Muragerlik tek páter men kólik sıaqty múlikti ıelený emes, sonymen qatar marqumnyń qarjylaı mindettemelerin de qabyldaý ekenin kóp adam eskere bermeıdi. Qazaqstanda murager muraǵa qalǵan múliktiń quny sheginde ǵana qaryzǵa jaýapty, dep habarlaıdy Dalanews.kz Fingramota.kz-ke silteme jasap.
Zań boıynsha mura marqumnyń qaıtys bolǵan kúninen bastap ashylady. Osy sátten bastap muragerlerdiń sheshim qabyldaýǵa alty aı ýaqyty bar: murany qabyldaý nemese odan bas tartý. 2024 jyly el boıynsha muragerlikke qatysty 100 myńnan astam is tirkelgen, olardyń basym bóligi ıpotekalyq jáne tutynýshylyq qaryzdarmen baılanysty.
Mura tolyq kólemde qabyldanady. Iaǵnı, tek paıdaly aktıvterdi tańdap alý múmkin emes. Eger marqumnan páter men bank qaryzy qatar qalsa, murager sol qaryzdy da óteıdi, biraq tek páterdiń quny sheginde. Mysaly, páter baǵasy 20 mln teńge bolsa, al qaryz 15 mln bolsa, murager ony tolyq óteıdi. Biraq eger qaryz 25 mln teńge bolsa, artyq soma esepten shyǵarylady.
Zeınetaqy jınaqtar da muranyń quramyna kiredi. BJZQ-daǵy jınaqtar muragerlerge zań nemese ósıet boıynsha beriledi. Biraq anýıtettik saqtandyrý arqyly saqtandyrý kompanıasyna aýdarylǵan qarajat muragerge ótpeıdi, ol saqtandyrý uıymynda qalady.
Mura quramyna mynalar kiredi:
• banktegi qarajat, jyljymaıtyn múlik, kólik, aksıalar men bıznestegi úles;
• komýnaldyq jáne salyqtyq bereshekter, banktik nesıeler.
Al jeke mindettemeler — mysaly, alıment nemese moraldyq ótemaqy tóleý — muraǵa kirmeıdi jáne marqummen birge toqtatylady.
Sarapshylardyń aıtýynsha, muraǵa kiriser aldynda mindetti túrde notarıýs pen bankke júginip, marqumnyń qaryzdary men múlki jóninde tolyq málimet alý qajet. Eger bereshek kólemi mura múlkinen asyp ketse, muradan bas tartý — eń durys sheshim.
Mura rásimdeý úshin:
1. Notarıýsqa júginý;
2. Qaıtys bolǵany týraly kýálik pen týystyqty rastaıtyn qujattar tapsyrý;
3. Mura qabyldaý nemese bas tartý týraly ótinish jazý qajet.
Alty aıdan soń notarıýs muraǵa quqyq týraly kýálik beredi. Osy qujat arqyly murager jyljymaıtyn múlikti óz atyna tirkeı alady nemese bankten jáne ENPF-ten tıesili qarajatty ala alady.
