Jyldyń qorytyndy konferensıasynda «Óńirdegi genderlik zorlyq-zombylyqqa qarsy is-qımyl: tıimdi jáne ornyqty birlesken sheshimder izdeý» taqyrybyna arnaldy.
Talqylaýǵa Qazaqstan jáne Ózbekstan parlamentteriniń spıkerleri, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń janyndaǵy Áıelder isteri jáne otbasylyq-demografıalyq saıasat jónindegi ulttyq komısıanyń músheleri, Qyrǵyzstan, Tájikstan jáne Túrkimenstan parlamentshileri, memlekettik organdardyń basshylary, sondaı-aq úkimettik emes jáne halyqaralyq uıymdardyń, dıplomatıalyq korpýstyń ókilderi qatysty.
Erlan Qoshanov Qazaqstan Respýblıkasynyń Ortalyq Azıa elderi áıelderiniń dıalogyna 2023 jylǵy tóraǵalyǵyn qorytyndylaı kele, osy ýaqyt ishinde dıalog alańynda ınovasıalar men tehnologıalardy, jahandyq aspektidegi beıbitshilik pen qaýipsizdikti damytý, klımattyń ózgerýi, terorızm men ekstremızmge qarsy kúreste áıelder men jastardyń róli sıaqty ózekti máseleler kóterilgenin atap ótti. Sondaı-aq ol osy otyrystyń kún tártibiniń ózektiligine toqtaldy.
– Qazaqstan adam quqyqtary, áıelder quqyǵy, genderlik teńdik jáne basqa da kóptegen halyqaralyq konvensıalardy ratıfıkasıalady. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń bastamasymen bıyl turmystyq zorlyq-zombylyq úshin jaýapkershilik kúsheıtildi. Biz ótinish berý tártibinen anyqtaý tártibine kóshtik. Búginde zań shyǵarýshy retinde jumysty tereńdete tústik. Depýtattar osy saladaǵy zańnamalyq túzetýlerdiń jańa paketin ázirleýge kiristi. Eń áýeli biz turmystyq zorlyq-zombylyq úshin qylmystyq jaýapkershilikti belgileýdi josparlap otyrmyz, – dedi Májilis spıkeri.
Erlan Qoshanov bul máselede ıdeologıalyq jumysty durys júrgizý qajettigin de atap ótti.
– Otbasyndaǵy erlerdiń tolyq ústemdigi týraly burmalanǵan ıdeıa ótkenniń enshisinde qalýy kerek. Mektep qabyrǵasynan bastap jas urpaqtyń sanasyna durys qundylyqtardy sińirý qajet. Halyq arasynda quqyqtyq mádenıet qalyptastyryp, turmystyq vandalızmniń kez kelgen túrine tózbeýshilik tanytqan jón. Memleket basshysy aıtqandaı, ádildikti jáne zań ústemdigin qatań ustanýǵa tıispiz, – dedi Erlan Qoshanov.
Májilis tóraǵasynyń orynbasary Danıa Espaeva bıylǵy konferensıanyń «Genderlik zorlyq-zombylyqqa qarsy belsendiliktiń 16 kúni» aıasynda ótip jatqanyn, bul Ortalyq Azıada zorlyq-zombylyqtyń kez kelgen túrinen azat aýmaq qurýǵa degen umtylysty aıqyn kórsetetinine nazar aýdardy.
Óz kezeginde Ózbekstan Respýblıkasy Olıı Májilisi Senatynyń tóraǵasy Tanzıla Narbaeva genderlik zorlyq-zombylyqpen kúrestegi Ózbekstannyń tájirıbesimen bólisti. Bıyl onda ákimshilik jáne qylmystyq jaýapkershilik kúsheıtilip, turmystyq zorlyq-zombylyq salasyndaǵy zańnama qaıta qaralǵan.
