Aq úı basshysy Djo Baıdenmen NATO samıtinde jeke júzdesken Erdoǵan kezdesýdiń nátıjeli bolǵanyn aıtty, ári eki el arasyndaǵy qarym-qatynasqa budan bylaı syzat túspesine senim bildirdi.
“Túrkıa men Amerıka áriptestiktiń jańa satysyna aıaq basty. Budan bylaıǵy dıalog eki tarapqa da tıimdi arnada órbıdi dep senemin. Buǵan deıingi ókpe-renishtiń bári artta qaldy. Baıdenmen kelissóz nátıjesinde ýaǵdalasqan dúnıelerdiń bárin ret-retimen iske asyryp, bul kezdesýden barynsha paıda alýǵa tyrysamyz. Budan bylaı Túrkıa men AQSH-tyń arasyndaǵy áriptestik baılanys bekı túsetin bolady”, – dedi Erdoǵan.
Túrkıa prezıdenti taraptardyń pikiri toqaılasa bermeıtin túıtkildi tustar bar ekenin moıyndady. Alaıda ýaqyt óte bulardyń tigisi jatqyzylyp, memleketaralyq qarym-qatynas qalypty arnaǵa túserine kúmándanbaıdy.
Erdoǵan tilge tıek etken jaıt – Baıdenniń armándarǵa qatysty málimdemesi.
Aq úı basshysy ótken ǵasyrdyń basynda Osman ımperıasynyń qolynan qaza bolǵan armán ultynyń tragedıasyna toqtalyp, muny genosıd dep tanyǵan edi.
Artynsha Túrkıa SİM-i AQSH elshisin shuǵyl túrde Ankara shaqyryp, oǵan Baıdennyń málimdemesine oraı narazalyq notasyn tabystaǵan.
Erdoǵan Amerıka prezıdentiniń asyǵys tujyrym jasaǵanyn ári munyń shyndyqqa sáıkes emestigin aıtqan. Ǵasyr burynǵy oqıǵaǵa ádiletti baǵa berilmegenin, sonyń nátıjesinde túrik ultyna jazyqsyz jala jabylǵanyn málimdegen.
Baıdenmen kezdesýden de keıin de túrik basshysy osy tujyrymnan aınyǵan joq.
Onyń pikirinshe Túrkıanyń AQSH-qa jaýlyǵy joq, alaıda kimnen bolsa da óziniń saıası hám ekonomıkalyq pozısıasyn qurmetteýdi talap etedi.
“Túrkıanyń geosaıası múddesi men osy baǵyttaǵy betalysyna qurmetpen qaraýdy suraımyz, bar talabymyz osy ǵana. Budan bólek eldiń óz ishindegi jáne syrttaǵy terrorlyq uıymdarǵa qarsy kúresinde áriptester tarapynan kómek kórsetilse artyq bolmasa edi”, – dedi Erdoǵan.
Baıdenmen kezdesýden kóńili toq oralǵan Erdoǵan jergilikti aqparat quraldaryna bergen suhbatynda Túrkıanyń AQSH-pen aradaǵy odaqtastyqty odan ári arttyra túsýge ázir ekendigin málimdedi.
…
Odaqtasýǵa ázirmiz! Túrkıa prezıdentiniń osy pikiri Kremldiń jandy jerine tıgenge uqsaıdy. Sońǵy bir apta boıyna Máskeýdiń propaganda quraldary Erdoǵannyń jer-jebirine jetip, “satqyndyq” jasaǵanyn keshire almaı jatyr.
Máselen, Kremldiń soıylyn soǵatyn sarapshylar pýlyndaǵy antıtúrikshil saıasattanýshy Gevorg Mırzaıan:
“Túrkıa AQSH-tyń arqasúıeri. Aq úı Erdoǵannyń kómegimen Máskeýdi tejep otyr” deıdi.
Aıtýynsha, túriktersiz NATO-nyń qaýqary joq, túriktersiz Reseıdiń aldynda Batystyń tizesi qaltyrap ketedi eken.
“Reseıdi tejep otyrý úshin AQSH-qa Túrkıanyń azýly bolǵany kerek. Túrikterdiń kómegimen Ońtústik Qapqazda dúrbeleń týǵyzyp, Máskeýdiń nazaryn Batystan basqa arnaǵa burý qajet.
Túrkıanyń kómegimen Orta Azıany Kremldiń yqpalynan bosatyp alǵysy keledi. Qyrymdy keri qaıtaryp, Sibirdi bólis-tartysqa salýdy kózdeıdi.
Qytaıǵa tótep berý úshin de AQSH úshin Túrkıanyń aıbyndy, adýyndy elge aınalǵany qajet. Osy arqyly Beıjińniń Orta Azıadaǵy ambısıasyn tejep, atalǵan aımaqta qytaılardyń saýda jasaýyna kedergi keltirmek. Túrkıany túgel musylmannyń qorǵaýshysy retinde kórsetip, Beıjińge qarsy partızan soǵysyn ashqan uıǵyrlarǵa yqpal etýdi kózdeıdi”, – deıdi Mırzaıan myrza.
Irannyń tábetin tejeý úshin de Amerıka Túrkıany paıdalanady. Qajet dep tapsa Irandaǵy qalyń orman ázirbaıjandardy dúr kóterip, Tegerendy áp-sátte sabasyna túsiredi.
Sóı degen Kreml ıdeology Irannyń mundaı senarıden qaýip kútetinin, sondyqtan Túrkıaǵa qarsy shyǵýdan qaımyǵatynyn aıtypty.
“Erdoǵan Baıdenniń kez-kelgen qalaýyn oryndaıdy. Kez-kelgen ýaqytta qol ushyn sozýǵa saqadaı-saı turady. Túrkıa Amerıka úshin sýbmerdiger ispettes”, – deıdi propagandıst.
Bul rette Túrkıanyń Aýǵanstannan ketken Amerıka áskeriniń ornyna atalǵan aımaqty kúzetýdi moınyna alǵanyn mysalǵa keltiripti. Buǵan:
“Baıdennyń buıymtaıyn oryndasaq AQSH-tan bizge qajet salalarǵa dıplomatımályq, logıstıkalyq ári qarjylaı kómek alamyz”, – degen Erdoǵanniń sózin ilik etipti.
“Túrkıa AQSH-tyń aldynda sonysymen de baǵaly. Erdoǵannyń “biz odaqtaspyz” deýi beker emes”, – deıdi ol.
Túsingenimiz, Kreml ıdeologtary, onyń ishinde armán múddesin qorǵaıtyn sarapshylar saılaý aldynda túrik opozısıasyn qoldaýǵa ýáde bergen Baıdennen úlken úmit kútken tárizdi. Olardyń oılaǵany oryndalmaı, taýy shaǵylǵan túri bar.
“Baıden aldap ketti. Saılaý aldyndaǵy sertinen taıdy. Aq úıge kirip alǵannan keıin Túrkıaǵa qatysty pozısıasyn bosańsytyp, Erdoǵanmen til tabysyp aldy”, – deıdi Mırzaıan.
Ázirlegen, Dýman BYQAI
