Aıtalyq, usaq-túıek saýda-sattyqpen aınalysatyndardyń arasynda kórshi memleketterden kelgender tolyp júr. Órip júr. Bylaıǵy ómirde siz olardy baıqaı bermeýińiz múmkin. Olardyń óz oryndary bolady. Olar birigip júredi. Bir jerde otyrady. Bir jerde saýda jasaıdy.
Olar sol jerdi jeke-dara ıemdenip alǵan.
Tergeý, tekserý bolmasa, olar ózderine «áı deıtin áje, qoı deıtin qoja joq» dep oılap qalýy ábden múmkin.
Osy maqsatta Almaly aýdandyq Kóshi-qon basqarmasy uıymdastyrǵan reıdke qatystyq.
«Sotka» satqysh saqaldylar
Kóshi-qon polısıasy bul joly Almatydaǵy Jibek joly men Jeltoqsan kóshesiniń qıylysynda ornalasqan Áýevokzaldy nysanaǵa alypty.
Maqsat – osyndaǵy uıaly telefon saýdalaýmen ári jóndeýmen aınalysatyn kelimsekterdiń qaǵaz-qujatyn tekserý. Osy arqyly olardyń qaıdan kelgenin, qandaı maqsatpen júrgenin, nemen aınalysatynyn anyqtaý.
Kóshi-qon basqarmasynyń qyzmetkerlerimen birge reıdke shyqqan biz Áýevokzaldaǵy kelimsekterdiń kóptigine qarap, tań qaldyq. Kópshiligi Ózbekstan men Qyrǵyzstannan kelgen.
Bir shetinen shaǵyn kásipker eken. Bári shetinen uıaly telefon jóndeýmen aınalysady. Saýdalary qyzyp tur.
Áýevokzaldaǵy bir-bir oryndy ıemdenip alǵan.
Shamalap alǵanda, bul arada uıaly telefon satatyn ári ony jóndeýmen aınalysatyn 100-ge tarta oryn bar. Sanap shyqtyq. Barlyǵynda derlik kelimsekter otyr. Kópshiligi saqal ósirgen. Sholaq balaqty.
Elimizdegi dinı ahýal asqynyp turǵan kezde, túr-tulǵasynyń ózi birtúrli kúdik týǵyzatyn qyrǵyz-ózbektiń bir jerde shoǵyrlanyp alǵany ártúrli oıǵa jeteledi.
Polısıamen birge osy jerde otyrǵandardyń qujattaryn, kýálikterin tekserip shyqtyq. İlgeride aıtqandaı, Qyrǵyzstan men Ózbekstannan kelgen.
Bul jer kópten beri tekserilmese kerek. Jergilikti jurt polısıa qyzmetkerlerin jaqtyrmaı qarsy aldy. Kópshiliginiń qabaǵy qatýly.
«Ne úshin? Ne maqsatpen keldińder? Bizdiń qujatymyzdy ne úshin tekserýdesiz? Ne úshin sýretke túsirip jatyrsyzdar?», — deıdi.
Bul araǵa ábden sińip alǵan kelimsekterge polısıanyń tekseris júrgizgeni unamasa kerek. Keıbireýleri, tipti, ashyq ketti.
Aralarynda bılikke til tıgizgenderdi de estip qaldyq.
Polısıanyń tekserý júrgizgenin osyndaǵy ári saýdager, ári ásire dinshil qaýym Qazaqstan bıliginen kórse kerek.
Mundaǵylardyń kópshiligi qaýǵadaı saqal ósirgen. Bul arada biz olardyń dinı ustanymyna til tıgizip otyrǵan joqpyz.Degenmen, osy aradaǵy uıaly telefon saýdalap otyrǵandardyń teń jartysynan astamy bir-birine qatty uqsas.
Saqal ósirgen, sholaq balaqty shalbar kıgen. Bul jáı ǵana sáıkestik pe? Qalaı oılaısyz?
