Astana halyqaralyq forýmy dúnıejúzine Qazaqstanda jahandyq tranzıttik hab pen kelissózder alańyna aınalǵan jetekshi el ekenin tanytty. Bul forým eldiń ishki mazmunyn kórsetip qana qoımaıdy, sonymen qatar ishki júıeni halyqaralyq modýlderge beıimdeıtin geostrategıalyq ınterfeıske aınaldy desek artyq aıtqandyq bolmas edi.
Kópshilik forýmdy áli de mádenı-kópshilik is-shara nemese pikir almasý platformasy dep baǵalaıdy. Biraq bul – eskirgen túsinik. Shyn máninde, Astana halyqaralyq forýmy – soft power elementteriniń ishki ıntegrasıasy, paradıplomatıalyq taktıka, ınvestısıalyq ıirim, ári postkeńestik keńistiktegi beıtarap aımaqtyq lıderlikti zańdastyrý tetigi. Mundaı mehanızmder qazirgi zamanda tek sóz júzinde emes, kapıtal aınalymynda jáne tehnologıalar transferinde ólshenetini belgili.
Qazaqstannyń sońǵy jyldardaǵy syrtqy saıasatynyń vektory – pragmatıkalyq kópvektorlylyqtan baǵdarly beıtaraptyqqa qaraı yǵysyp keledi. Mundaı kezeńde Astana forýmynyń róli eselep artatyny sózsiz. Sebebi, bul forým arqyly elimiz álemge postbloktyq dıplomatıanyń úlgisin usynyp otyr. Forým jumysyna Eýroodaq, Qytaı, AQSH, Túrkıa, Reseı, Saýd Arabıasy syndy barlyq elder turaqty túrde qatysyp keledi. Ádette basy qosylmaıtyn elderdi Astana halyqaralyq forýmy bir ústeldiń basyna jınaıdy. Sóz joq, bul ınstıtýsıonaldy senimdiliktiń kórinisi. Dál osyndaı ortada Kazakh Invest ulttyq kompanıasynyń jumysyn atap ótkimiz keledi.
Qazirgi tańda Kazakh Invest ulttyq kompanıa elimiz úshin ınvestısıalyq ınteraktor. Ol Qazaqstannyń ekonomıkalyq júıesin shetel kapıtalyna túsinikti etip jetkizip, baılanys ornatatyn dáneker desek bolady. Osy kompanıanyń sońǵy jyldardaǵy dınamıkasyna qarasaq, Astana forýmynyń yqpaly naqty ólshemdermen kórýge bolady. 2023 jylǵy forýmnan keıin Kazakh Invest arqyly kelisilgen ınvestısıalyq jobalar sany 17%-ǵa artqan. Munda tek shıkizat jobalary emes, jasyl energetıka, logıstıkalyq ınfraqurylym, óńdeý ónerkásibi jáne IT klasterleri sekildi salalar qamtyldy.
Astana forýmynyń ınvestısıalyq tıimdiligi kelissózder men memorandýmdardan ǵana turmaıdy, sonymen qatar kez kelgen kelisiminiń sapalyq qurylymy men strategıalyq baǵyty da basty orynǵa shyǵady. Iaǵnı, burynǵydaı tek «kelemiz, kóremiz, oılanyp kóremiz» degen nıet hattar emes, naqty kezeń-kezeńmen iske asyrylatyn mańyzdy jobalaǵa aınalyp otyr. Mundaı jobalar Qazaqstan ekonomıkasyn alǵa súıeýge jaramdy naqty kapıtaly bar áriptestermen tolyǵyp keledi. Osylaısha Kazakh Invest qazir jaı ǵana deldal emes, ulttyq ınvestısıalyq súzgi rólin atqarýda.
