استانا حالىقارالىق فورۋمى دۇنيەجۇزىنە قازاقستاندا جاھاندىق ترانزيتتىك حاب پەن كەلىسسوزدەر الاڭىنا اينالعان جەتەكشى ەل ەكەنىن تانىتتى. بۇل فورۋم ەلدىڭ ىشكى مازمۇنىن كورسەتىپ قانا قويمايدى، سونىمەن قاتار ىشكى جۇيەنى حالىقارالىق مودۋلدەرگە بەيىمدەيتىن گەوستراتەگيالىق ينتەرفەيسكە اينالدى دەسەك ارتىق ايتقاندىق بولماس ەدى.
كوپشىلىك فورۋمدى ءالى دە مادەني-كوپشىلىك ءىس-شارا نەمەسە پىكىر الماسۋ پلاتفورماسى دەپ باعالايدى. ءبىراق بۇل – ەسكىرگەن تۇسىنىك. شىن مانىندە، استانا حالىقارالىق فورۋمى – soft power ەلەمەنتتەرىنىڭ ىشكى ينتەگراسياسى، پاراديپلوماتيالىق تاكتيكا، ينۆەستيسيالىق ءيىرىم، ءارى پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتەگى بەيتاراپ ايماقتىق ليدەرلىكتى زاڭداستىرۋ تەتىگى. مۇنداي مەحانيزمدەر قازىرگى زاماندا تەك ءسوز جۇزىندە ەمەس، كاپيتال اينالىمىندا جانە تەحنولوگيالار ترانسفەرىندە ولشەنەتىنى بەلگىلى.
قازاقستاننىڭ سوڭعى جىلدارداعى سىرتقى ساياساتىنىڭ ۆەكتورى – پراگماتيكالىق كوپۆەكتورلىلىقتان باعدارلى بەيتاراپتىققا قاراي ىعىسىپ كەلەدى. مۇنداي كەزەڭدە استانا فورۋمىنىڭ ءرولى ەسەلەپ ارتاتىنى ءسوزسىز. سەبەبى، بۇل فورۋم ارقىلى ەلىمىز الەمگە پوستبلوكتىق ديپلوماتيانىڭ ۇلگىسىن ۇسىنىپ وتىر. فورۋم جۇمىسىنا ەۋرووداق، جۇڭگو، اقش، تۇركيا، رەسەي، ساۋد ارابياسى سىندى بارلىق ەلدەر تۇراقتى تۇردە قاتىسىپ كەلەدى. ادەتتە باسى قوسىلمايتىن ەلدەردى استانا حالىقارالىق فورۋمى ءبىر ۇستەلدىڭ باسىنا جينايدى. ءسوز جوق، بۇل ينستيتۋسيونالدى سەنىمدىلىكتىڭ كورىنىسى. ءدال وسىنداي ورتادا Kazakh Invest ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ جۇمىسىن اتاپ وتكىمىز كەلەدى.
قازىرگى تاڭدا Kazakh Invest ۇلتتىق كومپانيا ەلىمىز ءۇشىن ينۆەستيسيالىق ينتەراكتور. ول قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق جۇيەسىن شەتەل كاپيتالىنا تۇسىنىكتى ەتىپ جەتكىزىپ، بايلانىس ورناتاتىن دانەكەر دەسەك بولادى. وسى كومپانيانىڭ سوڭعى جىلدارداعى ديناميكاسىنا قاراساق، استانا فورۋمىنىڭ ىقپالى ناقتى ولشەمدەرمەن كورۋگە بولادى. 2023 جىلعى فورۋمنان كەيىن Kazakh Invest ارقىلى كەلىسىلگەن ينۆەستيسيالىق جوبالار سانى 17%-عا ارتقان. مۇندا تەك شيكىزات جوبالارى ەمەس، جاسىل ەنەرگەتيكا، لوگيستيكالىق ينفراقۇرىلىم، وڭدەۋ ونەركاسىبى جانە IT كلاستەرلەرى سەكىلدى سالالار قامتىلدى.
استانا فورۋمىنىڭ ينۆەستيسيالىق تيىمدىلىگى كەلىسسوزدەر مەن مەموراندۋمداردان عانا تۇرمايدى، سونىمەن قاتار كەز كەلگەن كەلىسىمىنىڭ ساپالىق قۇرىلىمى مەن ستراتەگيالىق باعىتى دا باستى ورىنعا شىعادى. ياعني، بۇرىنعىداي تەك «كەلەمىز، كورەمىز، ويلانىپ كورەمىز» دەگەن نيەت حاتتار ەمەس، ناقتى كەزەڭ-كەزەڭمەن ىسكە اسىرىلاتىن ماڭىزدى جوبالاعا اينالىپ وتىر. مۇنداي جوبالار قازاقستان ەكونوميكاسىن العا سۇيەۋگە جارامدى ناقتى كاپيتالى بار ارىپتەستەرمەن تولىعىپ كەلەدى. وسىلايشا Kazakh Invest ءقازىر جاي عانا دەلدال ەمەس، ۇلتتىق ينۆەستيسيالىق سۇزگى ءرولىن اتقارۋدا.
