نوبەل سىيلىعىنىڭ يەگەرى، پولشا اقىنى ۆيسلاۆا شيمبورسكايا ءار جىلدارى ادەبي باسىلىمداردا جۇرگەندە وقىرماننان كەلگەن ءتۇرلى حاتتارعا ءارتۇرلى سيپاتتا جاۋاپ جازىپ وتىرعان. حات الماسۋدىڭ ەرەكشەلىگى تۋرالى اقىنمەن سىنشى، ادەبيەتتانۋشى تەرراسا ۆالياس سۇحبات وتكىزىپتى. ءبىز سول سۇحباتتى ءارى اقىننىڭ وقىرماندارعا جازعان حاتتارىن ىقشامداپ ۇسىنىپ وتىرمىز.

تەراسسا ۆالياس: جيسەليتەراسكىدەگى «حات ساندىقتى» ويلاپ تاپقان كىم دەپ ويلايسىز؟

ۆيسلاۆا شيمبورسكايا:   ونى ويلاپ تاباتىنداي قاجەتتىلىك بولدى دەي المايمىن. دەگەنمەن، بۇل ادەبي جۋرنالداردىڭ باياعىدان قالىپتاستىرىپ كەلە جاتقان ءداستۇرى. ەندى قالام تەربەي باستاعان اۆتورلاردىڭ بارلىعىنا بىردەي حات جازا المايتىنىمىز انىق. ايتكەنمەن دە، ولارعا قالاي جاۋاپ قايتارۋ كەرەك؟ ارينە، «جاريالاي المايمىز» نەمەسە «تاعى ءبىر قاراپ شىعۋىڭىزدى سۇرايمىز» دەگەن سياقتى سوزدەرمەن شەكتەۋگە تۋرا كەلەدى ؟ كەيدە ءبىزدىڭ ءوز شەشىمدەرىمىزدى دە دالەلدەۋگە تۋرا كەلەتىنىن تۇسىندىك...

ت. ۆ.: كەز كەلگەن شىعارمانى، اۆتوردىڭ دارمەنسىزدىگىنە قاراماستان، لاقتىرىپ تاستاعاندا ءسىز ءوزىڭىزدى تاس جۇرەك سەزىنبەيسىز بە؟

ۆ. ش.: تاس جۇرەك دەيسىز بە ؟ كەزىندە مەن وزىمدە ناشار ولەڭدەر مەن اڭگىمەلەردەن باستاعانمىن. سونداعى تۇسىنگەنىم، مۇزداي سۋدى توبەڭنەن قۇيىپ جىبەرۋدىڭ ءوزى وتە پايدالى ەكەندىگىندە. ال كەيبىر وزدەرىن ەرەكشە «ۇستاز» سانايتىنداردىڭ تەڭەسكىسى كەلىپ، بالسىنگەندەرىنە اياۋسىزدىق تانىتاتىنىم راس.

ت. ۆ.: بۇل ەندى ونەرمەن ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن جاي ساۋاتسىزدىق قوي.

ۆ. ش.: «حات ساندىق» دەگەندە ونەردى ءسوز ەتپەگەن بولاتىنبىز. مەن تەك قاراپايىم نارسەلەردى ۇعىندىرۋعا تىرىستىم، جازارىڭدى جەتى رەت ولشەپ ءبىر رەت كەسۋگە، وز-وزىڭە كىشكەنە دە بولسا سىني كوزبەن قاراۋعا كەڭەس بەردىم. ارينە، كىتاپ وقۋعا شاقىردىم. مۇمكىن، مەن قاتەلەستىن شىعارمىن، دەگەنمەن، الدەكىمدە بۇل ادەت ءومىر بويىنا ساقتالىپ قالارىنا سەنەمىن.

ت. ۆ.: سەن ءوزىڭنىڭ بەرگەن باعالارىڭا ءاردايىم سەنىمدىمىسىڭ؟

ۆ. ش.: بارلىق ۋاقىتتا ەمەس. تەك گرافومانيانىڭ* شەكتەن شىققان كەزىندە عانا.