Qazaqstannyń ishki ekonomıkalyq ortasyna keletin bolsaq, forým – ishki júıelerdiń ózin syrtqy krıterıılermen ólsheýge májbúrleıdi. Bul degenimiz – transulttyq talaptar boıynsha memlekettik ınstıtýttardy reformalaý, ınvestısıalyq klımatty jańǵyrtý, salyq jáne quqyqtyq mehanızmderdi modernızasıalaý. Iaǵnı, forým arqyly tek sheteldik ınvestorlarmen kezdesip qana qoımaımyz, sonymen qatar ishki júıeni syrtqy standartqa beıimdeý prosesi qatar júrýde. Bul – ekonomıkalyq transformasıanyń eń tıimdi trıggerleriniń biri.
Astana forýmynyń taǵy bir mańyzdy qyry – geoekonomıkalyq metafora retinde jumys isteýinde. Forým – bul jahandyq naryqtyń senim ındıkatory. Qaı el forýmǵa delegasıa jiberedi, qaı el qaı deńgeıdegi ókilmen qatysady – osynyń bári Qazaqstanǵa degen qysqa jáne orta merzimdi senim kórsetkishi. Iaǵnı, forýmǵa qatysýshylardyń sapasy – ınvestısıa tartýdyń aldyn ala barometri.
Kazakh Invest bul ındıkatorlardy naqty statısıkaǵa aınaldyryp, kelissózderdi memlekettik qoldaý quraldary arqyly bekitedi. Memlekettik jeńildikter, jer resýrstaryna qoljetimdilik, salyq kanıkýly – munyń bári ınvestordyń táýekelderin azaıtyp, komersıalyq boljamdy naqty bıznes-josparǵa aınaldyrýǵa múmkindik beredi. Bul rette forým – bastapqy senimdi qalyptastyratyn dıplomatıalyq bazıs, al Kazakh Invest – sol senimdi naqty kelisimderge aınaldyratyn qurylymdyq agent.
Taǵy bir mańyzdy faktor – kapıtaldyń geografıasy ózgerip kele jatyr. Buryn ınvestısıa tek Batystan keletin. Qazir forým arqyly Qazaqstanǵa Taıaý Shyǵys, Ońtústik-SHyǵys Azıa, Ortalyq Azıa elderi men Afrıka qurlyǵynan da kapıtal tartylýda. Bul – bizdiń kópvektorly saıasattyń jańa kezeńge ótkeniniń kórinisi. Kazakh Invest bul kapıtaldardy salalyq klasterlerge baǵyttap, Qazaqstandaǵy ekonomıkany ártaraptandyrýdyń naqty quralyna aınalyp otyr.
Astana halyqaralyq forýmy arqyly elimiz jańa ekonomıkalyq dıplomatıanyń modýlin jasap shyqty. Bul – resmı sapar, bıznes-forým jáne ǵylymı-praktıkalyq konferensıa elementterin bir arnaǵa biriktirgen gıbrıdti platforma. Bul jerde sheshimder bir ǵana vedomstvoǵa táýeldi emes – memleket pen bıznes, qoǵam men halyqaralyq uıymdar birlesip, ınklúzıvti kelisim úlgisin qalyptastyryp jatyr.
Jalpy, forýmdy syrt kózge jaı ǵana dıplomatıalyq jıyn retinde baǵalaýǵa bolmaıdy. Bul – qoǵamdyq kelissózdiń jańa formaty, bul – ınvestısıa tartýdyń sıfrlyq jáne saıası ekojúıesi, bul – memleket brendiniń álem aldyndaǵy ınstıtýsıonaldyq pozısıasy.
Qysqasy, Astana halyqaralyq forýmy Qazaqstannyń qazirgi jáne bolashaqtaǵy geosaıası salmaǵyn, ekonomıkalyq derbestigin jáne saıası beıtaraptyǵyn úılestiretin qural. Al Kazakh Invest – sol quraldy iske asyratyn naqty tetik. Osy ekeýiniń utymdy sımbıozy elimizdiń jańa damý paradıgmasynyń ıadrosyna aınalyp keledi.
