2025 jyldyń qańtar-aqpan aılarynda elimizge 17,9 myń tonna kartop shetelden ákelingen. Bul - ótken jylǵy kórsetkishten eki ese artyq kólem. Eń bastysy, bizdiń búginderi jep júrgenimiz – Qytaıdyń, Pákistannyń kartoby. Al bul Qazaqstannyń óz ónimi joq degendi bildirmeıdi. Máselen, keshe SQO-nyń turaqtandyrý qorynnan qysy-jazy jatyp qalǵan 90 tonna artyq kartop tabylyp, jergilikti BAQ ý-shý boldy. "Soltústik" Áleýmettik kásipkerlik korporasıasy munsha kólemdegi kartoptyń der ýaqytynda halyqqa nege jetpegenin jergilikti jýrnalıserge túsindire de almady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Óńirdegi ÁKK basshysylyǵyna: "Turaqtandyrý qoryndaǵy arzan kartop (1 kelisi 115 teńgelik) osy kúnge deıin nege dúken sórelerine shyqpaǵan" degen naqty suraq qoıyldy.
Ol: "Bul saýalǵa men jaýap bere almaımyn, ne aıtatynymdy da bilmeımin" dep aǵynan jarylǵan. Kóp uzamaı jýrnalıser aldyna qaıta shyqqan "Soltústik" ÁKK" basqarmasy tóraǵasynyń orynbasary Ǵamalı Jumashev: "200 tonna kartoptyń 160 tonnasyn biz ıgerdik, al qalǵan 90 tonnany (búlinip ketpesi úshin) jeke kásipkerge berdik, ol kúzde týra osyndaı kólemde qorǵa kartop ákelip qoıatyn boldy", - dedi. "Kásipkerge nege beresiz, álde bizdiń dúkenderde kartopqa suranys joq pa, sonda bul artylǵan kólem be" dep artynsha qarsha boraǵan suraqtarǵa shendi jaýap bermeýdi jón kórdi.
Kartoptyń 1 kelisi - 1300 teńge
Demek, turaqtandyrý qorlarynda áleýmettik mańyzdy taýar baryna qaramastan elimizdegi dúkenderde tapshylyq týyndap, baǵalar eselep óse bergen. Máselen, kúni keshe Almatydaǵy sýpermarketterdiń birindegi kartop baǵasy kóptiń jaǵasyn ustatqany belgili.
1 kelisi – 1300 teńge! Tipti, saýda mınıstrliginiń ózi bul rette túsinikteme berýge májbúr boldy. Ábúıir bolǵanda, almatylyqtar shyǵyndanǵan bul kókónisti sheteldiń emes, Túrkistannyń fermerleri ósiripti. Mınıstrlik baǵany teksergenderin, biraq eshqandaı buzýshylyq tirkelmegenin aıtqan. Al baǵa ósimi maýsymdyq sıpatqa ıe, ıaǵnı ýaqytsha naryqtyq qubylys dep túsindirgen. Bir aptadan soń mundaı baǵa bolmaıtynyn da naqtylapty.
Shekarada irip-shirigen kartop
"Óndiris – ózimizdiki" demekshi, bıyl qańtar aıynyń sońynda Túrkistan oblysynyń Ózbekstanmen shekarasynda myńdaǵan tonna kartop shirip qalǵany belgili. Sebebi, Pavlodardan Tashkentke jetkizilýge tıis kartopty aýyl sharýashylyǵy bóliminiń ókilderi "tekseremiz" dep, Saryaǵash shekarasynda toqtatqan. Sóıtip 10 kún boıy sheneýnikter qujat tekserip júrgende, 43 vagonǵa artylǵan kartop buzyla bastaǵan. Osylaısha ne jurtqa, ne ózderine buıyrmaǵan kókóniske ıe kásipkerler quzyrly organdarmen sottasýǵa nıetti ekendikterin málimdegen. Onyń arty nemen tynǵany bizge beımálim. Bastysy, osydan-aq otandyq óndirýshilerge degen bıliktiń qarym-qatynasy qandaı ekenin ańǵara berýge bolady.
Jalpylaı alǵanda, 2024 jyly 2,6 mln tonna kartop jınap alǵanyna qaramastan Qazaqstan ımportqa táýeldi. Otandyq taýar óndirýshiler ishki naryqtan góri taýaryn syrtqa jóneltýdi jón kóredi. Máselen, 2024 jyly shetelge 564 myń tonna kartop bosatylǵan, bul 2023 jylǵy kólemmen salystyrǵanda 37,2 %-ǵa artyq. Qazaqstan kartobyn satyp alýshylar - Ózbekstan (506,3 myń tonna), Tájikstan (34,5 myń tonna) jáne Túrikmenstan (18,5 myń tonna). Ásirese, maýsymaralyq kezeńde Qazaqstan kartopty shetelden belsendi satyp ala bastaıdy. Atap aıtqanda, Qytaıdan, Pákistannan, Mysyrdan. Bıyl, ásirese Qytaı otandyq sórelerdi kartoppen bógip tastaǵan. 2024 jyly elimizdi 19 tonna kartopppen qamtyǵan Qytaı bıyl 11,3 myń tonna jetkizipti. Al Pákistannan 4,2 myń tonna kartop kelgen.
Turaqtandyrý qorlaryndaǵy qartop qaıda ketedi nemese ákimder bergen esep nege jalǵan?
Al qysta-kóktemde, ıaǵnı kerek kezde shyǵaramyz degen turaqtandyrý qoryndaǵy kókónisterdiń qaıda ketip jatqany belgisiz. Ákimdikterdiń málimetinshe, 12 naýryzdaǵy jaǵdaı boıynsha, ÁKK-lar otyrǵan kelisimsharttarǵa saı turaqtandyrý qorlaryndaǵy kartoptan qalǵan kólem 41,3 myń tonnany quraıdy. Alaıda, Úkimettiń baspasóz qyzmeti habarlaǵandaı, jekelegen aımaqtarda júrgizilgen revızıa bul arada sıfrlardan aıtarlyqtaı sáıkessizdikterdi anyqtaǵan. Mysaly, Mańǵystaý oblysynyń ÁKK-i "qorda 2,5 myń tonna kartop bar" dep esep berse, teksere kelgende bary 25 tonna bolǵan. Shyǵys Qazaqstan oblysynda 1,6 myń tonnanyń ornyna 35 tonna kókónis shyqqan. Taǵysyn taǵy degendeı. Bul úshin ulttyq ekonomıka mınıstri Serik Jumanǵarınniń biraz shashy aǵaryp, júıkesi juqardy, aqyry birneshe oblys ákimderi orynbasarlaryna sógis te jarıalady. Alaıda atqaminerlerdiń bul másele boıynsha sheshim tapqan-tappaǵanyn, al tapsa onyń utymdy-utymsyz bolǵanyn jyldyń sońyna qaraı bilip qalarmyz.
