Мұрагерлік тек пәтер мен көлік сияқты мүлікті иелену емес, сонымен қатар марқұмның қаржылай міндеттемелерін де қабылдау екенін көп адам ескере бермейді. Қазақстанда мұрагер мұраға қалған мүліктің құны шегінде ғана қарызға жауапты, деп хабарлайды Dalanews.kz Fingramota.kz-ке сілтеме жасап.

Заң бойынша мұра марқұмның қайтыс болған күнінен бастап ашылады. Осы сәттен бастап мұрагерлердің шешім қабылдауға алты ай уақыты бар: мұраны қабылдау немесе одан бас тарту. 2024 жылы ел бойынша мұрагерлікке қатысты 100 мыңнан астам іс тіркелген, олардың басым бөлігі ипотекалық және тұтынушылық қарыздармен байланысты.

Мұра толық көлемде қабылданады. Яғни,  тек пайдалы активтерді таңдап алу мүмкін емес. Егер марқұмнан пәтер мен банк қарызы қатар қалса, мұрагер сол қарызды да өтейді, бірақ тек пәтердің құны шегінде. Мысалы, пәтер бағасы 20 млн теңге болса, ал қарыз 15 млн болса, мұрагер оны толық өтейді. Бірақ егер қарыз 25 млн теңге болса, артық сома есептен шығарылады.

Зейнетақы жинақтар да мұраның құрамына кіреді. БЖЗҚ-дағы жинақтар мұрагерлерге заң немесе өсиет бойынша беріледі. Бірақ аннуитеттік сақтандыру арқылы сақтандыру компаниясына аударылған қаражат мұрагерге өтпейді, ол сақтандыру ұйымында қалады.

Мұра құрамына мыналар кіреді:

• банктегі қаражат, жылжымайтын мүлік, көлік, акциялар мен бизнестегі үлес;

• коммуналдық және салықтық берешектер, банктік несиелер.

Ал жеке міндеттемелер — мысалы, алимент немесе моральдық өтемақы төлеу — мұраға кірмейді және марқұммен бірге тоқтатылады.

Сарапшылардың айтуынша, мұраға кірісер алдында міндетті түрде нотариус пен банкке жүгініп, марқұмның қарыздары мен мүлкі жөнінде толық мәлімет алу қажет. Егер берешек көлемі мұра мүлкінен асып кетсе, мұрадан бас тарту — ең дұрыс шешім.

Мұра рәсімдеу үшін:

1. Нотариусқа жүгіну;

2. Қайтыс болғаны туралы куәлік пен туыстықты растайтын құжаттар тапсыру;

3. Мұра қабылдау немесе бас тарту туралы өтініш жазу қажет.

Алты айдан соң нотариус мұраға құқық туралы куәлік береді. Осы құжат арқылы мұрагер жылжымайтын мүлікті өз атына тіркей алады немесе банктен және ЕНПФ-тен тиесілі қаражатты ала алады.