QR Ulttyq Banki basty makroekonomıkalyq faktorlardy saraptaıtyn mamyrdaǵy Aqsha-kredıt saıasaty týraly baıandamasyn jarıalady. Onyń egjeı-tegjeıimen Dalanews.kz saıtynan tanysyp, bile otyryńyzdar.
Atalǵan qujatqa súıensek, aqsha naryǵynyń mólsherlemeleri bazalyq mólsherlemeniń dınamıkasyna sáıkes qalyptasyp, dáliz sheginde saqtaldy. Depozıttik mólsherlemelerdiń dınamıkasy bazalyq mólsherlemedegi ózgeristerdiń áserin sıpattaıdy, bul oraıda korporatıvtik salymdar boıynsha mólsherlemelerdiń beıimdelýi jedel júzege asty.
Naqty sıfrlarǵa keletin bolsaq, 2025 jylǵy sáýirdiń sońyndaǵy jaǵdaı boıynsha depozıttik uıymdardaǵy depozıtter jyldyq mánde 20,5%-ǵa ulǵaıdy. Ósimge negizgi salymdy ulttyq valútadaǵy depozıtter (jylyna +19,9% engizdi, bul teńgedegi depozıtter men valútalyq salymdar arasyndaǵy paıyzdyq mólsherlemelerdiń eleýli dıfferensıaly aıasynda olardyń tartymdylyǵy saqtalǵanyn kórsetedi. Sonymen qatar, shetel valútasyndaǵy depozıtter kólemi jyl boıynda 22,6%-ǵa ósti. Bul ósim kóbine aıyrbas baǵamynyń qaıta baǵalaný áserimen, al az dárejede – jańa qarajat aǵynymen baılanysty.
Bazalyq mólsherlemeniń ósýi depozıtter, ásirese teńgedegi korporatıvtik salymdar, boıynsha paıyzdyq mólsherlemelerdiń ulǵaıýyna ákeldi (2025 jylǵy qańtardaǵy 14,1%- dan sáýirde 15,4%-ǵa deıin). Jeke tulǵalardyń salymdary boıynsha mólsherlemeler birshama qalypty qarqynmen – 0,5 p.t. ósip, 14,0%-dy qurady.
"Bank sektoryndaǵy depozıtter teńgelik salymdardyń ósýi jáne shetel valútasyndaǵy salymdardyń baǵamdyq qaıta baǵalanýy aıasynda ósti. Korporatıvtik kredıtteý quny, negizinen, bazalyq mólsherlemeniń serpinine sáıkes qalyptasty, al tutynýshylyq kredıtter boıynsha mólsherlemeler bólip tóleý úlesiniń yqpalymen qalyptasýyn jalǵastyrdy. Ipotekalyq mólsherlemelerde aıtarlyqtaı ózgeris baıqalmady. Kredıtteýdiń jalpy ósý qarqyny joǵary deńgeıde saqtaldy. Aqsha massasynyń ósýi nesıe berý arnasy men syrtqy aktıvterdiń ulǵaıýy esebinen qamtamasyz etildi", delingen Ulttyq Bank baıandamasynda.
Ulttyq valútadaǵy bıznes kredıtteri boıynsha ortasha ólshengen mólsherleme 2025 jylǵy qańtar–sáýir aralyǵynda aǵymdaǵy jylǵy naýryzda bazalyq mólsherlemeniń ósýi aıasynda 0,3 p.t. artty.
"İri jáne orta kásiporyndarǵa beriletin kredıtter boıynsha mólsherlemeler bazalyq mólsherlemeniń kóterilýine aıqynyraq áser etip, tıisinshe 1,1 p.t. jáne 1,3 p.t. ósti, shaǵyn bızneske beriletin nesıeler boıynsha mólsherlemelerdiń ósýi onsha aıqyn bolmady (0,4 p.t.). Jeke kredıttik mólsherlemeler is júzinde burynǵy deńgeıde qaldy", delingen qujatta.