ت. ۆ.: گرافومانيا - وتە اۋىر ءسوز.  باسقا سالادا بۇدان وتكەن جاعىمسىز باعالاۋ بار ما جوق پا ونى بىلمەيمىن. مىسالى، «حالتۋرشيكتە»  جاعىمىسىز ەستىلگەنىمەن، ول «گرافوماننىڭ» شاڭىنا دا ىلەسە المايدى.  ناشار ۇستالار مەن ناشار قۇبىر جوندەۋشىلەر نەمەسە  ءبىلىمى تاياز ساعات جوندەۋشىسى ەشكىمنىڭ الدىندا كىشىرەيمەي  ءوز الدارىنا تىنىش ءومىر ءسۇرىپ جۇرە بەرەدى. ال بۇدان تەك جولى بولماعان جازۋشىلار عانا زارداپ شەگەدى . جانە، تاجىربيەسىز عاشىقتار مەن «دارمەنسىزدەر» دە «گرافوماننىڭ»ءبىر ءتۇرى.

ۆ. ش.: يا، ءبىراق گرافوماننىڭ دا قولىنان ءبىراز نارسە كەلەدى! ول وتە كوپ جازادى! ەگەر مەن قاتەلەسپەسەم، «حات ساندىقتا» مەن ەشكىمدى گرافومان دەپ اتاماعان بولۋىم كەرەك. تەك شەكتەن تىس جازۋشىلىق بەلسەندىلىگىن باسقا ارناعا بۇرۋعا تىرىستىم. مىسالى، حات نەمەسە كۇندەلىك جازۋعا ۇسىنىس جاسادىم. سول سياقتى جاقىندارىنا دا ارناپ ولەڭدەر جازۋعا بولادى، كىم ءبىلسىن...

ت. ۆ.: «حات ساندىقتى» وقىپ وتىرىپ مىنانى ءتۇيدىم: ەندى قالام ۇستاعان جازۋشىعا تالانتتىڭ ماڭىزى تۋرالى ايتۋىڭ ەكىنىڭ ءبىرى بارا بەرمەيتىن ەرلىك. ىرگەلى سىنشىلاردىڭ ءوزى قازىرگى تاڭدا بۇل ءسوزدى قولدانا بەرمەيدى.

ۆ. ش.: مۇمكىن، ولاردىڭ «تالانت عىلىمي انىقتاماعا سىيا بەرمەيتىن ۇعىم» دەگەنى ءجون شىعار: دەگەنمەن، بۇل دەگەنىمىز، ناقتى انىقتاماسى بەرىلمەگەن ۇعىمداردى جوققا شىعارمايدى. مەن سىنشى بولماعاننان كەيىن كەيبىر ويلارىمدى ەركىن جەتكىزۋگە مىندەتتىمىن. تالانت...ول بىرەۋدە بار بولعانىمەن، بىرەۋدە جوق. دەيتۇرعانمەن، سوڭعىسىنىڭ جولى بولمايدى دەۋگە كەلمەيدى. مۇمكىن، ول اتىشۋلى بيوحيميك اتانار نەمەسە سولتۇستىك پوليۋستى اشاتىن شىعار.

ت. ۆ.: ەگەر مەن جاڭىلىسپاسام، سولتۇستىك پوليۋس اشىلعالى ءبىراز بولدى.

ۆ. ش.:  دۇرىس ايتاسىز، مەن جاي ايتقانىم عوي. ايتپاعىم، تالانت دەگەنىمىز ادەبيەتتە عانا ەمەس، باسقا سالالاردا دا كەزدەسەدى.

ت. ۆ.: «حات ساندىقتى» تاعى ءبىر قايتا شولىپ شىققاندا قانداي كۇيدە بولدىڭ؟

ۆ. ش.: ماعان ول ديداكتيقالىق تۇرعىداعى پايداسىنا قاراعىندا، وتە كۇلكىلى سەكىلدى.ارينە، ونىڭ جاۋاپكەرشىلىگى مەنىڭ موينىمدا.

