ىشكى ىستەر مينيسترلىگى دەپۋتاتتاردىڭ كولىكتى ماس كۇيدە ايداپ ۇستالعانداردىڭ جازاسىن جەڭىلدەتۋ تۋرالى ۇسىنىسىنا قاتىستى شەشىم شىعاردى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz Ulysmedia.kz-كە سىلتەپ. 

ىشكى ىستەر مينيسترلىگى كونستيتۋسياعا سايكەس مەملەكەتتىڭ ەڭ جوعارى قۇندىلىقتارى ادام، ونىڭ ءومىرى، قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتىق كودەكسىنە سايكەس كولىك قۇرالى جوعارى ءقاۋىپتىڭ كوزى.

- اۆتوكولىكتى ماس كۇيىندە باسقارۋ جۇرگىزۋشىنىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىنا ءقاۋىپ ءتوندىرىپ قانا قويماي، جول ءجۇرىسىنىڭ باسقا زاڭعا باعىناتىن
قاتىسۋشىلارىنا دا ءقاۋىپ توندىرەدى، دەيدى ءىىم.

2019 جىلى پوليسيا قىزمەتكەرلەرى كولىك قۇرالىن ماس كۇيىندە باسقارۋدىڭ 28 801 فاكتىسىن انىقتادى. اۆتوكولىكتى ماس كۇيىندە باسقارعان ادامداردىڭ كىناسىنەن 472 جول-كولىك وقيعاسىنا جول بەرىلىپ، 98 ادام قازا تاۋىپ، 716 ادام جاراقات الدى. ماس جۇرگىزۋشىلەردىڭ قاتىسۋىمەن بولعان اتىشۋلى وقيعالار كەڭ قوعامدىق رەزونانس جانە جازانى قاتاڭداتۋ قاجەتتىلىگىنە سۇرانىس تۋدىردى.

ماسەلەن 2019 جىلعى قازاندا الماتى قالاسىندا ماس جۇرگىزۋشى بىردەن ءۇش كولىكپەن سوقتىعىسىپ، ناتيجەسىندە ەكى ادام قايتىس بولىپ، التى ادام جاراقات الدى. وسى جىلى قاراعاندىدا جۇرگىزۋشى ماس كۇيىندە بەس كولىكتى قاعىپ كەتكەن. زارداپ شەككەن 29 جاستاعى قىز ەكى اپتادان كەيىن اۋرۋحانادا قايتىس بولدى.

- 2020 جىلى پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا بۇزۋشىلىقتىڭ وسى ءتۇرى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك وسىنداي قايتالانعان بۇزۋشىلىقتار ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزىلگەنگە دەيىن كۇشەيتىلدى. 2019 جىلدان باستاپ 2024 جىل ارالىعىندا ەلىمىزدەگى حالىق سانى 2 ملن ازاماتقا كوبەيدى (18،4-تەن 20،3 ملن ادامعا دەيىن)، اۆتوپاركتىڭ ءوسىمى 33% بولدى (4،2-دەن 5،6 ملن بىرلىككە دەيىن)، بۇل رەتتە جولى كەسىلگەن جول ءجۇرىسى قاعيدالارىن (بۇدان ءارى - ججق) بۇزۋشىلىقتار 33% ءوستى (2،9-دان 3،8 ملن حاتتاماعا دەيىن)، دەلىنگەن ءىىم جاۋابىندا.

قابىلدانعان شارالار ناتيجەسىندە ماس كۇيىندە اۆتوكولىكتى باسقارۋ فاكتىلەرىنىڭ سانى 14% (28 801-دەن 24 786 فاكتىگە دەيىن)، ججق بۇزۋشىلىقتاردىڭ جالپى سانىندا «ماس كۇيىندە جۇرگىزۋدىڭ» ۇلەس سالماعى – 1،5 ەسە (1،01-دەن 0،65% دەيىن)، ال مۇنداي قۇقىعىنان ايىرىلعان ادامداردىڭ ماس كۇيىندە اۆتوكولىكتى قايتا باسقارۋى - 2 ەسە (2510-نان 1276 فاكتىگە دەيىن) ازايدى. وسىلايشا وسى قۇقىق بۇزۋشىلىق بويىنشا بەلگىلەنگەن زاڭنامالىق شارالار تەجەۋشى سيپاتقا يە جانە ءتيىستى دارەجەدە پروفيلاكتيكالىق اسەر ەتەدى.

ءىىم شەت ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن تالداۋ الكوگولدى تۇتىنۋدان باس تارتۋدىڭ قالىپتاسقان مادەني ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى قازاقستانمەن سالىستىرعاندا جۇمساق ءارى قاتاڭ جاۋاپكەرشىلىكتىڭ بولۋىن كورسەتەتىنىن اتاپ ءوتتى. ماسەلەن جاپونيادا ماس جۇرگىزۋشىگە ايتارلىقتاي ايىپپۇل سالىنىپ، تۇرمەگە جابىلادى. بۇل رەتتە ونىمەن ساپارعا كەلىسكەن جولاۋشىلارعا دا ايىپپۇل سالىنادى.

مالايزيادا وتباسىلىق جاۋاپكەرشىلىك قاراستىرىلعان، وندا ماس جۇرگىزۋشىلەرمەن بىرگە ولاردىڭ جۇبايلارى دا قاماۋعا الىنۋى مۇمكىن. اقش-تا يللينويس شتاتىندا ءومىر بويى جۇرگىزۋشى كۋالىگىنەن ايىرۋ، تۇرمەگە قاماۋ جانە ايىپپۇل قاراستىرىلعان.

بەلارۋسسيادا الكوگولدى قايتا تۇتىنعان كەزدە جۇرگىزۋشىنىڭ كولىگى الىنىپ، مەملەكەت كىرىسىنە ساتىلادى. بۇل رەتتە ونىڭ كولىك يەسى ەكەندىگى ماڭىزدى ەمەس.

قىتايدا بەس جىلعا دەيىن جۇرگىزۋشى كۋالىگىنەن ايىرىلادى. الايدا، ەگەر ماس كۇيىندە ءجۇرۋ اپاتقا اكەلىپ سوقتىرسا، جۇرگىزۋشى ءولىم جازاسىنا كەسىلەدى.

- وسىلايشا ماس كۇيىندە اۆتوكولىكتى باسقارۋ ءۇشىن قولدانىستاعى جاۋاپكەرشىلىك شارالارى جول بەرىلگەن بۇزۋشىلىققا مولشەرلەس بولىپ تابىلادى جانە زاڭعا باعىناتىن مىنەز-قۇلىقتى قالىپتاستىرۋعا جانە زاڭ مەن ءتارتىپ قاعيداتىن ساقتاۋعا ىقپال ەتەدى دەپ سانايمىز. 2023 جىلعى 27 قازاندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋسيالىق سوتىنىڭ №34-نپ نورماتيۆتىك قاۋلىسىمەن اقبتك-نىڭ 608-بابىنىڭ ءبىرىنشى بولىگى ءتيىستى كونستيتۋسياعا سايكەس جانە ازاماتتاردىڭ قانداي دا ءبىر قۇقىقتارىن بۇزبايدى دەپ تانىلدى.

وسىعان بايلانىستى ءىىم قولدانىستاعى سانكسيالاردى ساقتاۋ ماقساتقا ساي دەپ ۇيعاردى.