اق ءۇي باسشىسى دجو بايدەنمەن ناتو سامميتىندە جەكە جۇزدەسكەن ەردوعان كەزدەسۋدىڭ ناتيجەلى بولعانىن ايتتى، ءارى ەكى ەل اراسىنداعى قارىم-قاتىناسقا بۇدان بىلاي سىزات تۇسپەسىنە سەنىم ءبىلدىردى.
“تۇركيا مەن امەريكا ارىپتەستىكتىڭ جاڭا ساتىسىنا اياق باستى. بۇدان بىلايعى ديالوگ ەكى تاراپقا دا ءتيىمدى ارنادا ءوربيدى دەپ سەنەمىن. بۇعان دەيىنگى وكپە-رەنىشتىڭ ءبارى ارتتا قالدى. بايدەنمەن كەلىسسوز ناتيجەسىندە ۋاعدالاسقان دۇنيەلەردىڭ ءبارىن رەت-رەتىمەن ىسكە اسىرىپ، بۇل كەزدەسۋدەن بارىنشا پايدا الۋعا تىرىسامىز. بۇدان بىلاي تۇركيا مەن اقش-تىڭ اراسىنداعى ارىپتەستىك بايلانىس بەكي تۇسەتىن بولادى”، – دەدى ەردوعان.
تۇركيا پرەزيدەنتى تاراپتاردىڭ پىكىرى توقايلاسا بەرمەيتىن تۇيتكىلدى تۇستار بار ەكەنىن مويىندادى. الايدا ۋاقىت وتە بۇلاردىڭ تىگىسى جاتقىزىلىپ، مەملەكەتارالىق قارىم-قاتىناس قالىپتى ارناعا تۇسەرىنە كۇماندانبايدى.
ەردوعان تىلگە تيەك ەتكەن جايت – بايدەننىڭ ارمياندارعا قاتىستى مالىمدەمەسى.
اق ءۇي باسشىسى وتكەن عاسىردىڭ باسىندا وسمان يمپەرياسىنىڭ قولىنان قازا بولعان ارميان ۇلتىنىڭ تراگەدياسىنا توقتالىپ، مۇنى گەنوسيد دەپ تانىعان ەدى.
ارتىنشا تۇركيا ءسىم-ى اقش ەلشىسىن شۇعىل تۇردە انكارا شاقىرىپ، وعان بايدەننىڭ مالىمدەمەسىنە وراي نارازالىق نوتاسىن تابىستاعان.
ەردوعان امەريكا پرەزيدەنتىنىڭ اسىعىس تۇجىرىم جاساعانىن ءارى مۇنىڭ شىندىققا سايكەس ەمەستىگىن ايتقان. عاسىر بۇرىنعى وقيعاعا ادىلەتتى باعا بەرىلمەگەنىن، سونىڭ ناتيجەسىندە تۇرىك ۇلتىنا جازىقسىز جالا جابىلعانىن مالىمدەگەن.
بايدەنمەن كەزدەسۋدەن دە كەيىن دە تۇرىك باسشىسى وسى تۇجىرىمنان اينىعان جوق.
ونىڭ پىكىرىنشە تۇركيانىڭ اقش-قا جاۋلىعى جوق، الايدا كىمنەن بولسا دا ءوزىنىڭ ساياسي ءھام ەكونوميكالىق پوزيسياسىن قۇرمەتتەۋدى تالاپ ەتەدى.
“تۇركيانىڭ گەوساياسي مۇددەسى مەن وسى باعىتتاعى بەتالىسىنا قۇرمەتپەن قاراۋدى سۇرايمىز، بار تالابىمىز وسى عانا. بۇدان بولەك ەلدىڭ ءوز ىشىندەگى جانە سىرتتاعى تەررورلىق ۇيىمدارعا قارسى كۇرەسىندە ارىپتەستەر تاراپىنان كومەك كورسەتىلسە ارتىق بولماسا ەدى”، – دەدى ەردوعان.
بايدەنمەن كەزدەسۋدەن كوڭىلى توق ورالعان ەردوعان جەرگىلىكتى اقپارات قۇرالدارىنا بەرگەن سۇحباتىندا تۇركيانىڭ اقش-پەن اراداعى وداقتاستىقتى ودان ءارى ارتتىرا تۇسۋگە ءازىر ەكەندىگىن مالىمدەدى.
…
وداقتاسۋعا ءازىرمىز! تۇركيا پرەزيدەنتىنىڭ وسى پىكىرى كرەملدىڭ جاندى جەرىنە تيگەنگە ۇقسايدى. سوڭعى ءبىر اپتا بويىنا ماسكەۋدىڭ پروپاگاندا قۇرالدارى ەردوعاننىڭ جەر-جەبىرىنە جەتىپ، “ساتقىندىق” جاساعانىن كەشىرە الماي جاتىر.