 

اقىننىڭ وقىرمان حاتتارىنا جاۋابى

باقىلاۋشىعا. ءسىز ءبىزدى قايىرىمسىز جاس دارىندار دەپ ايىپتايسىز. «بۇل دارمەنسىز وسكىندەردىڭ السىزدىكتەرىن بەتىنە باسىپ، جەمىس بەرمەگەنىنە كىنالاۋدان گورى قامقورلىققا الىپ باپتاۋ كەرەك». ءبىز باپتاۋعا قارسىمىز. ادەبي دارىن، تابيعي جاعدايدا ءوسىپ، قالىپتاسۋى ءتيىس. كەيبىر وسكىندەردىڭ وزىنەن بولاشاق ەمەندى كورەتىنىن ءبىز كەزدەستىرگەنبىز. الايدا، ونىڭ قاراپايىم ءشوپ ەكەنى،ءتىپتى، قانداي جاعداي جاساسا دا ەمەن بولمايتىنى تايعا تاڭبا باسقانداي كورىنىپ تۇر عوي. بۇلاردىڭ قاۋلاپ وسۋىنە ءبىز كەدەرگى جاساپ، ءتۇپ تامىرىمەن قوسا جۇلىپ تاستاۋدان اۋلاقپىز. ءوسسىن، كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە ءبىزدىڭ دۇرىس ەمەستىگىمىزدى دالەلدەسە، ءبىز،ارينە، قۋانا-قۋانا مويىنداۋعا ءازىرمىز. ەگەردە دەن قويىپ وقىعان بولساڭىز، ءبىز لايىقتى دەپ تاپقان دۇنيەلەرىمىزدەن قوشەمەتتى ايامايمىز. ءجيى ماقتاماساق ول ءبىزدىڭ كىنامىز ەمەس. ادەبي تالانت - تۇسىنىكتى دۇنيە.

ە.كريستيناعا. قىمباتتى پاني ك.ە.، ءبىز يدەيا ساتىپ المايمىز، ساتپايمىز دا. توق ەتەرىن ايتار بولسام، الىپ-ساتارلىقپەن اينالىسپايمىز. تەك ءبىر-اق رەت تانىسىمىزعا، ادامگەرشىلىك نيەتپەن عانا، ءوزىن ءوزى جارىپ جىبەرگەن ساتۋشى تۋرالى روماننىڭ يدەياسىن ۇسىنعان بولاتىنبىز. تانىسىمىز بۇنى تىم ورەسكەل دەپ تانىپ، ءوز بولاشاعىنان ءۇمىت كۇتپەيتىنىن ايتقان. سول وقيعادان بەرى، بۇنداي ىسكە بارمايتىن بولدىق.

ەرلى-زايىپتى ماگرولارعا. قۇرمەتتىلەرىم، سىزدەر بىزدەن كوپ نارسە تالاپ ەتىپ وتىرسىزدار. ەكەۋىڭىز دە ولەڭ جازادى ەكەنسىزدەر جانە سوعان ءبىزدىڭ تاراپىمىزدان كىمنىڭ قابىلەتى باسىم ەكەندىگىنە ءادىل باعا كۇتىپ جۇرگەن بولارسىزدار. «كوپ نارسە وسى شەشىمگە تيەسىلى...» دەپ جازعان حاتتان شوشىنعانىمىز سونشا، سىزدەردىڭ ومىرلەرىڭىزگە ارالاسپاۋعا بەل بايلادىق. جۇبايلىق ومىردەگى باقتالاستىق تەك كومەديا كينولارىندا عانا جاقسى ءتامامدالادى. ونىڭ ۇستىنە ەكەۋىڭىزدىڭ ولەڭدەرىڭىزدىڭ بىر-بىرىنەن ايتارلىقتاي ايىرماشلىعى دا جوق، سوندىقتان بىردەڭە دەۋ قيىن. ايرانداي ۇيىعان وتباسىنىڭ جاقتاستارى رەتىندە ءبىز وسى شەشىمگە توقتاۋدى ءجون كوردىك.

ول. ەگەر ءسىزدىڭ بىزگە كەلىپ ولەڭدەرىڭىز جونىندە بەتپە-بەت سويلەسۋگە باتىلىڭىز جەتپەسە، باتىلىڭىز جەتپەگەن كۇيدە كەلە بەرسەڭىز دە بولادى. ءبىز جاسقانشاقتاردى جىلى قابىلدايمىز. ادەتتە، ولار وزدەرىنە تىم تالاپشىل بولىپ كەلەدى، تاباندىلىق تانىتىپ، باتىلدارعا قاراعاندا اقىلىمەن ەڭبەكتەنەدى. اتالعان دۇنيەلەرى ءوز الدارىنا ماعىناعا يە بولا الماعاندارىمەن، تۋما تالانتتىلىقتىڭ ارقاسىندا يەسىن ءبىراز شىڭعا الىپ شىعارى ءشۇباسىز. قابىلەتتى تالانتقا اينالدىرۋ حاقىندا سويلەسەمىز. رەداكسيا كەلۋشىلەردى كۇندىز قابىلدايدى.