Tutynýshylyq kredıtter boıynsha mólsherlemeler tutynýshylyq qaryzdardyń jalpy kólemindegi bólip tóleý úlesiniń ózgerýine qaraı qalyptasýyn jalǵastyrýda. 2025 jyly aqpan–sáýir aılarynda tutynýshylyq kredıtter boıynsha mólsherleme 19–21% aralyǵynda boldy. Ipotekalyq mólsherlemeler de aıtarlyqtaı ózgergen joq, 10–11% deńgeıinde saqtalýda.
2025 jylǵy sáýirde bankterdiń nesıelik portfeli halyq pen bıznesti nesıelendirýdiń jalǵasqan ósýi nátıjesinde jyldyq esepte 20,4 %-ǵa artty.
"Halyqtyń nesıege degen suranysy áli de joǵary deńgeıde saqtalyp otyr. Tutynýshylyq nesıeler ósiminiń baıaýlaýyna qaramastan 2025 jylǵy sáýirde halyqqa berilgen nesıeler jyldyq esepte 22,4%-ǵa ósti. 2025 jylǵy sáýirde ıpotekalyq portfeldiń jyldyq ósimi 12,7% boldy. 2025 jylǵy naýryzda "Naýryz" baǵdarlamasy aıasynda jeńildetilgen ıpotekaǵa ótinimder qabyldandy. Kútýler boıynsha, bul 2025 jyldyń aldaǵy aılarynda ıpotekalyq nesıeleýdiń ósýine yqpal etedi. 2025 jylǵy sáýirde iri jáne orta bıznes sýbektilerin nesıeleý belsendiligi joǵary deńgeıde saqtaldy", - deıdi Ulttyq Bank.
EDB tarapynan bıznesti kredıtteý osy jyldyń naýryz aıynda eki tańbaly ósim qarqynymen jalǵasty (jylyna 17,3%-ǵa). Bul negizinen naqty sektor kásiporyndarynyń ınvestısıalyq jobalardy iske asyrýy aıasynda iri jáne orta kásiporyndardy kredıtteýdiń jedeldeýimen baılanysty. Al, sáýir aıynda shaǵyn kásiporyndardy nesıeleý birshama baıaýlap, jylyna 10,4% deńgeıinde qalyptasty. Depozıttik naryq belsendi ósimdi jáne bazalyq mólsherlemeniń ózgeristerine sezimtaldyqty kórsetýde.
"Maýsymdyq quldyraýǵa qaramastan, úı sharýashylyqtarynyń jınaqtaý deńgeıi eń joǵary kórsetkshiterge jýyq shamada saqtalyp otyr. Sondaı-aq, 2024 jyldyń qarasha aıynan keıingi tómendeýden soń, osy jyldyń naýryz–sáýir aılarynda jınaqtaýshy halyqtyń úlesi artqany baıqalady. Osylaısha, aǵymdaǵy aqsha-kredıt saıasatyndaǵy depozıttik naryqtyń áreketi paıyzdyq yntalandyrýǵa sezimtal ekenin kórsetedi jáne transmısıalyq mehanızmniń tıimdi jumys isteýin qamtamasyz etedi", - deıdi Ulttyq Bank sarapshylary.
Valúta baǵamynyń dınamıkasy syrtqy jáne ishki faktorlardyń áserinen qalyptasady. Sáýir aıynda qańtarmen salystyrǵanda teńge negizinen ishki faktorlarǵa baılanysty 1,1%-ǵa nyǵaıdy.
UQ jáne kvazımemlekettik sektor tarapynan valútany satý, sondaı-aq altyn satyp alý operasıalaryn "shaǵylystyrý" tásili arqyly qoldaý kórsetti. Aqpan aıynda shetel valútasyna maýsymdyq suranystyń tómendeýi mańyzdy faktor boldy. Naýryz-sáýir aılarynda teńgeniń azdap álsiregeni baıqaldy. Bul qubylys, negizinen, AQSH-tyń ımportqa tarıf engizýi jáne jahandyq saýdanyń baıaýlaýyna qatysty kútýler aıasynda álemdik munaı baǵasynyń tómendeýimen baılanysty boldy.
Buǵan deıin saıtymyzda "Maýsym aıyndaǵy ınflásıa, dollar baǵamy, bazalyq mólsherleme: sarapshylar boljamy qandaı" degen materıal jarıalanǵan bolatyn.
