Buryn Qarjy mınıstri bolǵan, búginderi "Qazaqstan halqyna" qorynyń basshysy, "Samuryq-Qazyna" UÁQ dırektory, Bank RBK dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Bolat Jámishevtiń qarjy naryǵyndaǵy sońǵy jaǵdaılarǵa qatysty suqbaty jarıalandy. Beldi qarjyger óz suqbatynda elimizdegi aqsha-nesıe saıasatynyń tıimsizdigin, búdjet tapshylyǵyn jáne zeınetaqy júıesindegi kemshilikterdi synady, dep jazady Dalanews.kz.
Forbes Kazakhstan saıtyna bergen suqbatynda ol Ulttyq bank janyndaǵy Zertteý jáne saraptama ortalyǵy derekterine súıene otyryp, durys júrgizilgen aqsha-nesıe saıasaty memlekettik maqsattarǵa jaýap berýi tıis ekenin, biraq Qazaqstan jarıalaǵan kontrsıkldi ekonomıkalyq saıasat, shyn máninde, kerisinshe prosıkldi sıpatqa ıe ekenin aıtady.
Qarjygerdiń pikirinshe, bazalyq mólsherlemeniń joǵary bolýy ınflásıany tómendetýge esh yqpal ete almaıdy. Sebebi, tutynýshylyq nesıeleý bazalyq mólsherlemeniń ózgerisine asa táýeldi emes.
"Tutynýshylyq nesıe alýshylar bazalyq mólsherleme týraly bile bermeýi de múmkin. Alaıda tutynýshylyq nesıeleý kóleminiń ósýi taýarlardyń qymbattaýyna alyp keledi. Sonymen qatar, bul jaǵdaı korporatıvtik sektordyń qarjylandyrý múmkindikterin shektep, ekonomıkalyq ósimdi tejeıdi. Osy turǵyda fıskaldyq saıasat ınflásıa ósimine serpin berip, oǵan Ulttyq bank óziniń aqsha-nesıe saıasaty quraly arqyly esh yqpal ete almaıdy", – deıdi Jámishev.
Transfertter áleýmettik sektorǵa bólingen qarajatty ınflásıaǵa ushyratady
Mundaı jaǵdaıda búdjet tapshylyǵy men Ulttyq qordy túgesý jaǵdaıynda qaıtpek kerek degen taǵy bir mańyzdy másele týyndaıdy.
"Transfertter arqyly búdjetti qarjylandyrý tek Ulttyq qordy sarqyp qana qoımaı, áleýmettik sektorǵa jumsalǵan barlyq shyǵyndardyń ınflásıaǵa ushyraýyna da sebepshi bolady", - deıdi ol.
Qarjyger búdjettik shyǵyndardy jyl saıyn qysqartýdy jáne búdjettik josparlaý jaǵyna óte qatań kelýdi usynady. Biraq ol bul arada saıası turǵyda sheshim qabyldaý qajet bolatynyn da naqtylaıdy.
"Qazir, ekporttyq taýarlardyń baǵasy joǵary kezdi paıdalanyp, búdjettik shyǵyndardy aqyryndap tómendete berý kerek, tıimdi men tıimsizine zertteý júrgize otyryp. Al eksporttyq taýalardyń baǵasy kúrt tómendegende, onda, týrasyn aıtqanda, ony short kesýge týra keledi, saldary ońaı bolmaıdy, árıne", - deıdi ol.
Zeınetaqy júıesiniń kemshilikteri
Jámishev qazir salyqqa qatysty konseptýaldy ózgerister jasalyp jatyr dep sanamaıtynyn aıtady. Onyń aıtýynsha, Prezıdent qabyldaýdy buıyrǵan "Bankter týraly" zańnyń 99%-y eski zań bolyp tabylady.
Komersıalyq bankter úshin KTS mólsherlemesin 20% - dan 25% - ǵa deıin kóterý jaıyna keletin bolsaq, Jámishev budan "bankterdiń óti jarylmaıdy" dep sanaıdy.
Qarjyger 2024 jyldyń ortasynda Grıgorıı Marchenko, Oraz Jandosov, Qadyrjan Damıtov, Ánýar Sáıdenov, Elena Bahmýtova syndy bilikti mamandar prezıdenttiń qaraýyna qarjylyq turaqtylyqty arttyrý jáne Qazaqstanǵa saı zeınetaqy júıesi boıynsha birqatar usynystar joldaǵanyn aıtty. Bul arada jańa zeınetaqy júıesi týraly sóz bolyp otyrmaǵynyn, tek búgingi júıede bar máseleler sheshimine qatysty usynystar bolǵany naqtylanady.
Jámishev Qazaqstannyń zeınetaqy júıesiniń jahandyq reıtıńte joǵary turǵanyn, biraq shynaıy kórsetkishteriniń tómen ekenin atap ótti. Ol zeınetaqy jınaqtaryn merziminen buryn paıdalanýdy popýlısik shara dep esepteıdi. Qarjygerdiń usynysy boıynsha, azamattar tek zeınetaqy anýıtetin satyp alýǵa jetkilikti jınaǵy bolǵan jaǵdaıda ǵana qarajattaryn sheship alýy tıis.
Buǵan deıin Halyk Finance Basqarmasy tóraǵasynyń keńesshisi, qarjyger-maman Murat Temirhanov teńgeniń quldyraýy Ulttyq bank saıasatynyń tıimsizdigin taǵy bir dáleldedi dep sanaıtynyn jazǵan bolatynbyz. "Mysaly, 28 qarashada valúta bırjasynda usynys bolmaǵan kezde anamoldy suranys kólemi baıqaldy jáne teńgege shaqqandaǵy 1 AQSH dollary 519,7 teńge boldy. Alaıda baǵam osy kúni azdaǵan aqsha aınalymynda alǵashqy sesıada joǵary qarqynmen óse bastady. Osy kezeńde valútalyq ıntervensıalar júrgiziletini jarıalanyp qoıǵan, endeshe onyń sesıanyń basynda valúta bırjasyndaǵy yqtımal dúrbeleńdi shekteý úshin nege qoldanylmady, osy arasy túsiniksiz. Ulttyq bank tústen keıin ǵana aralasa bastady, sóıtip olar salǵan úlken kólemdegi aqsha dollardyń ortasha baǵamyn 512 deńgeıine jetkizdi. 2 jeltoqsanda da dál osyndaı jaǵdaı oryn aldy, sol kúnniń barysynda eń joǵary baǵam 530-ǵa jetti, al ortasha baǵam bir kúnde 524-ti qurady. Bizdiń oıymyzsha, bir kún ishindegi teńge baǵamyndaǵy mundaı úlken aýytqýlar da teńgege jáne Ulttyq banktiń is-áreketine úlken senimsizdik týdyrady, ol óz kezeginde qalyptan tys suranys pen yqtımal dúrbeleńdi yntalandyrady", - deıdi ol.
