قازاقستان عىلىمى جاڭا ەكونوميكالىق يدەيالار، عىلىمي اشىلىمدار، تەحنولوگيالاردى سەرپىندى جۇزەگە اسىرۋدى قاجەتسىنەدى، ويتكەنى عىلىمى مەن يننوۆاسياسى ەكىنشى ورىنداعى باسىمدىققا يە ەل ەش سالادا ءبىرىنشى بولىپ باعى جانبايدى.

بۇگىندە قازاقستاننىڭ عىلىمدى قارجىلاندىرۋ كولەمى ءجىو-نىڭ 0،26%ىن قۇرايدى. 2030 جىلعا قاراي 3%-عا دەيىن كوتەرۋ جوسپارلانىپ وتىر نەمەسە ون ەكى ەسە كوبەيتۋ، بۇل 3،9 ملرد اقش دوللارىن قۇرايدى.

دامىعان شەت مەملەكەتتەردىڭ تاجىريبەسىنە قاراساق، عزتكج (عىلىمي زەرتتەۋ جانە تاجىريبەلىك كونسترۋكتورلىق جۇمىس) جاساۋدا نەگىزگى ءۇش قاعيداعا سۇيەنەدى ەكەن. العاشقىسى، عىلىمي ءبىلىم – بولاشاقتىڭ كىلتى، ەكىنشىسى، تەحنولوگيا دەگەنىمىز – الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋدىڭ نەگىزگى قوزعاۋشى كۇشى، ءۇشىنشىسى – ۇكىمەتتىڭ جاۋاپكەرشىلىگى عىلىم مەن تەحنولوگيانى ىنتالاندىرۋ.

بۇگىنگى تاڭدا يننوۆاسيالىق بەلسەندىلىك دەگەنىمىز – ەل دامۋىنىڭ نەگىزگى فاكتورى، الەمدىك ەكونوميكاداعى كوزباسشىلىق پوزيسيالاردىڭ ءبىرى. سوندىقتان تەك مەملەكەت دەڭگەيىندە ەمەس، ءاربىر ايماقتىڭ، بيزنەس سۋبەكتىنىڭ ءوز دەڭگەيىندە يننوۆاسيانىڭ ماڭىزى اسىرەسە الەمنىڭ بۇرىن كورىپ-بىلمەگەن قازىرگىدەي ەڭ قۋاتتى تەحنولوگيالارعا كوشىپ جاتقان تۇسىندا ارتا تۇسەدى.

بۇگىنگە دەيىن قازاقستاندا ەكونوميكا سالاسىن ءارتاراپتاندىرۋ جانە يننوۆاسيالاردى اۋقىمدى تۇردە ەنگىزۋ اياسىندا كوپتەگەن مەملەكەتتىك باعدارلامالار قابىلدانعانىمەن، ونى تاجىريبە جۇزىندە جۇزەگە اسىرۋ ايتارلىقتاي ناتيجە بەرمەدى. وسىعان بايلانىستى يننوۆاسيالىق دامۋدىڭ دەڭگەيىن باعالاۋدىڭ ادىستەمەسىن جاساۋ جانە ونىڭ يننوۆاسيالىق  الەۋەتىن جۇزەگە اسىرۋداعى ماسەلەلەردى شەشۋ كۇن تارتىبىندەگى ماسەلە.

ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ دوسەنتى ر.ساعييەۆا يننوۆاسيالىق ۇردىستەردى باسقارۋ تيىمدىلىگىن ايقىنداۋ ماقساتىندا شارۋاشىلىق يەرارحياسىنىڭ ءارتۇرلى دەڭگەيلەرىندەگى ونىڭ قازىرگى جاي-كۇيىنىڭ ەرەكشەلىگىن نەگىزگە الا وتىرىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى يننوۆاسيالىق قىزمەتتى باعالاۋ كورسەتكىشتەرىنىڭ بەيىمدەلگەن جۇيەسى ازىرلەدى. عالىمدار ۇجىمىمەن ازىرلەگەن وسى ولشەمدەر «InnoMap.kz» قازاقستاننىڭ يننوۆاسيالىق دامۋىنىڭ ەلەكتروندىق اتلاسى» اقپاراتتىق جۇيەسىنىڭ نەگىزىنە ەنىپ وتىر. قابىلدانعان شەشىمدەر مەملەكەتتىڭ يننوۆاسيالىق سالالارى مەن ايماقتىق دامۋ تيىمدىلىگىن باسقارۋ شارالارىنىڭ بولىگى بولىپ تابىلادى.

