz basym muny solaı túsinemin. Biraq, meni ońaı beriledi dep kim aıtty?
– Al ultshyl azamattardyń tarapynan sizdi «qutqaryp» qalýda qandaı da bir kómek, qoldaý boldy ma?
– Boldy. Solardyń kómegimen jyndyhanaǵa jatqyzbaq bolǵan tergeýshilerdiń quryǵynan qutylyp, Kıevke ushyp kettik. Sonymen birge Ýkraınadaǵy múddeles azamattar da qoldaý kórsetti.
– Qazirgi kúni Kıevtesiz be?
– Joq, ol jerden ketip qaldym. Munda reseıshil jýrnalıser órip júr. Erkin júre almadym.
– Sonda qaıdasyz?
– Aıta almaımyn. Biraq, Eýropanyń bir elindemin. Kıev arqyly ketip qaldym. Kele sala saıası baspana surap, ótinish jazdym. Qabyl aldy. Endigi jerde «bosqyn» degen resmı statýsym bar. Qazir ózimmen múddeles Qazaqstandaǵy, Ýkraınadaǵy dostarymnyń jibergen aqshasyn únemdep, kún kórip júrmiz. Bastysy – bul eldiń kózqarasy túzý. Eýropa Pýtındi jek kóredi. Kremldiń saıasatynan qysym kórgenderdi qoldaıdy.
Shynymdy aıtaıyn, qazir sırıalyq bosqyndardyń janynda júrmin. Solarǵa arnalǵan arnaıy aýdanda turamyn. Solarmen birge aptasyna bir ret tıisti orynǵa baryp barmaq tańbasyn qaldyramyn. Tamaqtan taryǵyp qalǵan keıbir kezderi solarmen birge aýqattanamyn. Biraq, buǵan qapalanbaımyn. Bári de ótpeli...
Aıtpaqshy, qorǵaýshym habarlasty. Tergeýshiler sálem aıtyp jiberipti. «Kelsin, qoryqpasyn, jazasyn shartty túrde óteıdi. Jaǵdaıdy ýshyqtyryp qaıtedi», – depti. Ne úshin ótemekpin? Osy saýalǵa jaýap bere alar ma eken?
– Estýimizshe, Taıchıbekovti qoldaıtyndar Vladımır Jırınovskıımen kezdesken. Bul ras pa?
– Iá. «Qazaqstanda reseıshil azamattar qýdalaýǵa ushyraýda», – dep aıtqan. Jalpy, bári neden bastaldy? Sizderdiń saıttaryńyzda ázirbaıjan saıasattanýshysy Zaýr Rasýlzadeniń «Qazaqtar, qaıda qarap otyrsyzdar?» degen maqalasy jaryq kórgennen keıin Ermektiń jaıy joǵaryǵa (tipti, óte joǵaryǵa) jetedi. Maqala shyqqannan keıin men álgi ázirbaıjan saıasattanýshysyna tikeleı habarlasyp, máseleni ári qaraı ilip ákettim. Ermektiń jazbalaryn «skrın-ǵa» túsirip, álgi Zaýr Rasýlzadege jiberdim. Bári osylaı bastalǵan.
Men elden ketkeli kóp nárse ózgerdi. Kimniń kim ekenin bildim. Áleýmettik jelidegi sansyz dostarymnyń kópshiligi men elden ketkeli hat-habar almasýǵa jaramaı qaldy. Kerisinshe, dál qazirgideı ýaqytta bizge birlik kerek edi...
Suhbattasqan, Al FREDO
