Áleýmettik jelini sharlap otyryp saıasattanýshy Aıdos Sarym men jýrnalıs, Esquire.kz saıtynyń bas redaktory Gýlnara Bajkenovanyń arasyndaǵy pikirtalasty kózimiz shaldy. Qarap shyqtyq. «Azattyq» shaqyrǵan eken ekeýin. Til taqybyry. Ult máselesi. Bularǵa qatysty qazaqtildi jáne orystildi ortanyń kózqarasy. Biraz dúnıeniń basyn shalypty.
Ekeýi uzaq daýlasty. Eki dúnıetanymnyń ókilderi ala-almady bir-birin. Bajkenova boı bermeıdi. Orys áleminiń, orystildi álemniń ókili sanaıdy ózin. Sonyń týyn kóterip, sonyń sózin sóıleıdi. Sóz saptasynan uqqanymyz oryssha bilmeıtinder baqytsyz. Bul ómirde maqsatyna jete almaıdy. Kedeılikte ómir súredi.
Shyny kerek, munshalyqty soraqy pikirdi estimeppiz…
«Men budan buryn Altynbesik degen shaǵynaýdanǵa bardym. Osyndaǵy lashyqtarda aýmaǵy 5 sharshy metrden aspaıtyn bólmelerde 5-6 adamnan turady eken. Ne dúnıe-múlik joq, ne basqa joq. Áıteýir syz ótpeý úshin astylaryna jaıǵan kórpe-jastyqtary bar. Bul jastar kim? Bular oryssha bilmeıtin jastar», – deıdi Bajkenova.
Sarym sózin bóldi onyń.
«Sonda siz olar oryssha bilmegenderi úshin baqytsyz, jumyssyz dep oılaısyz ba?»
«Árıne, basqa qandaı sebep bar?
Olar qazaq mektebin bitirgen. Orys tilin bilmeıdi. Orys tilin bilmeýi sebepti kópshiligi qara jumysta júr. Eki qolǵa bir kúrek tapqanyna qýanady. Ári ketse, kúzetshi bolady. Al elektrıka, tehnıka jaǵynda barlyǵy orystildiler»
– deıdi Bajkenova.
Iá, Gýlnara solaı oılaıdy. Shyndyqty aıttym dep oılaǵan shyǵar. Shyndyqty aıtqanda bolýy múmkin.
Másele bul arada Bajkenova jastarǵa jany ashyp turǵan joq, orys tiliniń soıylyn soǵyp, sózin sóılep otyr.
Ózi sondaı toqtamǵa kelgen. Sarymmen aradaǵy sóztalasta sol pikirin jarnamalap úlgerdi. Kórdińiz be?
Mundaı adammen sóz talastyrý múmkin be? Orystyń dúnıetanymymen ómir súretin, qazaqı qundylyq ataýlydan ada Bajkenova álgi jastardyń jumyssyz júrýine, ómirden óz ornyn tappaýyna oryssha bilmeýin sebep sanasa, endeshe, odan qaıyr joq.
Ol úshin orys tili ana tili.
Ol orys tiliniń saqtalýy úshin kúresedi, endeshe.
Bálkim, qany qazaq shyǵar. Biraq, ustanymy jat, joly bólek. Bóten. Orys emes, qaraorys. Eń qıyny, osy. Óz ishińnen shyqqany…
Dýman BYQAI
https://youtu.be/prZTzytNBX8
