Elimizde adam saýdasyna qatysty materıaldarmen tanysyp, mamandardyń pikirine qulaq túrgenimizde, Qazaqstanda balalar men áıelder, tipti tepse temir úzetin er azamattardyń ózderi de adam saýdasynyń qurbanyna aınalatyn oqıǵalar jıi kezdesedi eken.
Mamandardyń aıtýynsha, búginde elimizde názik jandylardyń zorlyqpen seksýaldy qyzmetterge paıdalaný men balalardyń májbúrlep qaıyr tiletý, túrli jumysqa jegý syndy adam shoshyrlyq áreketter oryn alýdy.
Quqyq qorǵaý organdarynyń keltirgen málimetinshe, sońǵy úsh-tórt jylda myńdaǵan azamattarymyz adam saýdasynyń qurbany bolǵan. Sondaı-aq, adam saýdasy boıynsha tek árbir tórtinshi qylmys qana ashylatynyn aıta ketýimiz kerek.
Adam saýdasyna qatysty qylmysty ashyp, ony áshkerelep, qylmyskerlerdiń jazasyn berý de óte qıyn is. Aıtalyq, jas qyzdardy aldap-arbap seksýaldy qyzmet kórsetýge ıtermeleıtin jeńgeıtaılarǵa nusqaý berýshilerdiń kópshiligi shetelde otyratynyn jasyryn emes. Mundaı jaǵdaıda olardyń quryqtap, zań aldynda jaýapqa tartý qıynnyń-qıyny.
Mundaı jaǵdaıda qazaqstandyq quqyq qorǵaý organdary sheteldik áriptesterimen jáne BUU janyndaǵy adam saýdasyna qarsy kúres isimen tyǵyz qarym-qatanasta jumys istegende ǵana adam saýdasyna qarsy kúres nátıjeli bolatyny anyq.
Jalpy alǵanda adam saýdasyna qarsy kúres isine Qazaqstan bıligi 2016 jyldan bastap aıryqsha kóńil bólip keledi. Dál jyldan bastap elimizdiń aımaqtarynda adam saýdasy men májbúrli túrde seksýaldy qyzmetke jegilgen azamattardy ońaltý ortalyqtary jumysyn bastaǵan edi.
Adam saýdasynyń qurbanyna aınalǵan kez kelgen adam aýyr psıhologıalyq soqqy alatyny belgili. Damyǵan elderde mundaı adamdardyń qalypty ómirge oralýy úshin ońaltý ortalyqtary jumys isteıdi.
Búginde osy baǵyttaǵy jumystar bizdiń elimizde de júzege asyp, adam saýdasynan japa shekken azamattar ońaltý ortalyqtary jan-jaqty kómek kórsetip jatyr. Búginde jas qyzdardy shetelde joǵary jalaqyǵa jumys isteýge shaqyratyn uıymdar óte kóp. Oń men solyn tanymaǵan jas qyzdar osyndaı uıymdardyń qarmaǵyn túsken soń, májbúrli túrde seksýaldy qyzmetke jegiletini jasyryn emes.
Búginde órimdeı jas qyzdardy qylmyskerlerdiń qolynan arashalap alý azydyq etedi. Mundaı jaǵdaıǵa tap bolǵan áıelderdi qoǵamda durys qabyldamaıdy. Osydan keıin olar úlken kúızeliske ushyrap, ózine qol salýǵa deıin baratyny jasyryn emes.
Qazaqstan bıligi osyndaı qaıǵyly jaıttardyń aldyn alý úshin aýdam saýdasynyń qurbanyna aınalǵan azamattardy ońaltý ortalyǵyn ashyp, jumys istep jatqanyn qýany quptaýmyz kerek.
Bizder adam saýdasynyń túbirine balta shabý úshin qoǵam bolyp kúresýimiz kerek. Bul úshin bizdiń jastarymyz bilimdi, kózi ashyq bolýy kerek. Sol sıaqty quqyq qorǵaý organdary da azamttardyń aldap-arbaıtyn uıymdardy tez arada anyqtap, olardyń jumysyna tosqaýyl qoıyp otyrýy shart. Bul rette quqyq qorǵaý organdaryna el azamattary men adam saýdasynan saqtandyrý úshin qurylǵan qoǵamdyq uıymdarda qol ushyn sozýy tıis.
Tolqyn SADYROVA
