28 sáýir kúni Astanadaǵy Botanıkalyq baqta egde jastaǵy azamattarǵa arnalǵan «Densaýlyq joly: júrek pen mı saýlyǵy» atty skandınavıalyq júris marafony ótti. İs-shara Gedeon Rıhter Qazaqstan kompanıasy men Esil aýdany ákimdiginiń qoldaýymen uıymdastyryldy.
Qatysýshylar óz mysaldarymen belsendi uzaq ómir súrýge shynaıy múmkindik bolatynyn, al jas — tek qujattaǵy san ǵana ekenin dáleldedi, ıaǵnı bul salaýatty ári belsendi ómir saltyn ustanýǵa kedergi emes.
Marafonnyń basty maqsaty — júrek-qan tamyrlary aýrýlarynyń, nevrologıalyq aýrýlar men kognıtıvtik buzylýlardyń aldyn alýǵa jáne olardy erte anyqtaýǵa qoǵamnyń nazaryn aýdarý. Statısıkaǵa sáıkes, mundaı máselelerge Qazaqstandaǵy egde jastaǵy myńdaǵan adam tap bolady.
Qatysýshylar arnaıy ázirlengen qaýipsiz marshrýt boıymen júrip ótti. Olarǵa volonterler men kardıolog dárigerler qoldaý kórsetti: olar júrek-qan tamyrlary aýrýlarynyń aldyn alý boıynsha usynystar berdi, densaýlyq jaǵdaıyna jedel baǵalaý júrgizdi, qatysýshylarǵa tilekterin aıtyp, aıryqsha nazar aýdardy.
Skandınavıalyq júris — ásirese egde jasta eń qoljetimdi ári qaýipsiz dene belsendiligi túrleriniń biri. Ol denedegi bulshyqetterdiń 90%-yna deıin iske qosyp, býyndarǵa túsetin salmaqty azaıtady jáne júrek-qan tamyrlary júıesin tıimdi jattyqtyrady.
— Tipti, jeńil dene belsendiligi, mysaly, jaı serýendeý, taza aýada júrý nemese kúndelikti jattyǵýlar qan qysymyn qalypqa keltirýge, júrek bulshyqetin shynyqtyrýǵa jáne kóńil-kúıdi jaqsartýǵa yqpal etedi. Únemi skrınıngterden ótý, profılaktıkalyq tekserýler men dáriger keńesine júginý egde jasta óte mańyzdy. Sondaı-aq júrek-qan tamyrlary aýrýlarynyń alǵashqy belgilerin bilip, ýaqytyly nazar aýdarý kerek. Erte dıagnostıka — aýrýdyń aldyn alýdyń eń senimdi joly, — dedi «Ulttyq ǵylymı medısınalyq ortalyǵy» AQ kardıolog dárigeri Marat Bektaev.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń derekterine sáıkes, jyl saıyn búkil álem boıynsha júrek-qan tamyrlary aýrýlarynan shamamen 18 mıllıon adam qaıtys bolady.
Al Qazaqstannyń Ulttyq statısıka búrosynyń málimetinshe, 2024 jyly elimizde ólim-jitimniń 22%-dan astamyna dál osy aýrýlar sebep bolǵan.
Sondyqtan, ásirese egde jasta, júrek aýrýlaryna ákeletin negizgi qaýip faktorlaryn bilý óte mańyzdy. Olar — az qozǵalysty ómir salty, durys tamaqtanbaý, fızıkalyq belsendiliktiń tómen deńgeıi, temeki men alkogóldi qoldaný, ekologıalyq faktorlardyń áseri.
Aralyq qaýip faktorlary — gıpertonıa, qan quramyndaǵy qanttyń joǵarylaýy, artyq salmaq jáne t.b. Munyń bárin profılaktıkalyq tekserý arqyly erte anyqtap, ınfarkt, ınsýlt, júrek jetkiliksizdigi sıaqty aýyr asqynýlardyń aldyn alýǵa bolady.
Kúnine keminde 30 mınýt belsendi qımyl jasaý densaýlyqqa tónetin kóptegen qaýipterdi azaıtady, kóńil-kúıdi, mıdyń jumysyn jáne jalpy ál-aýqatty jaqsartady.
Marafonnyń «Densaýlyq joly: júrek pen mı saýlyǵy» dep atalýy da tegin emes: munda jyldamdyq nemese rekordtar mańyzdy emes, basty jeńis — óz densaýlyǵyńyzǵa degen qamqorlyq.
— Men osy joldy júrip ótkenimde júregim án salyp turǵandaı boldy. Qýana serýendedim, dárigerlermen sóılestim, adamdarmen aralastym, ózime degen qamqorlyqty sezindim. Bizdiń jasymyzdaǵy adamdarǵa mundaı kezdesýler óte qajet, kúsh-jiger beredi, — dep áserimen bólisti marafon qatysýshysy Saýle Bekentaeva.
Barlyq qatysýshylarǵa estelik dıplomdar men syılyqtar tabystaldy. Kóptegen qatysýshy jarysqa otbasymen — balalarymen jáne nemerelerimen birge kelip, óz týystaryna qoldaý kórsetti.
— Biz bul marafondy ótkizý arqyly qart adamdarǵa qamqorlyqtyń mańyzdylyǵyn eske salǵymyz keldi. Olar endi densaýlyǵyndaǵy ózgeristerdi baıqamaýy múmkin. Bizdiń atalarymyz ben ájelerimiz — jylýlyq pen danalyqtyń qaınar kózi. Olar ómir boıy bizge qamqor boldy, endi olarǵa da sondaı meıirimdilikpen kóńil bólýimiz kerek. Búgingi is-shara kúndelikti dene belsendiligine den qoıýǵa bastama bolady dep senemiz. Densaýlyqty saqtaý, kóńil-kúıdi jaqsartý, ómir sapasyn arttyrý — bári óz qolymyzda. Belsendi uzaq ómir súrý — eger ýaqytyly áreket etsek, qoljetimdi nárse. Jas ulǵaıǵan saıyn aǵzada ózgerister oryn alady, biraq dál qımyl, ózine kóńil bólý jáne belsendilik mı men deneniń sergektigin saqtaýǵa kómektesedi. 30 jasta 90-daǵydaı sharshańqy júrýge de bolady, al 90-da 30-daǵydaı sergek oılaýymyzǵa da múmkindik bar, — dedi Gedeon Rıhter Qazaqstan kompanıasynyń PR-menedjeri Dınara Birmaǵanbetova.
«Densaýlyq joly» marafony densaýlyqqa kóńil bólý men belsendi ómir saltynyń mańyzyn eske salǵan naǵyz sanaly ómir salty merekesine aınaldy.