پ. ز. ۆ. «نە جاريالاناتىنىنا ۇمىتتەنىڭىز، نە ءوزىڭىزدى جۇباتا بەرىڭىز...» سونىمەن، ءوزىڭىزدى جۇباتا وتىرىپ، نازار سالىڭىز. ءسىزدىڭ ولەڭدەرىڭىزبەن تانىسا وتىرىپ ءبىز مىناعان توقتالدىق. ءسىزدىڭ جولىڭىز كەرەمەت. ءسىز جوعارعى دەڭگەيدەگى وقىرمان بولاسىز. ءسىز بەن ادەبيەتتىڭ اراسىندا  ىقپالى مول ماحاببات وتى تۇتانۋى عاجاپ ەمەس: ول ءسىزدى جاۋلاپ الادى. اسقان قىزىعۋشىلىقپەن ءارتۇرلى كىتاپتاردى پاراقتايسىز. اۆتوردان ەشتەڭە كۇتپەستەن، بار دۇنيەنى ءدال سول كۇيىندە قابىلدايسىز. ءوزى جازۋعا قابىلەتتى وقىرمانعا قاراعاندا، ءسىز وي قۇشاعىنا بەرىلمەيسىز، سىزدە قىزعانىش سەزىمى دەگەن بولمايدى، تۇسىنىسپەۋشىلىكتەن قايعىرۋعا دا ءسىزدىڭ ساناڭىزدا ورىن جوق. باسىلىم ورىندارىندا قولتاڭباسى بولعانىنا قاراماستان، دانتە ءسىز ءۇشىن دانتە بولىپ قالادى. تۇنىمەن ءسىزدى، نەگە يكسانىڭ ۇيقاسسىز ولەڭدەرى جاريالانادى دا، مەنىڭ ءاربىر ۇيقاسقا تەرەڭ ءمان بەرىپ، بۋىن-بۋىنىن تالماي ساناعان ولەڭ جولدارىما ءمان بەرىلمەيدى دەگەن سىندى سۇراقتار ەندىگارى مازالامايدى. ءسىزدىڭ (ءتىپتى) رەداكتورلاردىڭ تىرجيعان تۇرلەرىنە دە تۇكىرگەنىڭىز بار. جازۋشىلاردى وپ-وڭاي «جولى بولماعان» دەپ ايدار تاعا سالارسىز. ارينە، كىتاپتارىمەن ءبىر ارناعا توعىسپايتىن، ءبىر قازاندا قاينامايتىن وقىرماندار جوق ەمەس. ال ءسىز، البەتتە، ول ساناتتان ەمەسسىز. بۇل ولاردىڭ جايلى ءومىر سۇرۋىنە كەسە كولدەنەڭ تۇرمايتىنى انىق. ال،ەگەر جازۋشى جولىنان ازداپ تايعان بولسا ونى بەتىنە باسۋعا سىزگە سەبەپ تابىلا كەتەتىنى انىق. كەيدە،ءتىپتى، ءوز جان جارىڭىزدان دا قولداۋ كورە الماۋىڭىز مۇمكىن. قالاي؟ سەبەبى ءوزىڭىزدىڭ بۇل ورايدا جولى بولعىش ادام ەكەنىڭىزدى سەزىنىپ كوردىڭىز بە ؟ سولاي دەپ ۇمىتتەنەمىن.

ۆ.حاليناعا. سىزگە جاعىمسىز نارسە ايتۋعا ءماجبۇرمىز: ءسىز جاقسى جازۋ ءۇشىن تىم قاراپايىم ءارى اق جۇرەكسىز. تالانتتى ادامنىڭ جان-دۇنيەسى سۇرقيا جىن-شايتاندارعا تولى. جازۋشى قولىنا قاۋىرسىنىن العاندا نە نۇكتە قويعاندا بۇلار ۇيقىعا كەتسە دە جازۋ بارىسىندا ولار ەلەۋلى قىزمەت ەتەدى. ولاردىڭ كومەگىنسىز اۆتور كەيىپكەرلەرىنىڭ كۇردەلى جان-دۇنيەسىن اشىپ بەرە الماعان بولار ەدى. «ادامعا ءتاننىڭ ءبارى جات بولماس» – و،بۇل ەندى كۇناسىزدەر تۋرالى ەمەس. قۇرمەتپەن...

