Jemqorlyq ábden jaılaǵany sonshalyq keıbir iri sheneýnikter Arystaǵy apatqa bólingen qarjyǵa deıin qol suqty. Kúnde bir sheneýnińtiń paramen ustalǵany jaıly habarǵa tańqalmaıtyn boldyq. Árıne azǵantaı aılyǵymen memlekettik qyzmettiń otymen kirip, kúlimen shyǵyp, janyn salyp jumys istep júrgen kóptegen ary taza memleketshil, bilikti qyzmetkerler de jetkilikti. Olardyń bárin birdeı paraqor dep kinálaǵan ádiletsizdik dep oılaımyn.
Ekonomıka tolyqtaı munaı men shıkizatqa táýeldi. Munaıdyń baǵasy túsken saıyn ystyǵy kóterilgen naýqas adamdaı dollardyń da baǵasy sharyqtap ketedi. Sottyń jaǵdaıy da málim. Mıllıon dollar para alyp ustalǵan Nıler kózdi baqyraıtyp qoıyp sot zalynan bosatylyp, taýyq urlaǵandar kópekórneý qamalyp jatyr. Halyq sot júıesine múlde senbeıdi.
Mıllıon teńgege "taǵaıyndalǵan" depýtattar da ruqsat sheńberinde ǵana sóz alyp, birdeńkeni mińgirlegeni bolmasa, eldik máseleni kóterip, bıik minbeden bıliktiń qateligin kórsetip qatty sóılegenin kórgenimiz joq. Jarymaıtyn aılyqqa jumys istep júrgen muǵalimge de, dárigerge de renjı almaısyń. Qadiri ketken muǵalimderdiń saılaýda qandaı saıqymazaqqa aınalǵanyn kórdik. Kórdik te túńildik. Túńildik te olardy sondaı jaǵdaıǵa deıin túsirgen júıege laǵynet aıttyq.
Demografıa kúırep tur. 30 jylda jaǵdaıy joq ózbek 59%, qyrǵyz 43%, azerbaıjan 37% ósse, qazaq nebári 12% ǵana ósken. Shańyraq qurǵan jastardyń 40% bir jylǵa jetpeı ajyrasyp otyr.
30 jylda azǵantaı halyqtyń baspana máselesi tolyq sheshilgen joq. Elorda halqy áli kúnge deıin kómir jaǵyp otyrsa da álemge jasyl energıany úıretpek bolǵan EXPO, LRT sekildi esh paıdasy joq iri jobalarǵa, mánsiz jıyndarǵa, toı-tomalaqqa shashylǵan mıllıardttaǵan ysyrapty qysqartyp, ornyna halyqymyzdyń, kópbalaly otbasylardyń, muǵalim, dárigerlerimizdiń jaǵdaıyn jasap tastaýǵa bolar edi.
Ulttyq ıdeologıa múldem joq. Qazaq tiliniń múshkil jaǵdaıy taǵy belgili. Májilis pen senat, ókimetimiz, barlyq memlekettik mekemeler, kópshilik qala halqy áli kúnge deıin oryssha shúldirleıdi. Din salasy da ońyp turǵany shamaly. Qazaqty jik-jikke bólgen túrli teris aǵymdar ornyǵyp aldy.
Jalpy ahýalymyz osy. Osyndaı múshkil jaǵdaıda bılik Qasym-Jomart Toqaevqa tıdi. Onda da qol-aıaǵy matalǵan bılik. 30 jyldyq siresken júıe, bıliktiń aınalasyna shoǵyrlanǵan olıgarhtar áli de bılikti ýysynan shyǵarǵysy kelmeıdi.
Otyz jylda qordalanǵan búkil múshkil másele, kúrmelgen kúrdeli problemalardyń barlyǵy Toqaevtyń moınyna artyldy. Bul azdaı álemdik pandemıaǵa aınalǵan koronavırýs indeti de elimizge óz salmaǵyn salyp, buryn-sońdy bolmaǵan aýyr jaǵdaıǵa, ekonomıkalyq daǵdarysqa tiredi.
Biraq osyndaı álsiz pozısıaǵa qaramastan memleket basshysy Q. Toqaevtyń ózgeriske, reformaǵa degen talpynysyn kórip otyrmyz.
Prezıdenttiń Elbasyǵa jıi jaltaqtaýy kóp adamǵa unamasa da, oǵan májbúr ekenin, tolyqqandy bıliktiń áli qolyna tımegenin halyq túsinip te, kórip te otyr.
Qazaqstanda kóterilis bolǵan jaǵdaıda, elde haýs oryn alatynyn boljaý qıyn emes. Óıtkeni buǵan syrtqy faktorlar aralasady. Mundaı kezde qazaqqa áli sińispegen, ásirese kórshi elmen qatysy bar ózge ulttardyń qandaı rol oınaıtyndyǵyn da topshylaý qıyn emes. Tipti Reseıden ásker kirgizilýi de múmkin. Revolúsıa bola qalǵan jaǵdaıda, bılik tizgini halyqtyń qolyna qan tógissiz ótpeıdi. Aıaǵynda bılikke kim keletindigi de belgisiz. Naǵyz laıyq tulǵa otyratyndyǵyna da kepildik joq. Óıtkeni eldi uıystyryp, artyna ertip alyp ketetin halyq qoldaýyna ıe saýatty opozısıa joq.
Biz Qyrǵyzstan da, Ýkraına da emespiz. Asty da, ústi de baılyqqa toly baıtaq jer, az ǵana halyqpyz. Túrli elderdiń múddeleri toǵysyp jatyr. Sondyqtan bizge revolúsıa múldem tıimdi emes. Kerisinshe zıan. Táýelsizdigimizge qaýip.
Endi ne isteımiz? Menińshe azamattyq qoǵamdy barynsha oıatýymyz qajet. Arzan kúlki, qysyr áńgime emes, halyqtyń saıası sanasyn jetildirip, óz quqyqtaryn talap etýdi úıretýimiz kerek.
Memleket basshysy Q. Toqaevtan ýáde etken reformasyn tabandy talap etýge tıispiz. Sondaı-aq, onyń oń qadamdaryn qoldaý arqyly bıligin kúsheıtýimiz lázim.
Prezıdent halyqtyń qoldaýyn sezinip, bıligi kúsheıgen saıyn eski júıe de álsirep, yqpaly azaıa beredi. Bılik birneshe jylda evolúsıalyq jolmen tolyqqandy qolyna ótedi. Ary qaraı jańa júıe qalyptasady. Bizdiń qazirgi tańda "baı talǵaıtyn" jaǵdaıymyz da, basqa tańdaýmyz da joq!
Prezıdenttiń jyldar boıy osy júıeniń ishinde júrse de eshbir klanǵa kirmeýi, jemqorlyqqa, esepsiz baılyqqa batpaı ózin taza ustaı bilýi, oqyǵan zıalylǵy, saıasatkerde bolýy tıis salqynqandylyǵy Qazaq elin jaqsy ózgeriske jeteleıdi dep úmittenemin.
Táýelsizdigimizdi, tynyshtyǵymyzdy saqtaı otyryp, beıbit jolmen júıeni ózgertýdiń basqa jolyn kórip turǵanym joq. Alla elimizge jar bolsyn!
Qaırat Joldybaıulynyń áleýmettik jelidegi jazbasy
