جىلدىڭ قورىتىندى كونفەرەنسياسىندا «وڭىردەگى گەندەرلىك زورلىق-زومبىلىققا قارسى ءىس-قيمىل: ءتيىمدى جانە ورنىقتى بىرلەسكەن شەشىمدەر ىزدەۋ» تاقىرىبىنا ارنالدى.
تالقىلاۋعا قازاقستان جانە وزبەكستان پارلامەنتتەرىنىڭ سپيكەرلەرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق-دەموگرافيالىق ساياسات جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيانىڭ مۇشەلەرى، قىرعىزستان، تاجىكستان جانە تۇركىمەنستان پارلامەنتشىلەرى، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ باسشىلارى، سونداي-اق ۇكىمەتتىك ەمەس جانە حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ، ديپلوماتيالىق كورپۋستىڭ وكىلدەرى قاتىستى.
ەرلان قوشانوۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ورتالىق ازيا ەلدەرى ايەلدەرىنىڭ ديالوگىنا 2023 جىلعى ءتوراعالىعىن قورىتىندىلاي كەلە، وسى ۋاقىت ىشىندە ديالوگ الاڭىندا يننوۆاسيالار مەن تەحنولوگيالاردى، جاھاندىق اسپەكتىدەگى بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى دامىتۋ، كليماتتىڭ وزگەرۋى، تەرروريزم مەن ەكسترەميزمگە قارسى كۇرەستە ايەلدەر مەن جاستاردىڭ ءرولى سياقتى وزەكتى ماسەلەلەر كوتەرىلگەنىن اتاپ ءوتتى. سونداي-اق ول وسى وتىرىستىڭ كۇن ءتارتىبىنىڭ وزەكتىلىگىنە توقتالدى.
– قازاقستان ادام قۇقىقتارى، ايەلدەر قۇقىعى، گەندەرلىك تەڭدىك جانە باسقا دا كوپتەگەن حالىقارالىق كونۆەنسيالاردى راتيفيكاسيالادى. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ باستاماسىمەن بيىل تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك كۇشەيتىلدى. ءبىز ءوتىنىش بەرۋ تارتىبىنەن انىقتاۋ تارتىبىنە كوشتىك. بۇگىندە زاڭ شىعارۋشى رەتىندە جۇمىستى تەرەڭدەتە تۇستىك. دەپۋتاتتار وسى سالاداعى زاڭنامالىق تۇزەتۋلەردىڭ جاڭا پاكەتىن ازىرلەۋگە كىرىستى. ەڭ اۋەلى ءبىز تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتى بەلگىلەۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز، – دەدى ءماجىلىس سپيكەرى.
ەرلان قوشانوۆ بۇل ماسەلەدە يدەولوگيالىق جۇمىستى دۇرىس جۇرگىزۋ قاجەتتىگىن دە اتاپ ءوتتى.
– وتباسىنداعى ەرلەردىڭ تولىق ۇستەمدىگى تۋرالى بۇرمالانعان يدەيا وتكەننىڭ ەنشىسىندە قالۋى كەرەك. مەكتەپ قابىرعاسىنان باستاپ جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىنا دۇرىس قۇندىلىقتاردى ءسىڭىرۋ قاجەت. حالىق اراسىندا قۇقىقتىق مادەنيەت قالىپتاستىرىپ، تۇرمىستىق ءۆانداليزمنىڭ كەز كەلگەن تۇرىنە توزبەۋشىلىك تانىتقان ءجون. مەملەكەت باسشىسى ايتقانداي، ادىلدىكتى جانە زاڭ ۇستەمدىگىن قاتاڭ ۇستانۋعا ءتيىسپىز، – دەدى ەرلان قوشانوۆ.
ءماجىلىس ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى دانيا ەسپايەۆا بيىلعى كونفەرەنسيانىڭ «گەندەرلىك زورلىق-زومبىلىققا قارسى بەلسەندىلىكتىڭ 16 كۇنى» اياسىندا ءوتىپ جاتقانىن، بۇل ورتالىق ازيادا زورلىق-زومبىلىقتىڭ كەز كەلگەن تۇرىنەن ازات اۋماق قۇرۋعا دەگەن ۇمتىلىستى ايقىن كورسەتەتىنىنە نازار اۋداردى.
ءوز كەزەگىندە وزبەكستان رەسپۋبليكاسى وليي ءماجىلىسى سەناتىنىڭ ءتوراعاسى تانزيلا ناربايەۆا گەندەرلىك زورلىق-زومبىلىقپەن كۇرەستەگى وزبەكستاننىڭ تاجىريبەسىمەن ءبولىستى. بيىل وندا اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك كۇشەيتىلىپ، تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىق سالاسىنداعى زاڭناما قايتا قارالعان.