ۋلاعا. ءبىر اۋىز سوزبەن پوەزياعا انىقتاما بەرىپسىز... ءبىز، كەم دەگەندە، بەس جۇزگە تارتا انىقتاما بىلەمىز.  سوعان قاراماستان ولاردىڭ ەشبىرى ناقتى ءارى اۋقىمدى ەمەس. وعان قوسا ءارقايسىسى ءوز ءداۋىرىنىڭ تىلىندە سويلەيدى. كۇمانشىل كوزقاراسىمىز دا بىزگە جاڭا انىقتاما ويلاپ تابۋعا كەدەرگى بولعان بولار ەدى. ەسەسىنە ءبىزدىڭ ەسىمىزدە كارل سەندبەرگتىڭ افوريزمى قالىپتى: «پوەزيا – بۇل قۇرلىقتا ءومىر سۇرەتىن تەڭىز جانۋارىنىڭ ۇشۋ تۋرالى كۇندەلىگى». وسى ەمەۋىرىن جاراپ قالار؟

حەليودورعا. ءسىز بىلاي دەپ جازىپسىز: «بىلەمىن، مەنىڭ جىرلارىمنىڭ ولقىلىقتارى از ەمەس، قايتەيىن، الايدا ەندى ەشتەڭەنى تۇزەتۋگە تىرىسپايمىن». نەلىكتەن بۇلاي دەيسىز قۇرمەتتى حەليودور مىرزا؟ پوەزيا كيەلى بولعاندىقتان ەمەس پە؟  مۇمكىن، بەل شەشىپ كىرىسپەگەندىكتەن شىعار؟ ەكەۋى دە دۇرىس ەمەس: ەڭ جامانى پوەزياعا ەندى قادام باسقان اقىنداردى ەڭبەك مىندەتكەرلىگىنەن ايىرۋىندا تۇر عوي. تانىس ادامدار جۇما كۇنى ساعات 0.45-تە بەلگىسىز كۇشپەن قۇلاعىما الدەنەنى سىبىرلادى، ۇلگەرگەنىمشە جازىپ الدىم دەپ ايتۋ، ارينە، جاعىمدى بولار ەدى. ءتىپتى تانىمال اقىندار دا وزدەرىنىڭ دوستارىن وسىنداي اڭگىمەلەرىمەن قايران قالدىرعان. ءبىراق ولار دا ۇيلەرىندە وتىرىپ وزگە عالامشارلىقتار تۋرالى ديكتانتتارىن شيماي-شاتپاققا بىلعاۋمەن اينالىساتىنى جاسىرىن ەمەس. پوەزيانىڭ دا وزىندىك پروزاعا ءتان قىرلارى جوق ەمەس.

ك. ك. ءارقاشان ءسىزدىڭ شىعارمالارىڭىزدىڭ جۇيەسىز، قاراپايىم، استارسىز ەكەنىن قايتالاپ ايتا بەرۋ بىزگە دە جاعىمسىز ەكەنىن ءتۇسىنىڭىز. سونىمەن قاتار ءبىزدىڭ قۇزىرىمىزداعى شىعارمالاردىڭ بارلىعى نوبەل سىيلىعىنا ۇمىتتەنىپ جۇرگەندەرگە ارنالماعانىن ەسكەرتە وتىرىپ، تەك ۋاقىت وتە كەلە ستوكگولمعا جولداما جاساۋعا عانا ارنالعانى تۋرالى ايتقىمىز كەلەدى. ءسىزدىڭ ۇيقاسى جوق ولەڭدەرىڭىزدىڭ كۇندەلىكتى قابىلدانا بەرەدى دەپ تۇسىنەتىنىڭىز ءبىزدىڭ كوڭىلىمىزدى قاتتى قالدىرادى. ولەڭ جولدارىن ەرسىلى-قارسىلى شاشىپ تاستاپ، ونى قاراما-قارسى ورنالاستىرىپ، وڭدى-سولدى ەرمەك قىلىپسىز. پوەزيانى شىندىعىندا ۇلكەن ويىن دەپ ءتۇسىنىڭىز جانە سولاي بولىپ قالاتىنىنا سەنىڭىز. ەرەجەسىز ويىنداردى ءسىز قايدان كورىپ ەدىڭىز؟ نەلىكتەن، وسى ەرەسەكتەر بالالارعا دا ايان نارسەنى ءجيى ۇمىت قالدىرادى ەكەن؟

