Ішкі істер министрлігі депутаттардың көлікті мас күйде айдап ұсталғандардың жазасын жеңілдету туралы ұсынысына қатысты шешім шығарды, деп хабарлайды Dalanews.kz Ulysmedia.kz-ке сілтеп. 

Ішкі істер министрлігі конституцияға сәйкес мемлекеттің ең жоғары құндылықтары адам, оның өмірі, құқықтары мен бостандықтары екенін атап өтті. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сәйкес көлік құралы жоғары қауіптің көзі.

- Автокөлікті мас күйінде басқару жүргізушінің өмірі мен денсаулығына қауіп төндіріп қана қоймай, жол жүрісінің басқа заңға бағынатын
қатысушыларына да қауіп төндіреді, дейді ІІМ.

2019 жылы полиция қызметкерлері көлік құралын мас күйінде басқарудың 28 801 фактісін анықтады. Автокөлікті мас күйінде басқарған адамдардың кінәсінен 472 жол-көлік оқиғасына жол беріліп, 98 адам қаза тауып, 716 адам жарақат алды. Мас жүргізушілердің қатысуымен болған атышулы оқиғалар кең қоғамдық резонанс және жазаны қатаңдату қажеттілігіне сұраныс тудырды.

Мәселен 2019 жылғы қазанда Алматы қаласында мас жүргізуші бірден үш көлікпен соқтығысып, нәтижесінде екі адам қайтыс болып, алты адам жарақат алды. Осы жылы Қарағандыда жүргізуші мас күйінде бес көлікті қағып кеткен. Зардап шеккен 29 жастағы қыз екі аптадан кейін ауруханада қайтыс болды.

- 2020 жылы президенттің тапсырмасы бойынша бұзушылықтың осы түрі үшін жауапкершілік осындай қайталанған бұзушылықтар үшін қылмыстық жауапкершілік енгізілгенге дейін күшейтілді. 2019 жылдан бастап 2024 жыл аралығында еліміздегі халық саны 2 млн азаматқа көбейді (18,4-тен 20,3 млн адамға дейін), автопарктің өсімі 33% болды (4,2-ден 5,6 млн бірлікке дейін), бұл ретте жолы кесілген жол жүрісі қағидаларын (бұдан әрі - ЖЖҚ) бұзушылықтар 33% өсті (2,9-дан 3,8 млн хаттамаға дейін), делінген ІІМ жауабында.

Қабылданған шаралар нәтижесінде мас күйінде автокөлікті басқару фактілерінің саны 14% (28 801-ден 24 786 фактіге дейін), ЖЖҚ бұзушылықтардың жалпы санында «мас күйінде жүргізудің» үлес салмағы – 1,5 есе (1,01-ден 0,65% дейін), ал мұндай құқығынан айырылған адамдардың мас күйінде автокөлікті қайта басқаруы - 2 есе (2510-нан 1276 фактіге дейін) азайды. Осылайша осы құқық бұзушылық бойынша белгіленген заңнамалық шаралар тежеуші сипатқа ие және тиісті дәрежеде профилактикалық әсер етеді.

ІІМ шет елдердің тәжірибесін талдау алкогольді тұтынудан бас тартудың қалыптасқан мәдени ерекшеліктеріне байланысты Қазақстанмен салыстырғанда жұмсақ әрі қатаң жауапкершіліктің болуын көрсететінін атап өтті. Мәселен Жапонияда мас жүргізушіге айтарлықтай айыппұл салынып, түрмеге жабылады. Бұл ретте онымен сапарға келіскен жолаушыларға да айыппұл салынады.

Малайзияда отбасылық жауапкершілік қарастырылған, онда мас жүргізушілермен бірге олардың жұбайлары да қамауға алынуы мүмкін. АҚШ-та Иллинойс штатында өмір бойы жүргізуші куәлігінен айыру, түрмеге қамау және айыппұл қарастырылған.

Беларуссияда алкогольді қайта тұтынған кезде жүргізушінің көлігі алынып, мемлекет кірісіне сатылады. Бұл ретте оның көлік иесі екендігі маңызды емес.

Қытайда бес жылға дейін жүргізуші куәлігінен айырылады. Алайда, егер мас күйінде жүру апатқа әкеліп соқтырса, жүргізуші өлім жазасына кесіледі.

- Осылайша мас күйінде автокөлікті басқару үшін қолданыстағы жауапкершілік шаралары жол берілген бұзушылыққа мөлшерлес болып табылады және заңға бағынатын мінез-құлықты қалыптастыруға және Заң мен Тәртіп қағидатын сақтауға ықпал етеді деп санаймыз. 2023 жылғы 27 қазанда Қазақстан Республикасы Конституциялық сотының №34-НП нормативтік қаулысымен ӘҚБтК-нің 608-бабының бірінші бөлігі тиісті Конституцияға сәйкес және азаматтардың қандай да бір құқықтарын бұзбайды деп танылды.

Осыған байланысты ІІМ қолданыстағы санкцияларды сақтау мақсатқа сай деп ұйғарды.