قازاقستاننىڭ ىشكى ەكونوميكالىق ورتاسىنا كەلەتىن بولساق، فورۋم – ىشكى جۇيەلەردىڭ ءوزىن سىرتقى كريتەرييلەرمەن ولشەۋگە ماجبۇرلەيدى. بۇل دەگەنىمىز – ترانسۇلتتىق تالاپتار بويىنشا مەملەكەتتىك ينستيتۋتتاردى رەفورمالاۋ، ينۆەستيسيالىق كليماتتى جاڭعىرتۋ، سالىق جانە قۇقىقتىق مەحانيزمدەردى مودەرنيزاسيالاۋ. ياعني، فورۋم ارقىلى تەك شەتەلدىك ينۆەستورلارمەن كەزدەسىپ قانا قويمايمىز، سونىمەن قاتار ىشكى جۇيەنى سىرتقى ستاندارتقا بەيىمدەۋ پروسەسى قاتار جۇرۋدە. بۇل – ەكونوميكالىق ترانسفورماسيانىڭ ەڭ ءتيىمدى تريگگەرلەرىنىڭ ءبىرى.
استانا فورۋمىنىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى قىرى – گەوەكونوميكالىق مەتافورا رەتىندە جۇمىس ىستەۋىندە. فورۋم – بۇل جاھاندىق نارىقتىڭ سەنىم ينديكاتورى. قاي ەل فورۋمعا دەلەگاسيا جىبەرەدى، قاي ەل قاي دەڭگەيدەگى وكىلمەن قاتىسادى – وسىنىڭ ءبارى قازاقستانعا دەگەن قىسقا جانە ورتا مەرزىمدى سەنىم كورسەتكىشى. ياعني، فورۋمعا قاتىسۋشىلاردىڭ ساپاسى – ينۆەستيسيا تارتۋدىڭ الدىن الا بارومەترى.
Kazakh Invest بۇل ينديكاتورلاردى ناقتى ستاتيستيكاعا اينالدىرىپ، كەلىسسوزدەردى مەملەكەتتىك قولداۋ قۇرالدارى ارقىلى بەكىتەدى. مەملەكەتتىك جەڭىلدىكتەر، جەر رەسۋرستارىنا قولجەتىمدىلىك، سالىق كانيكۋلى – مۇنىڭ ءبارى ينۆەستوردىڭ تاۋەكەلدەرىن ازايتىپ، كوممەرسيالىق بولجامدى ناقتى بيزنەس-جوسپارعا اينالدىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل رەتتە فورۋم – باستاپقى سەنىمدى قالىپتاستىراتىن ديپلوماتيالىق بازيس، ال Kazakh Invest – سول سەنىمدى ناقتى كەلىسىمدەرگە اينالدىراتىن قۇرىلىمدىق اگەنت.
تاعى ءبىر ماڭىزدى فاكتور – كاپيتالدىڭ گەوگرافياسى وزگەرىپ كەلە جاتىر. بۇرىن ينۆەستيسيا تەك باتىستان كەلەتىن. ءقازىر فورۋم ارقىلى قازاقستانعا تاياۋ شىعىس، وڭتۇستىك-شىعىس ازيا، ورتالىق ازيا ەلدەرى مەن افريكا قۇرلىعىنان دا كاپيتال تارتىلۋدا. بۇل – ءبىزدىڭ كوپۆەكتورلى ساياساتتىڭ جاڭا كەزەڭگە وتكەنىنىڭ كورىنىسى. Kazakh Invest بۇل كاپيتالداردى سالالىق كلاستەرلەرگە باعىتتاپ، قازاقستانداعى ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋدىڭ ناقتى قۇرالىنا اينالىپ وتىر.
استانا حالىقارالىق فورۋمى ارقىلى ەلىمىز جاڭا ەكونوميكالىق ديپلوماتيانىڭ ءمودۋلىن جاساپ شىقتى. بۇل – رەسمي ساپار، بيزنەس-فورۋم جانە عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنسيا ەلەمەنتتەرىن ءبىر ارناعا بىرىكتىرگەن گيبريدتى پلاتفورما. بۇل جەردە شەشىمدەر ءبىر عانا ۆەدومستۆوعا تاۋەلدى ەمەس – مەملەكەت پەن بيزنەس، قوعام مەن حالىقارالىق ۇيىمدار بىرلەسىپ، ينكليۋزيۆتى كەلىسىم ۇلگىسىن قالىپتاستىرىپ جاتىر.
جالپى، فورۋمدى سىرت كوزگە جاي عانا ديپلوماتيالىق جيىن رەتىندە باعالاۋعا بولمايدى. بۇل – قوعامدىق كەلىسسوزدىڭ جاڭا فورماتى، بۇل – ينۆەستيسيا تارتۋدىڭ سيفرلىق جانە ساياسي ەكوجۇيەسى، بۇل – مەملەكەت برەندىنىڭ الەم الدىنداعى ينستيتۋسيونالدىق پوزيسياسى.
قىسقاسى، استانا حالىقارالىق فورۋمى قازاقستاننىڭ قازىرگى جانە بولاشاقتاعى گەوساياسي سالماعىن، ەكونوميكالىق دەربەستىگىن جانە ساياسي بەيتاراپتىعىن ۇيلەستىرەتىن قۇرال. ال Kazakh Invest – سول قۇرالدى ىسكە اسىراتىن ناقتى تەتىك. وسى ەكەۋىنىڭ ۇتىمدى سيمبيوزى ەلىمىزدىڭ جاڭا دامۋ پاراديگماسىنىڭ يادروسىنا اينالىپ كەلەدى.