چ. ب.  قىمباتتى چەسەك، ءبىز ءۇشىن شىن مانىندە كىمنىڭ قىلمىسكەر ەكەنى سونشالىقتى قىزىق بولدى، – ءبىز ەڭ سوڭعى ساتكە دەيىن قوبالجىدىق. اياق استى ولگەن ادام تابىتتان تۇرەگەلىپ قىلمىسكەردى كورسەتەدى. ال، ساعان كەرەك بولسا! مىنە، توسىن سىي! الداعى ۋاقىتتا سەنىڭ جىبەرگەن شىعارمالارىڭدى اسقان قىزىعۋشىلىقپەن وقيتىن بولامىز. تەك باعا بەرۋدى ءالى ءبىراز جىل كۇتۋىڭە تۋرا كەلەدى. جان تەبىرەنتەر تاريحتى تەك اگاتا عانا جازباعان، گومەر مىرزا دا،  شەكسپير مىرزا دا،  ءتىپتى دوستويەۆسكيي مىرزادا سولاي جانە سولار سەكىلدى الدەبىرەۋدىڭ بارشىلىق ەكەنىنە ءسىزدىڭ كوزىڭىز جەتەدى دەپ سەنەمىز. ەڭ ىزگى تىلەكپەن...

م. و. « ءزۇبارجاتتان قۇيىلعان اپپاق پارسىلارداي، جىل، قوشتاسارىندا قالىقتاپ شىقتى...» كوكەيدە كوپ ساۋال قالدىرادى: نەگە پارسىلارداي؟ نەگە مىندەتتى تۇردە اق؟ نەگە قالىقتاپ شىعادى؟ بۇدان ارعىسى دا ءبىزدىڭ كۇدىگىمىزدى سەيىلتە قويمادى. سوڭىندا جىلانداردىڭ ارباۋىنا ۇشىراعان ادام اتا پايدا بولادى... باتىل قادام. دەگەنمەن بۇل ويدىڭ ادامزات ساناسىنا ورنىعا قويۋى نەعايبىل. ويتكەنى، ادامدار حاۋا انانى الدەقاشان كىنالى رەتىندە ساناعا بەرىك ءتۇيىپ قويعان.

ۆ.كاميللاعا. ادامداردى دۇنيەدە نە ءبولىپ تۇر؟ كوزگە كورىنبەيتىن الىپ جار. الىپ شاھارلاردى نە نارسەمەن سالىستىرۋ كەرەك؟ دجۋنگلي نەمەسە ومارتامەن. بوس كەڭىستىك تۋرالى نە ايتسا بولادى؟ ونىڭ جەمىسسىز ەكەنىن. سوزىلعان عاسىرلار قانداي كۇيگە ۇشىرايدى؟ البەتتە، ۇزىلەدى. رەداكتوردى كوڭىلىن قالدىرعان نە؟ مىنە، وسى.

ەل. م. ت. بەس بەتتەن تۇراتىن «اقىن» اتتى پوەماڭىز ادەبي باعاسىنا يە بولا الماعانىمەن، تانىمىلادىلىققا دەگەن ءۇمىتتىڭ جولىنا توسەلگەن راۋشان گۇلدەرى بار بايلىققا يە بولۋداعى ەڭبەگىڭىز مۋزا تۋرالى اڭىزعا جاقسى مىسال بولىپتى. پاني ەليا، ءسىز مۇندايدى قايدان كوردىڭىز؟ بۇل جارتىقۇدايدىڭ تەگى مەن مەكەنجايىن ايتىڭىزشى. قاي باسپا وعان ءار جولىنا تازا التىننان قالاماقى تولەپ، تاعى دا ونى تالماستان گۇلگە وراپ قويىپ وتىرعانىن  جانە  ونىڭ ومىردە تەك ءتاتتى تۇستەر كورۋىنىڭ سىرى نەدە ەكەنىن بىلگىمىز كەلەدى. بىزگە بەلگىلى بارلىق اقىنداردىڭ تۇسىنە كىرمەيتىن پالە جوق، ونىڭ ۇستىنە، ولار قاراجاتتىڭ جەتىسپەۋشىلىگىنىڭ كەسىرىنەن ءتىس اۋرۋىنان دا ازاپ شەگىپ جۇرگەندەرى تاعى بار. سوندىقتان، ءاردايىم تاعدىر ولارعا كۇلىپ قاراي بەرمەيدى. ءبىراق الدەكىمدەرگە كەيدە باقىتتى ساتتەر ورنايتىنى بار، دەگەنمەن ول دا ماڭگىلىك ەمەس، ءبىر كۇنى سارقىلادى.