Al Ortalyq Azıadaǵy genderlik zorlyq-zombylyqty zańnamalyq deńgeıde qylmys dep tanyǵan birinshi el Qyrǵyzstan boldy. Bul týraly Qyrǵyzstannyń Jogorký Kenesh tóraǵasynyń orynbasary Jámılá Isaeva aıtty.
Forým sońynda delegattar Ortalyq Azıa elderiniń áıelder dıalogy konferensıasyna qatysýshylardyń «Óńirdegi genderlik zorlyq-zombylyqqa qarsy is-qımyl: tıimdi jáne ornyqty birlesken sheshimder izdeý» atty málimdeme qabyldady. Dıalog músheleri óz málimdemesinde áıelderge qatysty zorlyq-zombylyqtyń kez kelgen túrin aıyptaıdy jáne áıelderdi qorǵaý men qoldaýdyń tıimdi zańnamalyq jáne quqyqtyq tetikterin qurýdy qoldaıdy.
Qazaqstannyń 2023 jylǵy Ortalyq Azıa elderiniń áıelder dıalogyndaǵy tóraǵalyǵynyń qorytyndylary:
Danıa Espaeva Qazaqstannyń Dıalogqa tóraǵalyǵy kezinde osy óńirlik alańdy ınstıtýsıonaldyq turǵydan nyǵaıtý boıynsha aýqymdy jumys atqarylǵanyn atap ótti.
Ol Dıalogqa qatysýshy barlyq elderge, BUU Ortalyq Azıadaǵy preventıvti dıplomatıa jónindegi óńirlik ortalyǵyna, «BUU–Áıelder» uıymyna, BUU Damý baǵdarlamasyna jáne Eýropalyq Odaqtyń bólimshelerine belsendi jumysy úshin alǵysyn bildirdi.
Jyl boıy birqatar is-shara ótti. 2023 jyldyń maýsym aıynda Astanada ótken «Inovasıalar men tehnologıalardy damytýdaǵy áıelderdiń róli» konferensıasynda áıelderdiń ınovasıalyq jobalary men jańa tehnologıalary tanystyryldy.
«TechnoWomen Ortalyq Azıa» áıelder qaýymdastyǵyn qurý bastamasy qoldaý tapty, nátıjesinde Teńdik urpaǵy forýmy aıasynda Qazaqstan «Genderlik teńdikke arnalǵan tehnologıalar men ınovasıalar» is-áreket koalısıasyna qosyldy.
2023 jyldyń qazan aıynda Almatyda azamattyq qoǵamnyń, belsendilerdiń jáne halyqaralyq sarapshylardyń qatysýymen ótken «Áıelder, beıbitshilik jáne qaýipsizdik» halyqaralyq konferensıasynda BUU Qaýipsizdik Keńesi qararlarynyń qaǵıdattaryn iske asyrý máseleleri talqylandy. Dıalog músheleri men Ortalyq Azıa elderiniń azamattyq qoǵam ókilderiniń Eýroparlament qurylymdarynyń jumysymen tanysý úshin 2023 jylǵy qarashadaǵy Brússelge sapary joǵary baǵalandy.
Ortalyq Azıa elderiniń áıelder dıalogyna tóraǵalyq Qyrǵyz Respýblıkasyna ótti.
Anyqtama úshin: Ortalyq Azıa elderiniń áıelder dıalogy aımaqtaǵy áıelder arasyndaǵy yntymaqtastyqty damytý men nyǵaıtýdyń ózekti máselelerin talqylaýǵa arnalǵan beıresmı alań bolyp tabylady. Dıalog 2020 jyldyń jeltoqsanynda bastaldy. Ótken jyldary Dıalogqa Ózbekstan (2021) jáne Túrkimenstan (2022) tóraǵalyq etti. Dıalog «BUU-áıelder» uıymynyń, BUU Ortalyq Azıadaǵy preventıvti dıplomatıa jónindegi óńirlik ortalyǵynyń (UNRCCA) jáne BUU Damý baǵdarlamasynyń (BUUDB) qoldaýymen quryldy jáne jumys isteıdi.