Óz kezegimizde biz osy týrasynda Áýevokzaldaǵy jurttyń pikirin bildik.
– Bulardyń kópshiligi syrttan kelgen. Ózbekter bolýy kerek. Qaraqalpaqtar kóp. Arasynda basqa ulttar da bar. Uıaly telefon, noýtbýk jóndeýmen aınalysady. Alaıda bularǵa zatyn alyp kelgen jurttyń kóńili tolmaıdy. Sebebi, sapasyz jasaıdy. Onysyn moıyndamaıdy. Al sapasyz jasalǵan zatty qaıtadan ákelip berýge halyq bata bermeıdi. Sondyqtan bizge alyp keledi, – deıdi osy jerde kompúter jóndeıtin, álgi kelimsekterden bólek otyrǵan Marat esimdi jigit.
Árıne, jalǵyz Marattyń pikirimen shektelgen joqpyz. Osynda uıaly telefonyn jóndetýge keletin azamattar da sońǵy kezderi bul arada «sholaq balaqtylardyń» shekten tys kóbeıip ketkenine nazar aýdarypty.
– Bul týraly polısıaǵa talaı aıttyq ta. Qulaq túrgen joq. Azdaǵan ýaqyttyń ishinde bul arany qaýǵadaı saqal ósirgen, tústeri sýyq bireýler ıemdenip aldy. Ózim osy Áýevokzalǵa jaqyn mańda turamyn. Kıimderine, júris-turystary men túr-kelbetine qarasań, bizdiń dástúrli ıslamdy ustanatyn adamdarǵa uqsamaıdy. Endeshe, polısıa bulardy nege erte bastan teksermedi? Qazir bular qaptap ketti… – deıdi bizge atyn atamaýdy ótingen azamat.
Al biz sanap shyqtyq. Polısıa barlyǵy 80-ge tarta qyrǵyz-ózbektiń qujattaryn tekserip shyqty. Bul basy ǵana. Osy jerde shoǵyrlanǵan kelimsekterdiń sany budan da kóp.
Reıd nátıjesinde, qaǵaz-qujatynan, kýáliginen shıkilik shyqqan 2 ózbek, 2 qyrǵyz, 1 tájik jáne 1 qytaı azamatyn polısıa qyzmetkerleri Almaty qalasy boıynsha Kóshi qon polısıasy basqarmasyna alyp júrdi. Bul araǵa kelgende, taǵy bir qyzyqty jaıtty anyqtadyq. Polısıa alyp kelgen qyrǵyz-ózbek Almaty oblysynyń İle aýdanynda turady eken. Bul da sáıkestik pe? Qalaı oılaısyz? Olardyń toptanyp júrýinde ne gáp bar?
«Mundaı reıdter aldaǵy ýaqytta da uıymdastyrylatyn bolady», dep sendirdi bizdi polısıa qyzmetkerleri.Uıymdastyrylǵany durys qoı. Biraq, budan buryn qaıda qaraǵan?
Tekserýdi kelimsekter osy araǵa toptaspaı turyp bastap ketýge bolmady ma?
Sosyn Áýevokzalynyń basshylyǵy bul týrasynda ne deıdi ózi? Tumsyǵynyń astynda ne bolyp jatqanyn kórmeı me? Olardy jalǵa berip otyrǵan jerinde saqal qoıǵan, sholaq shalbar kıgenderdiń kóbeıip ketkeni alańdatpaı ma? Álde olar aqshany ǵana oılaı ma?
Aınalyp kelgende, biz olardyń ıslamdaǵy qaı aǵymnyń ókili ekenin de bilmeımiz. Teksermeımiz. Osynyń kesirinen Almatynyń qaq ortasyndaǵy saýda oryndaryn dinı kózqarasy kúdik týǵyzatyn kelismekter jaýlap alǵanǵa uqsaıdy. Erteń kesh bolyp qalmaı ma? Bálkim, bul máseleni qazir sheshý kerek shyǵar?..
DEREKKÓZ: kaz.365info.kz