روب. ي. جو-جوق،  ەشكىم ەشقاشان شىعارمانى «ءوزى ءۇشىن» جازبايدى، قاتەلەسەسىز. بارلىعى دا قابىرعاعا بورمەن «يوسكوبالۆان» دەگەننەن باستاپ «يوسيف جانە ونىڭ دوستارىمەن» اياقتاپ، ءوز ويىڭدى الدەكىمگە ايتۋعا دەگەن تالپىنىستان تۋعان. «ءوزىمىز ءۇشىن» ءبىز تەك كۇندەلىك جازامىز.

ۆ. جانە ك. اۆتورلىق كەشتەردى نەمەن جارىقتاندىرۋ تۋرالى ساۋالعا توسقاۋىل قويۋدى سۇراعان وتىنىشكە جاۋاپ رەتىندە، ءبىز لامپالاردى قولدايتىنىمىزدى ايتقىمىز كەلەدى. كوڭىل-كۇي-جاقسى نارسە، دەگەنمەن ماي شامدار تىم جاساندى ءارى ازىرگە پولشادا بايقالا قويماعان سيۆيليزاسيانى ەسكە سالادى. ونىڭ ۇستىنە، اۆتور تىڭدارماندارمەن اڭگىمەلەسىپ قانا قويماي، شىعارمالارىن دا وقىپ بەرەدى، ال مۇنىڭ مۇنداي تىم ءالسىز جارىقتا مۇمكىن ەمەستىگى انىق.  اۆتوردىڭ بەتىنە تومەننەن تۇسكەن جارىق، رۋمىن فيلمدەرىندەگى دۇشپان بەينەسىن ەسكە سالاتىنىن ايتپاي-اق قويسا دا بولادى. ەكەۋىڭىزگە دە بار جاقسىلىقتى تىلەيمىن.

م-ل. ءبىزدىڭ ەسپەرانتو ءۇشىن ارنايى ايدار بولۋگە دەگەن نيەتىمىز جوق. بۇل جاساندى قوعامنىڭ ارىنەن ايىرىلعان ءارى بازبىرەۋدى ويلاندىراتىن نەمەسە قولدانىسقا ەنگىزەتىن ءتىل ەمەس. سوندىقتان بۇل تىلدە جازىلعان شىعارمالاردىڭ ومىرلىك مانىنە كۇدىكپەن قارايمىز. الايدا، ءسىزدىڭ بارىنە ورتاق تىلگە دەگەن ارمانىڭىز قۇرمەتتەۋگە تۇرارلىق. ءار ۇلت تىلدەرىنىڭ دامۋى ءتۇبى وسىعان الىپ كەلەدى دەپ سەنەمىز. بىلە ءجۇرىڭىز، سوعىستىڭ باساتالۋىنىڭ  باستى سەبەبى ورتاق ءتىلدىڭ جوقتىعىندا ەمەس. وعان تاريح پەن كۇندەلىكتى ءومىرىمىز دالەل ەكەنى انىق. مىسالى: ءدال ءقازىر ا. ەسىمدى ازامات ب. ەسىمدى ازاماتتى باسىنان پولياكشا سويلەگەنى ءۇشىن ءبىر قويادى دەۋ اقىلعا سىيمايدى.

