"Abaı dombyrasyn" daýǵa aınaldyrýdyń jóni joq

Dalanews 13 mam. 2020 15:50 907

Aqyn, Memlekettik syılyqtyń ıegeri Tynyshtyqbek Ábdikákimuly "Abaı dombyrasyna" tóńiregindegi daýǵa qatysty pikir bildirdi.




Kesheli beri "Syrt Qasqabulaqta Abaıdyń úshishekti dombyrasynyń sulba-sýretin aıaqqa tósetip qoıatyn" joba iske asýda!" degen renishter estilip jatyr jelide.

Bylaı qarasańyz, árıne, ol sheshimniń ózi ıdıotızm de sıaqty. Biraq, biz myna jaǵdaıdy da eskerýimiz kerek.



Máselen, Jer degenińizdiń ózi kórkemfılosofıalyq turǵyda da, shyn ómirde de - ANA. Oǵan eshkimniń de daýy joq. Sol sebepti, Ony da aıaqpen taptaýǵa bolmaıdy. Já, solaı eken dep, biz ken izdemeı, iship-jemeı, qoqysymyzdy tókpeı,... molamyzdy turǵyzbaı, áýede qalyqtap júre almaımyz ǵoı. Demek, atalmysh joba da - durys sharýa. Ol da - Jer-Ananyń alaqanynda ornalasady.

Sol joba boıynsha, biz, sol kepıetti óńirge jolymyz túse qalǵanda, kemeńgerdiń dombyrasynyń qasıetin tabanymyzben de sezine, "tıegi men qulaǵyna" táý ete, onyń aınalasyndaǵy qyryq bes tasqa qashala órnektelgen "Qara Sózderdegi" danalyqtyń lebin de sanamyzben bek sińire, bir sát el bolashaǵy men rýhanıat týraly da oıǵa shoma aıańdaı basyp, Qasqabulaqtyń káýsarynan Qara Óleńniń de nárin tatyp almaqqa bara jatamyz...

Já, mynadaı ekinshi jaǵdaı bar. Máselen, dombyra minsiz jasalsyn-aq, oǵan qońyrúndi qoı ishegi taǵylsyn-aq, ádemi kúılensin-aq, eger tıek bolmasa, bári - beker. Dombyranyń myıy da, júregi de - tıek. Onsyz dombyra - mylqaý.

Al, jobadaǵy "tıek" - tastan qashala ornatylǵan, kólemi sandyqtaı órnekti "tıek". Sol sebepti de ol aıaqqa taptalmaıdy.

Demek, "Abaı dombyrasy" da aıaqqa taptalmaıdy degen sóz. Sol "Abaı dombyrasynyń" ózi, beınelep aıtqanda, - "dombyranyń kóleńkesi" ǵana. Al, dombyranyń kóleńkesin taptama!" degen tyıym joq.

Bolsa, onda biz Uly Túzde, shaqyraıa shyjyǵan Kún astyndaǵy babalar mazarynyń kóleńkesin aıaǵymyzben basyp turyp, súıegi sol mazarlarda saqtalǵan qasıetti arýaqqa da minájat ete almas edik qoı!..

Úshinshi jaǵdaı. "Juldyzdar aleıasy". Aıaq astyndaǵy ondaı aleıalar álemniń birneshe qalalarynda jasalǵan. Moskvadaǵysynda ózimizdiń juldyzymyz Roza Rymbaeva qaryndasymyzdyń aty-jóni jazylǵan "juldyz" da bar.
[perfectpullquote align="full" bordertop="false" cite="" link="" color="" class="" size=""]
Tórtinshi jaǵdaı. Geoglıf máselesi. Saryarqada ondaı ǵajaptardyń kosmostan da anyq kórinetin talaı nusqalary saqtalǵan. "Abaı dombyrasy" jobasy da - sondaı bir geoglıf.[/perfectpullquote]

Besinshi, eń basty másele. Jerbetindik tirshilik ıeleri úshin Kúnnen asqan qasıetti eshteńe joq. "Janymyz - Kúnnen kelgen nurdan, tánimiz - topyraq pen sýdan". Shahkerim áýlıe solaı deıdi. Al, sol Kúnniń beınesin biz jamby túrinde jasap, ony jebemen atyp, mergendigimizdi synaımyz. Jaqshylyqqa baýlıtyn sport oıyny sondaı. Altyn jamby - Kún sımvoly. Jamby" ataýy da - Kúnniń ejelgi IAM (JAM; m+b sımbozy arqyly, "JAM+b/y/" túrinde qalyptasqan) ataýynan. Dombyranyń ózi de - Kún sımvoly. Toǵyz pernesi - Kúnniń aq nurynan taraıtyn toǵyz túrli toǵyz nur ısharasy. Dombyra moıyny - Kúnnen taralatyn nurlardyń jalpy sıpatyn sýretteıdi. Dombyranyń shanaǵy - "Kúnniń ózi". Onyń ortasyndaǵy oıyq - Kúnniń rýh-qudaıyn beıneleıdi.

Sondyqtan, "Abaı dombyrasy" jobasyna qatysty shý kóterip jatqan aǵaıyndardiki durys emes dep oılaımyz. Áriberiden soń, sol dańǵaza kóterip jatqan azamattardyń birazy - edenine dombyra sýreti salynǵan úlken sahnalarda talaı ret tamyljyta án de shyrqaǵan tarlan jigitter.


Ósek bolmas úshin, aıta keteıin. Óz basymnyń ol jobaǵa eshqandaı da qatysym joq. Taldaýlaryna da, saraptaýlaryna da, sheshimniń qabyldanýyna da meni esh ákimshilik shaqyrǵan emes.

Usynylǵan
Sońǵy jańalyqtar