Alaıda Antalá kópshilik oılaǵandaı tek qana teńiz ben jaǵalaý, sýǵa shomylý emes, ol sonymen birge tereń tarıh ordasy.
Antaládan 70 shaqyrym jerde ejelgi Sıde qalasy jatyr. Qala B.z.d Vİİ ǵasyrda salynǵan. Ejelgi grek qalasynda óner men ǵylym, mádenıet keńinen etek jaıyp, órkendegen. Eskendir Zulqarnaıyn dáýirin bastap keship, Rım ımperıasynyń qol astyna ótken zamandardy kórgen kóne qala, búginde jyl saıyn mıllıondaǵan týrıs qabyldaıtyn ortalyqqa aınalǵan. Qala Apolon haramynyń kórinisteri áli saqtalyp tur. Týrıser ol jerge kelip, sýretke túskendi unatady. Al qalanyń jaǵajaıy shomylý jáne kememen qydyrý maqsatynda yńǵaıly etip jasalǵan. Qalanyń janynda Rım teatrynyń qırandylaryn kórýge bolady. Sıde san soǵysty bastan keship, talaı tabıǵı apattyń soqqysyna tap bolǵan. Soǵan qaramastan eki myń jyldan astam tarıhy bar qalanyń kelbeti áli tolyq joıylmaǵan.
Antaládan 35 shaqyrym jerde kórse kóz toımaıtyn áıgili Aspendos qalasy jatyr. Aspendos teatry jaıly siz bálkim estigen de shyǵarsyz. Ańyz boıynsha qalany troıandyq soǵystan keıin Polıpetýs qalaǵan. Teńizden shabýyldaýdy boldyrmaý úshin qala teńiz jaǵalaýynan 16 shaqyrym qashyqtyqta salyndy. Ol Lıkıanyń, Persıanyń, Afıny teńiz odaǵynyń quramyna kirgen edi.
Bizdiń dáýirimizge deıingi 333 j. parsylardan Aleksandr Makedonskııge ótti. Sodan keıin qalany Selevkıdter basqardy. Rım kezeńinde qala óziniń eń joǵary órkendeýine jetti jáne Pamfılıanyń 3 iri qalalarynyń qataryna kirdi. Jaqsy klımat pen yńǵaıly ornalasý qalanyń qarqyndy damýyna jáne onyń iri saýda ortalyqtarynyń birine aınalýyna yqpal etti. Evrımedon ózeniniń jaǵasynda port quryldy, jaqyn mańda záıtún baqtary men júzimdikter jasaldy. Áıgili port pen saýda qalasy astyq, zergerlik buıymdar, sharap jáne jylqylarmen aınalysty. Qala óziniń kúmis monetasyn shyǵardy. Kelesi ǵasyrlarda, Vızantıa ımperıasy kezinde qala quldyraýǵa ushyrady. VII ǵasyrda qalaǵa arab shapqynshylyǵy kúırete soqqy berdi. Hİİİ ǵasyrdyń basynda qalany seljuqtar jaýlap aldy, keıinirek qala óziniń quldyraýyn bastan keship, tarıh qoınaýyna ketti.
Antaládan 12 shaqyrym jerde taǵy bir kóne qala Perge jatyr. Perge qalasynda qazba jumystary áli kúnge deıin júrýde, sondyqtan túrli tarıhı ashylýlar apta saıyn jarıalanyp tuardy. Perge qalasynda órkendeý dáýirinde 20 myńnan astam adam turyp, qalanyń óz teatry, stadıony men bazary, záıtún baǵy men sarbazdar kazarmasy, ǵıbadathanasy bolǵan. Qalanyń joıylyp ketýine tabıǵı faktor áser etken. Alapat jer silkinisi Pergeni tarıhtyń bir ǵajaıybyna aınaldyryp jiberdi.
Antaláǵa bara qalsańyz, sýǵa shomylýmen qatar, tarıhpen sýsyndaýdy da umytpańyz.
Ashat Qasenǵalı
