Memlekettik mashınalardyń barlyq tetikterin qosyp, japyryp, janshıtyndaı aldyn ala uran kótergen belsendilik emes. Bul – Brússelge baramyz, sol jaqta júrgen, Qazaqstanǵa kelip, kire almaıtyn azamattarmen birigip, bas qosyp, «Jańa Qazaqstan» degen máseleni talqylaımyz degen sóz.
Al, «ol bılikpen kelisilgen», «bıliktiń ruqsatymen» degen sózdiń barlyǵy tap taza – byljyraq. Eshqandaı da kelisim bolǵan joq.
Eger bılikpen kelisilgen dúnıe bolatuǵyn bolsa – men oǵan birinshi kezekte qatyspaıtyn edim.
Sebebi – Qazaqstannyń bıligimen birigip saıası oıyn oınaýǵa bolmaıdy. Ol shahmat taqtasyna senimen birge otyrady da, utylyp bara jatsa, ústeldiń astynda turǵan beısbol bıtasyn alady da tóbeńnen urady. Sondyqtan, bul bılikpen kelisip, ymyralasyp jumys isteý múmkin emes. Iá, qoǵamdy ózgertý jóninde ymyralasýǵa bolatyn shyǵar.
Al endi áli bastalmaı jatqan, áli mán-mazmuny belgisiz, talqylanbaǵan taqyrypty «bular bılikpen ymyralasyp osylaı istep jatyr degen sóz» basy artyq sóz, birinshiden.
Ekinshiden, Brússel forýymyn ótkizgen azamattardyń kontıngentin qarasań, ondaı toptyń basyn biriktirip, bizdiń bılik osyndaı saıası saparǵa jibermes te edi. Onyń ishine, quryp ketkende 4-5 óziniń «lápbaı taqsyr» bop júrgen, «Qazaqstan qozǵalystarynyń alánsy» degen sıaqty uıymdardy qosyp, solardyń ókilderin jiberetin edi.
Qarap otyrsaq, barǵandardyń ishinde bılikpen etene jaqyndasyp júrgen eshkim joq.
Biz qalasaq ta, qalamasaq ta, tranzıttik kezeń taıap qaldy. Munyń artynda qazaq ultynyń taǵdyry, memlekettiń taǵdyry tur. Sebebi, geosaıası jaǵdaıdy qarap otyrsaq, anaý shyǵystaǵy Qytaı, soltústiktegi Reseı, ońtústiktegi ıslamdyq terorızm sekildi qaýiptiń tónip kele jatqany ras. Mundaı jaǵdaıda biz qazaq qoǵamyn tutas memleket retinde saqtaýdyń kez kelgen jolyn birigip oılastyrýymyz kerek.
Bul jerde, «ol toptyń ishinde anaý bar eken, mynaý bar eken» degen áńgimeni qoldamaımyn. Tipti, bıliktiń ózi shaqyryp ap, osyndaı áńgeme aıtyp jatsa, men oǵan da qatysamyn. Bul da talpynys. Ony da tyńdap kóremin. Ol oıyn ba, álde shyn kóńilden shyqqan, qoǵamnyń, Qazaqstannyń bolashaǵyna degen múddeden týǵan taqyryp pa?
Demokratıalyq opozısıanyń ishinde alaýyzdyq bolýy – bolashaqtyń múddesine qaıshy.
Sondyqtan, biz jańa qurylyp jatqan «Jańa Qazaqstan» bolsyn, taǵy da basqa uıym bolsyn, eń bastysy qoǵamǵa azamattyq múddelilikpen qaı-qaısysymen de jumys isteýimiz kerek. Osy turǵydan kelgende jańaǵydaı bos sózderdi men qoldamaımyn.
Meniń kózqarasym mynaý: eldegi bılik tranzıti qyr astynan taqap qalǵanda bir birimizben, «sen aqsyń, sen qarasyń» dep otyrýymyz durys emes. Al osyndaı azamattardyń bastaryn biriktirmeýdiń saıası tehnologıasyn Qazaqstan bıligi 2000-jyldardan beri ábden ıgerip alǵan. Bul ózara iritki salý degen burynnan bar tehnologıa. Osyndaı áreketter áli de jalǵasa beredi.
Qazirgi Qazaqstan qoǵamynyń marǵaý jaǵdaıynda, qalǵyp jatqan qazaqty tepkilep turǵyzyp alyp, alańǵa bar deıtin jaǵdaı eskirgen. Ol proses júzege aspaıdy. Oǵan ábden kózimiz jetti.
Osyǵan deıin talaı úndeý aıtylyp, jurtty alańǵa shaqyrdyq. Kim erdi? Ergenderi ary ketse, 100 myń shyǵar, jáne olarǵa ergen taǵy 100 myń. Ol 200 myń adamnyń teń jartysy alańǵa shyǵatyn jaǵdaıda emes edi. Tipti, tanym óresi, túısigi tómen jaǵdaıda boldy.
Meıli, óresi jetti degen kúninń ózinde olardyń azamattyq ustanymdary, batyldyǵy, elge qoǵamǵa degen is qımyl áreketimen saı emes edi.
Osynyń barlyǵy búgin pisip jetilip, osyndaı forým qurýǵa ákeldi. Meniń aıtpaǵym, jalǵyz bul ǵana emes, basqa azamattar da qarap jatpasyn. Olar qurǵan uıymnyń konteksti bizdiń demokratıalyq, halyqtyq bılik qalyptastyrýǵa degen ynta-jigerimizge saı keletin bolsa, men oǵan da qatysamyn.
Bu jerde, meniń jeke basym, «Jańa Qazaqstanǵa kirip aldym, eshqaıda shyqpaımyn, osynda omalyp otyramyn» degen sóz emes. Eger erteń Qazaqstanda jańa partıa qurylyp, ol shynynda qoǵamdy ózgertýge bet alǵan, «Nur Otanǵa» alternatıva bola alatyndaı partıa bolatyn bolsa, men oǵan da qosylamyn.
Ermurat BAPI, táýelsiz jýrnalıst
Derekkóz: abai.kz