ل. ي. پ. اتاقتى ادامداردىڭ دۇنيەدەن وزعان ەكىنشى كۇنى-اق ول تۋرالى ەستەلىك ولەڭدەر تولاسسىز كەلە باستايدى. ءبىر جاعىنان، بۇل اۆتوردىڭ جاقسى مىنەزى تۋرالى حاباردار ەتسە، ەكىنشى جاعىنان، ونىڭ ادەبي قۇندىلىقتارىن شىن مانىندە ساقتاپ قالعانىنا كۇمانمەن قاراتادى. اسىعىستىق، سيرەك جاعدايدا بولماسا، جارتىلاي شارۋلاردى ومىرگە اكەلەدى. ءبىرىنشى كەزەكتە قاعازعا سۇرانىپ تۇرعان نە دەپ ويلايسىز؟ ارينە، ادەتتەگى جاۋىر بولعان مەتافورالار مەن كادىمگى پافوس. شىندىعىندا ول تۋرالى ەستەلىكتەر قۇلىپتاسپەن بىرگە جوعالارى ءسوزسىز. قۇلىپتاس: «سەن كەتتىڭ، ەندى بىزبەن بىرگە ەمەسسىڭ، ءبىراق، سەنىڭ شىعارماشىلىعىڭ ءتىرى». باقيلىق بولعان جانعا «سەن» دەپ جانە ونىڭ ەسىمىن اتاۋ وتە تانىمال ءتاسىل. بىزگە كساۆەريا دۋنيكوۆسكييدىڭ ولىمىنە قاتىستى كوپتەگەن ولەڭدەر كەلىپ ءتۇستى. بارلىعى دا ونى كساۆەريي دەپ اتاپ، ونىڭ ەسكەرتكىش بولىپ قالاتىنىن العا تارتقان. شىندىعىندا وسى ءسوزدى اۆتوردىڭ وزىنە قاراتا ايتاتىن بولسا وزگەشە سىيپات الار ما ەدى؟

ك. توماشقا. «اياق استى جيىرما شاقتى ولەڭ جازدىم. ءجاي عانا باسپا بەتىن كورگەنىن قالار ەدىم...»، – دەپسىز. وكىنىشكە وراي، بۇل ازىرگە مۇمىكىن ەمەس ۇلى پاستەر.

ە. س. «ءومىر ءسۇرۋ قولىمىزدان كەلمەسە دە، ءومىردى اڭسايمىز (اڭسايمىن)،/ سىرا ءىشۋ قولىمىزدان كەلمەسە دە، سىرانى اڭسايمىز (اڭسايمىن)»... جاقشا ىشىندەگى نۇسقالاردى ءساتسىز دەپ تاپتىق.

ت. ك. اڭگىمەنىڭ باسى ياكي اياعى بولماۋى ورىندى، ءبىراق ورتاسى مىندەتتى تۇردە بولۋى كەرەك.

ا. ك.  يا، ليۋدا. ەليۋار پولياكشا سويلەي الماعانىمەن، ولەڭدەرىن اۋدارعاندا وسىنشالىقتى ونى ەسكە ءتۇسىرۋدىڭ قاجەتى قانشا؟

ماركۋس. پوەمانىڭ ءبىرىنشى بولىمىندە ايەل كەيىپكەردىڭ كەۋدەسىنەن جۇرەگىن جۇلىپ الىپ، ونى كورتىشقانداردىڭ تالاۋىنا تاستايدى. سوڭىندا وسى كەيىپكەر ءدال سول ايەلگە ونىڭ جۇرەگىنىڭ سوعىسى وزىنە ارنالاتىنىن ايتادى. قوسالقى جۇرەك، مۇلدەم سيرەك قۇبىلىس. عىلىمنىڭ نازارىن اۋداراتىن شىعار دەپ سەنەتىن بولامىز.

پەگەس. ولەڭدەردىڭ جۇيەسىندە ءومىردىڭ ءمانى بار ما دەپسىز. ال ورفوگرافيالىق سوزدىك مۇلدەم ولاي ويلامايدى.

ز. مالينا. «شىعارمانى قالاعانىڭىزشا وزگەرتىڭىز، تەك جاريالاماڭىزشى!» ءبىز ەلەۋلى جاڭالىق ەنگىزدىك: «لوزاننىڭ ليريكالىق مينياتيۋرالارى»، وكىنىشكە وراي، جاريالانىپ قويعان.

 

*گرافومانيا: جازۋشىلىققا قۇمارتۋ (بىردەڭەنى ويىنان شىعارىپ جازامىن دەپ قۇر بوسقا الەكتەنۋ)

اۋدارعان: ايگەرىم سەرىكباي،

سولاقايلار ادەبي كلۋبى،

پولشا