Memleket basshysy byltyrǵy «Ádiletti Qazaqstannyń ekonomıkalyq baǵdary» atty Joldaýynda Aýylsharýashylyǵy salasynyń áleýeti orasan zor ekenin, qolda bar múmkindikterdi áli de tolyq paıdalanbaı otyrǵanymyzdy aıtqan edi.
Prezıdent Joldaýynda «Qazaqstannyń aınalasynda ónim ótkizetin óte úlken naryqtar bar. Onda sapaly azyq-túlik ónimderi tapshy. Qazaqstannyń strategıalyq maqsaty – Eýrazıa qurlyǵyndaǵy basty agrarlyq ortalyqtyń birine aınalý. Osy maqsatqa qol jetkizemiz desek, eń aldymen, ónimdi joǵary deńgeıde óńdeýge kóshýimiz qajet. Onsyz bolmaıdy. Biz aldaǵy úsh jyl ishinde agroónerkásiptegi óńdelgen ónim úlesin 70 paıyzǵa jetkizýimiz kerek. Bul – naqty mindet. Jurtty ónim óńdeýge yntalandyrý kerek. Ol úshin salyq saıasatyn qaıta qaraý qajet» degen-di.
Árıne aýylsharýashylyq salasynyń orny bólek. Prezıdent jyl saıynǵy Joldaýynda bul salany nazardan tys qaldyrmaı, Úkimetke tapsyrmalar beredi. Buǵan deıin de ulttyq jobalar boldy. Solardyń ishinde aýylsharýashylyq salasyn damytý týraly naqty baǵdarlamalar jasaldy. Ulttyq jobany Úkimet qaýlysymen daıyndap, talqylap, bekitip jatqan kezde «durys oryndalmaıdy, óziniń nátıjesin bermeıdi» degen pikir aıtqan edim.
Nege deseńiz, durys jospar bolǵan joq. Óıtkeni naqty jobalarǵa naqty qarajat, resýrstar bólip, bıznesti tartyp, solarmen birge istelgen jumys joq. Ókinishke qaraı, shekarany ashý, eksportty jabý, post qoıý, tyıym salý sıaqty jumystarmen ǵana aınalysty. Bul týraly kezinde hat ta jazdym, talaı ret aıttym, biraq eshkim tyńdamady.
Búkil jobanyń ishinde jaıly mektep, qoljetimdi ınternet sıaqty jobalary qaldy. Qalǵan memlekettik baǵdarlamalardy, ulttyq jobalardy joıdy. Sonda tek konsepsıa qaldy. Ony ashyp qarasaq, ár salanyń óz júıesi bar. Sondaı júıede jol kartasy bolýy kerek degen tapsyrma qoıylǵan, josparǵa da engizildi. Biraq ony naqty ashyp qarasańyz, deklaratıvti jasalǵan dúnıe.
Mysaly, byltyr Prezıdent elde qant jetispeýshiligi týraly aıtyp, naqty tapsyrmalar bergen edi. Qazaqstanǵa jylyna 550 myń tonna qant qajet. Sonyń 50 myń tonnasyn ózimiz elde óndiremiz degen. Biraq elde óndiretin qant 50 myń tonnaǵa da jetpeıdi. 2023 jyly 36 myń tonna qant óndirilgen. 7 paıyzyn ǵana ózimizde qant qyzylshasynan jasaımyz. 2023 jylǵy statısıka boıynsha, syrttan qant satyp alýymyz úshin ımportqa 398 mln dollar bólingen. Aq qant úshin Ońtústik Amerıka fermerlerine tóledik. Mine, aqsha qaıda ketip jatyr. Keshendi jospar jasalǵan kezde de «áriptester mynaý durys emes, ol bolmaıtyn nárse» dep talaı aıttyq. Sondyqtan endi ne kútemiz?
Prezıdent «30 jyldan beri eldi qantpen qamtı almaýymyz uıat» degen pikir aıtty. Meniń oıymsha, aýylsharýashylyq salasyn 67 salaǵa bólip, árqaısysynyń naqty josparyn jasap, oǵan analıtıkalyq baǵamdaryn jasaý kerek. Sonda ǵana salada tyń serpilis bolyp, damý qarqyny kúsheıedi.
Bıylǵy Joldaýda osy salaǵa naqty baǵdarlar aıtylyp, nusqaýlar beriledi degen oıdamyn. Naqty iske kóshetin ýaqyt jetti. Biz salany ilgeriletip qoımaı, odan naqty tabys tabýdy da kózdeýimiz kerek.
Arman Evnıev,
"BIRGE" salalyq klasterlerdi damytý qaýymdastyǵynyń Basqarma Tóraǵasy