قازاقستاندا يننوۆاسيالىق قارجىلاندىرۋعا باسىمدىق بەرۋ كەرەك، بۇل عىلىم جانە تەحنولوگيانى دامىتۋعا، تەحنولوگيالىق ينفراقۇرىلىمدى قالىپتاستىرۋ سىندى ءىرى كەلىسىمدەرگە قول جەتكىزەدى. مىسالى، موتور جاساۋ، قۇرىلىس، وزىق تەحنولوگيا سالاسى، تەحنولوگيالىق قايتا ينۆەستيسيالاۋ، زەرتحانالاردا جۇرگىزىلگەن عىلىمي زەرتتەۋلەر مەن زەرتتەمەلەردىڭ ناتيجەلەرىن قولدانۋ سىندى ۇدەرىستەر. سونىمەن قاتار ۆەنچۋرلىك قارجىلاندىرۋ دا يننوۆاسيالىق ۇدەرىستەردى باسقارۋدى جەتىلدىرەدى، ەكونوميكالىق الەۋەتتى قالىپتاستىرادى، عىلىمعا قۇيىلعان قارجى ەسەلەنىپ قايتادى.

ەلەكتروندى اتلاس – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى يننوۆاسيالىق ۇدەرىستەردى ءتيىمدى باسقارۋ قۇرالى. مىسالى، پاۆلودار ءوڭىرى، ەلەكتروندى اتلاستا كورسەتىلگەندەي، مەتاللۋرگيا ونەركاسىبى پەن ماشينا جاساۋدى دامىتۋدا ۇلكەن مۇمكىنشىلىگى بار ايماق. پاۆلودار وبلىسى رەسپۋبليكا بويىنشا بارلىق كولەمنىڭ 51%-ىن الادى. وسىلايشا ءوڭىر يننوۆاسيالىق ءونىم وندىرۋدە كوشباسشىلىق تانىتىپ كەلەدى.  بارلىق ونىمدەر قايتا ەنگىزىلگەن نەمەسە ايتارلىقتاي وزگەرىسكە ۇشىراعان تەحنولوگيا نەگىزىندە جاسالعان.



ايماقتاعى ونەركاسىپتىك كاسىپورىندارداعى يننوۆاسيالىق ۇدەرىستەر وبلىستىق يننوۆاسيالىق ينفراقۇرىلىمىن جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ولاردىڭ قاتارىندا س.تورايعىروۆ اتىنداعى پاۆلودار مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عىلىمي-تەحنولوگيالىق پاركى، يننوۆاسيالىق ەۆرازيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ يننوۆاسيالىق ورتالىعى، سونىمەن بىرگە اقسۋ فەرروقورىتپا زاۋىتىنىڭ عىلىمي-تەحنيكالىق ءبولىمى، «رومات» فارماسيەۆتيكالىق كومپانياسى جانە وزگە دە ءىرى كاسىپورىندار بار.

اتالمىش ورتالىقتار ءبىلىم بەرۋدى بىرىكتىرۋ، عىلىم جانە ءوندىرىس، يننوۆاسيالىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ جانە زەرتتەمەلەر جاساۋمەن اينالىسادى. وسى رەتتە يندۋستريالاندىرۋ كارتاسى اياسىندا وبلىستا قۇنى 229 ملرد. تەڭگە بولاتىن 60 جوبا جۇزەگە اسىرىلىپ، تۇراقتى 5،3 مىڭ جۇمىس ورنى قۇرىلدى. بۇل عىلىم نەگىزىندە يننوۆاسيانى دامىتۋ ەلدىڭ الەۋمەتتىك- الەۋەتىن جاقسارتىپ، ءوڭىردىڭ  ەكونوميكالىق وڭ جاعدايىن  قالىپتاستىرادى دەپ ايتۋعا تولىق نەگىز بار.

قورىتا ايتقاندا، قازاقستاندا يننوۆاسيالىق قارجىلاندىرۋعا باسىمدىق بەرۋ كەرەك، بۇل عىلىم جانە تەحنولوگيانى دامىتۋعا، تەحنولوگيالىق ينفراقۇرىلىمدى قالىپتاستىرۋ سىندى ءىرى كەلىسىمدەرگە قول جەتكىزەدى. مىسالى، موتور جاساۋ، قۇرىلىس، وزىق تەحنولوگيا سالاسى، تەحنولوگيالىق قايتا ينۆەستيسيالاۋ، زەرتحانالاردا جۇرگىزىلگەن عىلىمي زەرتتەۋلەر مەن زەرتتەمەلەردىڭ ناتيجەلەرىن قولدانۋ سىندى ۇدەرىستەر. سونىمەن قاتار ۆەنچۋرلىك قارجىلاندىرۋ دا يننوۆاسيالىق ۇدەرىستەردى باسقارۋدى جەتىلدىرەدى، ەكونوميكالىق الەۋەتتى قالىپتاستىرادى، عىلىمعا قۇيىلعان قارجى ەسەلەنىپ قايتادى.

ارايلىم بيمەندييەۆا، «ۇعتاو» اق قوعاممەن بايلانىس ءبولىمى قىزمەتكەرى.