ماسەلەن، كرەملدىڭ سويىلىن سوعاتىن ساراپشىلار پۋلىنداعى انتيتۇرىكشىل ساياساتتانۋشى گيەۆورگ ميرزايان:
“تۇركيا اقش-تىڭ ارقاسۇيەرى. اق ءۇي ەردوعاننىڭ كومەگىمەن ماسكەۋدى تەجەپ وتىر” دەيدى.
ايتۋىنشا، تۇرىكتەرسىز ناتو-نىڭ قاۋقارى جوق، تۇرىكتەرسىز رەسەيدىڭ الدىندا باتىستىڭ تىزەسى قالتىراپ كەتەدى ەكەن.
“رەسەيدى تەجەپ وتىرۋ ءۇشىن اقش-قا تۇركيانىڭ ازۋلى بولعانى كەرەك. تۇرىكتەردىڭ كومەگىمەن وڭتۇستىك قاپقازدا دۇربەلەڭ تۋعىزىپ، ماسكەۋدىڭ نازارىن باتىستان باسقا ارناعا بۇرۋ قاجەت.
تۇركيانىڭ كومەگىمەن ورتا ازيانى كرەملدىڭ ىقپالىنان بوساتىپ العىسى كەلەدى. قىرىمدى كەرى قايتارىپ، ءسىبىردى ءبولىس-تارتىسقا سالۋدى كوزدەيدى.
قىتايعا توتەپ بەرۋ ءۇشىن دە اقش ءۇشىن تۇركيانىڭ ايبىندى، ادۋىندى ەلگە اينالعانى قاجەت. وسى ارقىلى بەيجىڭنىڭ ورتا ازياداعى امبيسياسىن تەجەپ، اتالعان ايماقتا قىتايلاردىڭ ساۋدا جاساۋىنا كەدەرگى كەلتىرمەك. تۇركيانى تۇگەل مۇسىلماننىڭ قورعاۋشىسى رەتىندە كورسەتىپ، بەيجىڭگە قارسى پارتيزان سوعىسىن اشقان ۇيعىرلارعا ىقپال ەتۋدى كوزدەيدى”، – دەيدى ميرزايان مىرزا.
يراننىڭ تابەتىن تەجەۋ ءۇشىن دە امەريكا تۇركيانى پايدالانادى. قاجەت دەپ تاپسا يرانداعى قالىڭ ورمان ءازىربايجانداردى ءدۇر كوتەرىپ، تەگەرەندى اپ-ساتتە ساباسىنا تۇسىرەدى.
ءسوي دەگەن كرەمل يدەولوگى يراننىڭ مۇنداي سەنارييدەن ءقاۋىپ كۇتەتىنىن، سوندىقتان تۇركياعا قارسى شىعۋدان قايمىعاتىنىن ايتىپتى.
“ەردوعان بايدەننىڭ كەز-كەلگەن قالاۋىن ورىندايدى. كەز-كەلگەن ۋاقىتتا قول ۇشىن سوزۋعا ساقاداي-ساي تۇرادى. تۇركيا امەريكا ءۇشىن سۋبمەردىگەر ىسپەتتەس”، – دەيدى پروپاگانديست.
بۇل رەتتە تۇركيانىڭ اۋعانستاننان كەتكەن امەريكا اسكەرىنىڭ ورنىنا اتالعان ايماقتى كۇزەتۋدى موينىنا العانىن مىسالعا كەلتىرىپتى. بۇعان:
“بايدەننىڭ بۇيىمتايىن ورىنداساق اقش-تان بىزگە قاجەت سالالارعا ديپلوماتيميالىق، لوگيستيكالىق ءارى قارجىلاي كومەك الامىز”، – دەگەن ەردوعاننىڭ ءسوزىن ىلىك ەتىپتى.
“تۇركيا اقش-تىڭ الدىندا سونىسىمەن دە باعالى. ەردوعاننىڭ “ءبىز وداقتاسپىز” دەۋى بەكەر ەمەس”، – دەيدى ول.
تۇسىنگەنىمىز، كرەمل يدەولوگتارى، ونىڭ ىشىندە ارميان مۇددەسىن قورعايتىن ساراپشىلار سايلاۋ الدىندا تۇرىك وپپوزيسياسىن قولداۋعا ۋادە بەرگەن بايدەننەن ۇلكەن ءۇمىت كۇتكەن ءتارىزدى. ولاردىڭ ويلاعانى ورىندالماي، تاۋى شاعىلعان ءتۇرى بار.
“بايدەن الداپ كەتتى. سايلاۋ الدىنداعى سەرتىنەن تايدى. اق ۇيگە كىرىپ العاننان كەيىن تۇركياعا قاتىستى پوزيسياسىن بوساڭسىتىپ، ەردوعانمەن ءتىل تابىسىپ الدى”، – دەيدى ميرزايان.
ازىرلەگەن، دۋمان بىقاي
