AERC Qazaqstan ekonomıkasynyń ósimi boıynsha boljamyn jaqsartty. Qazaqstandaǵy "Qoldanbaly ekonomıkany zertteý ortalyǵy" (AERC) ózderiniń kezekti makroekonomıkalyq sholýyn jarıalap, 2025 jylǵa qatysty boljamdaryn usyndy. Uıym derekterine súıensek, munaı óndirisi boıynsha osyǵan deıingi boljamdar rastalyp, ishki suranys jaqsarsa, Qazaqstan ekonomıkasy kútilgen qarqynnan da jaqsy ósýi múmkin, dep jazady Dalanews.kz.
Qazaqstannyń naqty ekonomıkalyq ósimi 4,6%-dy quraýy yqtımal
AERC 2025 jyly Qazaqstannyń naqty JİÓ-si 4,6%-ǵa (jyldyq esepte) ulǵaıatynyn boljaıdy. Bul – aldyndaǵy boljamdy 4,0%-dan joǵary kórsetkish. Mundaı oń ózgeris birinshi kezekte memlekettik fıskaldyq qoldaýdyń kúsheıýine, sonymen qatar tutynys pen ınvestısıalyq suranystyń artýyna baılanysty týyndaýda.
"Mundaı boljam munaı óndirisi kólemi jylyna 89 mln tonna deńgeıinde saqtalsa degenge negizdeledi. Eger Teńiz kenishin keńeıtý jobasy 2025 jyldyń birinshi toqsanynan keıin iske qosylsa jáne qazaqstandyq munaı-gaz sektoryna qatysty sanksıalyq táýekelder máselesi sheshilse, bul kórsetkishti taǵy kóterýge bolady", – dep atap ótti AERC.
AERC-tiń esebinshe, bıyl respýblıkalyq búdjet tapshylyǵy 3,37 trln teńge kóleminde bolýy múmkin, bul JİÓ-niń (-)2,3%-yna teń. Buǵan deıingi boljamda defısıt (-)4,2%-ǵa jetedi delingen. Sarapshylar bul ózgeristi Ulttyq qordan túsetin transfertterdiń artýymen túsindiredi.
Sonymen birge AERC salyqtyq túsimderdiń jetispeýshiligi saqtalatynyn eskertedi. Sondyqtan Ulttyq qordan iri somada qarajat tartý bıyl da jalǵasady. Bul tásil búdjettegi defısıtti qysqa merzimde azaıtýǵa múmkindik berse de, onyń uzaqmerzimdi saldary týraly másele ashyq kúıinde qalýda.
Inflásıa 7%-ǵa jetýi múmkin
Zertteýde ınflásıa qarqynyna qatysty boljam aldyńǵysynan nasharlaı túsken. Ortasha eseppen alǵanda tutyný ınflásıasy 7,0% (jyldyq eseppen) deńgeıinde kútilip otyr. Buǵan deıingi boljamda bul kórsetkish 6,7% bolǵan. AERC sarapshylary eger proınflásıalyq faktorlar kúsheıse, bul kórsetkishtiń odan ári ósýi ǵajap emes ekenin aıtady.
Tólem balansy jáne ımport
2025 jyly ımport kóleminiń edáýir artatyny boljanǵan. Bul jaǵdaı kórsetiletin qyzmetter saýdasyndaǵy defısıtti tereńdetip, aǵymdaǵy shot saldosyn (-)8%-ǵa deıin nasharlatýy múmkin. Buǵan deıin bul kórsetkish (-)5,2% deńgeıinde boljaǵan edi.
Al 2025 jyldyń qorytyndysy boıynsha ulttyq valútaǵa shaqqanda 1 AQSH dollary 489,5 teńge bolyp, qazirgi baǵammen salystyrǵanda teńge nyǵaıa túsetinin boljaıdy. Degenmen bul kórsetkish ótken jylǵy qazan aıyndaǵy boljamǵa (480,8 teńge) qaraǵanda azdap nasharlaǵanyn tanytady.
Álemdik ekonomıka jáne "Maganomıka" áseri
AERC baıandamasynda ǵylymı-tehnologıalyq ózgerister, onyń ishinde jasandy ıntellekt pen jańa tehnologıalyq qoldanbaǵa kóshý – jahandyq úrdisti aıqyndaıtyny aıtylǵan. Al AQSH-taǵy saıası ózgerister, ásirese Donald Tramptyń prezıdenttikke qaıta kelý yqtımaldyǵy, "Maganomıka" dep atalatyn ekonomıkalyq jáne saıası tásilderdiń paıda bolýyna túrtki bolýy múmkin. Boljamdaǵy belgili bir jaıttardyń Ýkraınadaǵy áskerı is-qımyldardyń tyıylýy yqtımaldylyǵy týraly boljamǵa da qatysy bar.
"Tramptyń yqtımal jeńisi Kremnıı alqabynyń (Silicon Valley) tehnologıalyq olıgarhıasyn kúsheıtip, ınovasıalardy jedeldetýge áser etedi. Degenmen onyń qaıshylyqty rıtorıkasy jahandyq qarjy júıesin odan ári teńgerimsiz kúıge túsirýi múmkin", – dep jazady AERC-tyń bas dırektory Jánibek Aıǵazın.
Halyqaralyq valúta qorynyń boljamy
Halyqaralyq valúta qorynyń World Economic Outlook basylymynyń qańtar aıyna arnalǵan jarıalanymynda álemdik ekonomıkanyń ósimi 3,2%-dan 3,3%-ǵa deıin jaqsaratyny, biraq bul qarqyn birkelki bolmaıtyny kórsetilgen. AQSH-ta perspektıvalar jaǵymdyraq kórinse, keıbir damyǵan elderde iskerlik belsendilik báseńdeýi yqtımal. Jalpy álem boıynsha ınflásıa birtindep tómendegenimen, damyǵan elderdegi baǵa turaqtylyǵy damýshy naryqtarmen salystyrǵanda áldeqaıda jyldam qalpyna keledi.
Sarapshylardyń pikirinshe, AQSH-tyń monetarlyq saıasatynyń kez kelgen ózgerisi jahandyq qarjy jáne búdjet turaqtylyǵyna tikeleı yqpal etip, damýshy elderdiń ekonomıkasyna áser etpek.
Qorytyndy
AERC derekteri Qazaqstan ekonomıkasy 2025 jyly birqatar qolaıly faktordyń arqasynda 4,6% deńgeıinde ósim kórsetýi múmkin ekenin ańǵartady. Degenmen ınflásıanyń joǵarylaýy, ımporttyń ulǵaıýy, Búdjet pen Ulttyq qor arasyndaǵy transfert saıasaty syndy máseleler sheshimin tappasa, boljanǵan kórsetkishterge qol jetkizý ońaı bolmaıtyny anyq. Al jahandyq deńgeıde AQSH saıasatynyń ózgeristeri men jańa tehnologıalyq kezeńge ótýdiń yqpaly – álemdik ekonomıkanyń negizgi qozǵaýshy kúshi retinde kúntártibine shyǵyp otyrǵan jaıy bar.