ال ورتالىق ازياداعى گەندەرلىك زورلىق-زومبىلىقتى زاڭنامالىق دەڭگەيدە قىلمىس دەپ تانىعان ءبىرىنشى ەل قىرعىزستان بولدى. بۇل تۋرالى قىرعىزستاننىڭ جوگوركۋ كەنەش ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى ءجاميليا يسايەۆا ايتتى.
فورۋم سوڭىندا دەلەگاتتار ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ايەلدەر ديالوگى كونفەرەنسياسىنا قاتىسۋشىلاردىڭ «وڭىردەگى گەندەرلىك زورلىق-زومبىلىققا قارسى ءىس-قيمىل: ءتيىمدى جانە ورنىقتى بىرلەسكەن شەشىمدەر ىزدەۋ» اتتى مالىمدەمە قابىلدادى. ديالوگ مۇشەلەرى ءوز مالىمدەمەسىندە ايەلدەرگە قاتىستى زورلىق-زومبىلىقتىڭ كەز كەلگەن ءتۇرىن ايىپتايدى جانە ايەلدەردى قورعاۋ مەن قولداۋدىڭ ءتيىمدى زاڭنامالىق جانە قۇقىقتىق تەتىكتەرىن قۇرۋدى قولدايدى.
قازاقستاننىڭ 2023 جىلعى ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ايەلدەر ديالوگىنداعى ءتوراعالىعىنىڭ قورىتىندىلارى:
دانيا ەسپايەۆا قازاقستاننىڭ ديالوگقا ءتوراعالىعى كەزىندە وسى وڭىرلىك الاڭدى ينستيتۋسيونالدىق تۇرعىدان نىعايتۋ بويىنشا اۋقىمدى جۇمىس اتقارىلعانىن اتاپ ءوتتى.
ول ديالوگقا قاتىسۋشى بارلىق ەلدەرگە، بۇۇ ورتالىق ازياداعى پريەۆەنتيۆتى ديپلوماتيا جونىندەگى وڭىرلىك ورتالىعىنا، «بۇۇ–ايەلدەر» ۇيىمىنا، بۇۇ دامۋ باعدارلاماسىنا جانە ەۋروپالىق وداقتىڭ بولىمشەلەرىنە بەلسەندى جۇمىسى ءۇشىن العىسىن ءبىلدىردى.
جىل بويى ءبىرقاتار ءىس-شارا ءوتتى. 2023 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا استانادا وتكەن «يننوۆاسيالار مەن تەحنولوگيالاردى دامىتۋداعى ايەلدەردىڭ ءرولى» كونفەرەنسياسىندا ايەلدەردىڭ يننوۆاسيالىق جوبالارى مەن جاڭا تەحنولوگيالارى تانىستىرىلدى.
«TechnoWomen ورتالىق ازيا» ايەلدەر قاۋىمداستىعىن قۇرۋ باستاماسى قولداۋ تاپتى، ناتيجەسىندە تەڭدىك ۇرپاعى فورۋمى اياسىندا قازاقستان «گەندەرلىك تەڭدىككە ارنالعان تەحنولوگيالار مەن يننوۆاسيالار» ىس-ارەكەت كواليسياسىنا قوسىلدى.
2023 جىلدىڭ قازان ايىندا الماتىدا ازاماتتىق قوعامنىڭ، بەلسەندىلەردىڭ جانە حالىقارالىق ساراپشىلاردىڭ قاتىسۋىمەن وتكەن «ايەلدەر، بەيبىتشىلىك جانە قاۋىپسىزدىك» حالىقارالىق كونفەرەنسياسىندا بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى قارارلارىنىڭ قاعيداتتارىن ىسكە اسىرۋ ماسەلەلەرى تالقىلاندى. ديالوگ مۇشەلەرى مەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ازاماتتىق قوعام وكىلدەرىنىڭ ەۋروپارلامەنت قۇرىلىمدارىنىڭ جۇمىسىمەن تانىسۋ ءۇشىن 2023 جىلعى قاراشاداعى بريۋسسەلگە ساپارى جوعارى باعالاندى.
ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ايەلدەر ديالوگىنا ءتوراعالىق قىرعىز رەسپۋبليكاسىنا ءوتتى.
انىقتاما ءۇشىن: ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ايەلدەر ديالوگى ايماقتاعى ايەلدەر اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ مەن نىعايتۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن تالقىلاۋعا ارنالعان بەيرەسمي الاڭ بولىپ تابىلادى. ديالوگ 2020 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا باستالدى. وتكەن جىلدارى ديالوگقا وزبەكستان (2021) جانە تۇركىمەنستان (2022) ءتوراعالىق ەتتى. ديالوگ «بۇۇ-ايەلدەر» ۇيىمىنىڭ، بۇۇ ورتالىق ازياداعى پريەۆەنتيۆتى ديپلوماتيا جونىندەگى وڭىرلىك ورتالىعىنىڭ (UNRCCA) جانە بۇۇ دامۋ باعدارلاماسىنىڭ (بۇۇدب) قولداۋىمەن قۇرىلدى جانە جۇمىس ىستەيدى.
