"ۇي-ىشىنە قاراۋعا بەت جوق". اكىمباي نە ىستەپ قويدى؟

Dalanews 08 قىر. 2017 10:17 587

"بۇل 1991 جىلى بولعان وقيعا ەدى" دەدى قۇرىلىسشى جىگىت اكىمباي. ۇيلەنگەنىمە ون شاقتى كۇن بولعان. جالاقىنى جۇمىس باسىنا اكەلدى. سول سول-اق ەكەن جولداستارىم «ۇيلەنگەنىڭدى جۋ» دەپ قولقالادى. سۇيگەن جارىم ءۇشىن نە ايايىن. قالتامنان جيىرما سومدى شىعارىپ، ورتاعا تاستادىم.



جۋاتىن جالعىز مەن عانا ەمەس، كەيبىرى كەزەكتى دەمالىسقا شىققاندارىن، ال، كەيبىرى جۇمىسقا جاڭا ورنالاسقانىن، ەندى بىرەۋلەرىنىڭ ءىنىسى اسكەر قاتارىنان ورالعاندارىن ەسكە الىپ، ولار دا شاشىلدى.

سونىمەن، جۇمىستان كەيىن جۇمىسشىلار دەمالاتىن كىشكەنە ۇيدە «تويىمىز» باستالىپ كەتتى. ءسوز قىزا ءتۇستى، ىشكىلىك تە جالعاسا بەردى. كۇنى بويى اۋىر جۇمىستا بولىپ، ىستىق تاماق ىشپەگەن اش قارىن اششى سۋعا قايدان توتەپ بەرسىن! بىر-بىرىمىزبەن قۇشاقتاسىپ، بىر-بىرىمىزگە تىم ىستىق كورىنىپ بارامىز...

بارىلداعان داۋىسپەن ولەڭ ايتتىق. ءبىر كەزدە ساعاتىنا قاراعان كاۋەكباي:

– وي-باي، جىگىتتەر قايتايىق. مال كەلەتىن ۋاقىت بولىپ قالىپتى عوي، – دەدى. ءبىز كوڭىلدى وتىرىسىمىزدى بۇزعان كاۋەكبايدى ونشا جاقتىرىڭقىراماي قالدىق. ءبىزدىڭ جاقتىرماعانىمىزدى سەزگەن جاقان بريگادير كاۋەكبايعا «تۇرا تۇر» دەگەندەي يشارا جاسادى.

– جىگىتتەر، مىنا ءجۇز ەلۋ گرامم اراق پەن ەكى ءجۇز گرامداي شاراپ قالدى. ەكەۋىن ارالاستىرىپ ءبىر بانكىگە قۇيىپ قويدىم. قانە، جۇرەگىنىڭ تۇگى بار، ماس بولمايمىن دەگەن جىگىت كەلسىن دە، مىنانى تۇك قالدىرماي ءىشىپ قويسىن. سوسىن تارقايمىز، – دەدى. ەشكىم بەلسەنىپ شىعا قويمادى. بۇل ماعان ءبىرتۇرلى قورلىق بولىپ كورىندى. ورنىمنان تۇرىپ ىشكىلىك تۇرعان ستولعا بەتتەدىم.

– ءوي، مىناۋ مالادەس قوي!

– بايقا، اكىمباي، ماس بولىپ ءجۇر مە؟

مەن بانكىدەگىنى قىلقىلداتا ءىشىپ جاتىرمىن. بوساعان بانكىنى ستولعا قويعاندا ارىپتەستەرىم ماعان قوشەمەت كورسەتىپ، قول شاپالاقتادى. بۇعان مەن ەرەكشە ماساتتانىپ قالدىم...

قايتىپ كەلەمىز... ونشا ماس ەمەس سياقتىمىن. ءجۇرىپ كەلەم، جانىمدا سەيتەك بار. ەسكى مەكتەپتىڭ قاسىنا كەلگەندە ول ۇيىنە كەتتى. مەن جوعارى كوشەگە شىعۋىم ءۇشىن كىشكەنە ارىقتى كەشىپ ءوتۋىم كەرەك. اياعىمداعى ءتۋفليدى شەشىپ، سۋ كەشكەنىمدى بىلەم. ودان ارى قاراي...

... ارىقتىڭ ورتاسىنا قۇلاعان مەن قولىممەن لايدى سابالاپ، «ءجۇزىپ» وتپەكشى بولىپپىن. لايدان ءوتىپ، قۇرعاق شوپتەردىڭ ۇستىندە ءتورت اياقتاپ «ءجۇرىپ» كەلە جاتقان مەنى العاش قوزى باعىپ جۇرگەن كىشكەنە بالالار كورىپتى. سودان ۇيگە حابار بەرىپتى...

قارت اكەم تراكتور «جالداپ» ماعان كەلىپتى. تۇرعىزايىن دەسە، قالىڭ ءشوپتى تىرمالاپ تۇرماپپىن. اقىرى، تراكتوريست ەكەۋى جابىلىپ، تراكتورعا مىنگىزىپتى. كەلە جاتىپ، تراكتوريستىڭ قولىن تىستەپ الىپپىن. ۇيگە اكەلىپ، ەسىن جيناسىن دەپ باسىما سۋ قۇيىپتى. «قۇسشى، اكىمباي، قولىڭدى سالىپ قۇس»، دەسە، مەن ەكى قولىمدى اۋزىما سالىپ، قۇسۋدىڭ ورنىنا قاتتى-قاتتى ىسقىرىپپىن... اقىرى بولماعان سوڭ ۇيدەگىلەر جابىلا ۇستاپ، ارقانمەن تاڭىپ تاستاپتى....

ەرتەسىنە تۇرسام بايلاۋلى جاتىرمىن. ۇي-ىشىنە قاراۋعا بەت جوق. ەڭ ۇيات جەرى سول كۇنى ۇيگە ءبىرىنشى رەت بۇرىن كورمەگەن بالدىزىم كەلىپتى. جەزدەسىنىڭ تەگىن «كونسەرتتىك پروگرامماسىنا» تولىق كۋا بولىپتى.

ءۇي-ىشىم مەنى ورتاعا الدى. دىبىس جوق، مەلشيىپ وتىرمىن. اكەم ۇندەمەدى. ۇندەمەسە دە ماعان دەگەن رەنىشىن اۋىر كۇرسىنۋلەرىمەن ءبىلدىردى. ءوزى اۋرۋ قارتاڭ كىسىنى رەنجىتۋىم، ولىممەن بىردەي ەدى. مەن سول كۇنى ەندى ىشپەسكە ۇي-ىشىمە ۋادە بەردىم. سودان بەرى اۋزىما العان ەمەسپىن.

«اراقتىڭ ءوزى اق بولعانىمەن مۇرنىڭدى قىزارتىپ، ابىرويىڭا داق تۇسىرەدى» دەگەن ەكەن ورىستىڭ ۇلى جازۋشىسى انتون چەحوۆ. سول ايتپاقشى، اراقتىڭ كورسەتكەن «راحاتىن» ءالى ۇمىتار ەمەسپىن. ويىما تۇسسە ءالى دە ۇيالامىن، ۇي-ىشىنە قاراۋعا بەت جوق دەپ، – اكىمباي اڭگىمەسىن اياقتادى.

 

ورىنتاي كومەكوۆ (اۆتوردىڭ جازباسى "اتامىنىڭ باسى-اي" توبىنان الىندى)

 

ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار