Qazaqstan qarjygerleri qaýymdastyǵy (QQQ) "2024-2025 jyldarǵy álemdik ekonomıka jáne Qazaqstan ekonomıkasy boıynsha boljamdar men damýlar qorytyndysy" atty taldaýdy jarıalady. Oǵan sáıkes, keler jyly da ulttyq valútanyń qysymǵa ushyraý yqtımaldylyǵy joǵary, dep jazady Dalanews.kz.
2024 jyl barysynda álemdik ekonomıka ósimi boıynsha boljamdar joǵarylaý turǵysynda qaraldy.
"HVQ-nyń jańartylǵan boljamyna sáıkes (2024 jylǵy qazan aıyndaǵy), aǵymdaǵy jyldyń qorytyndysy boıynsha álemdik JİÓ ósimi jyl basyndaǵy boljanǵan 3,2% -dan 2 2,9% -ǵa tómendetildi. Osyǵan uqsas kórsetkish kelesi jyly da kútiledi, ıaǵnı álemdik ekonomıkanyń ósimi 3%-dan joǵary aımaqta turaqtaıdy", dep habarlaıdy QQQ taldaý ortalyǵy.
Bul rette Qazaqstan ekonomıkasynyń ósimi boıynsha HVQ-nyń 2024 jylǵa arnalǵan qazan aıyndaǵy boljamy bir jyl buryn boljanǵan (4,6%-dyń ornyna 3,5%) kólemnen shıkizat baǵalary jáne Teńiz munaı ken ornyndaǵy óndiristi ulǵaıtý merziminiń kesheýildep jatýyna baılanysty tómendedi.
"QR ekonomıkasy salalary bólinisinde munaı óndirisiniń tómendeýine baılanysty taý-ken ónerkásibindegi (24j11aıy: +0,1%) qarqynnyń baıaýlaǵany baıqalady (-2%), al 2024 jyly Qazaqstan ekonomıkasynyń negizgi draıverleri bolyp kólik (+8,1%) saýda (+8,2%) qurylys (+10,3%) jáne aýyl sharýashylyǵy (+13,4%) sıaqty salalar bolyp tabylady", delinedi taldaýda.
Eger 2024 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda búkil álem boıynsha qarjylyq jaǵdaılardyń sınhrondy túrde jaqsarýy baıqalsa, al sońyna qaraı birqatar damýshy elderdiń, sonyń ishinde Qazaqstan, Brazılıa jáne Reseı Federasıasynyń ortalyq bankteri ulttyq valúta baǵamdarynyń quldyraýyna jáne ınflásıalyq prosesterdiń kúsheıýine qarsy shara retinde bazalyq mólsherlemelerdi kóterdi.
Federaldyq rezerv jeltoqsan aıyndaǵy otyrysynda AQSH–taǵy joǵary ınflásıanyń saqtalýyna (2% - dyq targetpen 2,7%) jáne eńbek naryǵynyń turaqtylyǵy men jalpy ekonomıkalyq ósimge baılanysty 2025 jyly monetarlyq saıasatty jumsartýǵa asa saqtyqpen qaraý kerektigin eskertti. 2025 jylǵa arnalǵan bazalyq mólsherlemeni tómendetý boıynsha kútilgen tórt rettiń ornyna eki ret tómendetý boljanady, onda da 25 b.p. boıynsha.
Aq úıdiń jańa ákimshiliginiń proteksıonıstik saıasatqa den qoıatyny, bul ınvestorlardyń táýekeldik aktıvterge (qor ındeksteri, damýshy elderdiń aktıvteri), shıkizat naryǵyna jáne álemdik ekonomıkaǵa degen qyzyǵýshylyǵyna teris áser etýi múmkin ekeni de bajaılanady.
"Mundaı senarı teńge baǵamyna túsetin qysymdy saqtap, Qazaqstannyń JİÓ dınamıkasyn báseńdetýi múmkin. Soǵan qaramastan, HVQ boljamy boıynsha, 2025 jyly QR ekonomıkasynyń ósimi Teńiz ken ornyndaǵy munaı óndirisi kóleminiń ulǵaıtylýy esebinen 4,6% -dy quraıdy. Óz kezeginde QR UEM 2025 jyly JİÓ-niń 5,6%-ǵa deıin ósedi dep boljap otyr", - deıdi sarapshylar.
Jalpy, QQQ baǵalaýy boıynsha álemdik ekonomıkada tóbe kórsetýi yqtımal qaýip-qater legi kóp. Olardyń ishinde memlekettik qaryzdyń joǵary deńgeıi, damýshy elderdegi valútalyq táýekelder, EO elderiniń ekonomıkalaryndaǵy resessıa, iri qarjy konglomerattarynyń defolttary, proteksıonızmniń artýy, áleýmettik jáne geosaıası turaqsyzdyq, tabıǵı jáne tehnogendik kataklızmder bar.
"Munyń bári álemdik ekonomıkanyń ósimin báseńdete otyryp, monetarlyq jaǵdaılardyń jahandyq turǵyda qataıýyna ákelip soǵýy múmkin. Osyǵan qaramastan, 2025 jyly Qazaqstanda munaı óndirisiniń ulǵaıýy boljamyna (2024 jyldyń qorytyndysy boıynsha 87,8 mln-nan 97,2 mln tonnaǵa deıin), joǵary búdjettik shyǵystarǵa jáne iri ınfraqurylymdyq jobalardy iske asyrýǵa baılanysty ekonomıkalyq ósim tirkeledi dep kútiledi".
QR UEM boljamyna sáıkes, 2025 jyly taýarlar eksporty 82,3 mlrd dollardy, ımport – 63,1 mlrd dollardy quraıdy. Bul rette aǵymdaǵy shot tapshylyǵynyń kútiletin ósimi 6,4 mlrd dollarǵa deıin ulǵaıýy múmkin, sarapshylardyń pikirinshe, bul ulttyq valúta baǵamyna qysym túrinde yqpal etýshi negizgi faktorlardyń biri bolyp qala bermek.
