قان ديابەتى (سۋسامىر) دەرتىمەن كۇرەس اياسىندا، ناۋقاستار تۇركىستاندىقتار وبلىستان ارنايى كەلگەن ەندوكرينولوگ مامانداردان كەڭەس الىپ، تۇرعىندار قانداعى قانت دەڭگەيىن انىقتاۋ ءاناليزىن جاساتۋدا.
14 قاراشا — ءينسۋليندى سينتەزدەپ، العاش رەت ناۋقاسقا ەككەن عالىم فرەدەريك بانكينگتىڭ تۋعان كۇنى قۇرمەتىنە بەلگىلەندى. بۇل كۇندى الەمنىڭ 160 مەملەكەتى اتاپ وتەدى.
قانت ديابەتى – كەڭ تاراعان ءقاۋىپتى اۋرۋ. جازىلماس دەرتكە شالدىققاندار سانى جىل وتكەن سايىن كوبەيۋدە. بۇگىندە دەنساۋلىقتى ساقتاۋدىڭ، كەز- كەلگەن كەسەلدىڭ الدىن الۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى جولى — سكرينينگ. وسى ارقىلى حالىقتان كەڭ تاراعان اۋرۋ تۇرلەرى ەرتەرەك انىقتالىپ، ۇتىمدى ەمدەۋ ءىسى جۇرگىزىلۋدە. تۇركىستان وبلىسىندا سوڭعى 10 ايدىڭ ىشىندە 2،5 مىڭ ادامنان قان ديابەتى انىقتالعان. بۇل ناۋقاستار «دەنساۋلىق» باسقارماسى اياسىندا وتكىزىلىپ جاتقان تەگىن سكرينينگ جۇمىستارى بارىسىندا انىقتالعان. 40 پەن 70 جاس شاماسىنداعى ازاماتتار تىركەلگەن ەمحاناسىندا سكرينينگتەن اقىسىز وتە الادى.
دارىگەرلەر 40 جاستان اسقان، دەنە سالماعى اۋىر ادامدار مەن گيپەرتونياعا شالدىققان جاندارعا قانت ديابەتىنە ۇدايى تەكسەرىلىپ وتىرۋ كەرەگىن ەسكەرتەدى. دەرتتىڭ بۇل ءتۇرى تۇقىم قۋالايدى.
سۋسامىر اۋرۋى وتە كۇردەلى جانە قاتەرلى اۋرۋ. بۇل اۋرۋعا قانتتىڭ قانداعى دەڭگەيى كوتەرىلۋى ءتان. ونىڭ سوڭى اسقازان استى بەزى شىعاراتىن گورمون- ءينسۋليننىڭ ازدىعى تۋىنداپ، اقىرىندا زات الماسۋدىڭ بۇزىلۋىنا الىپ كەلەدى. قانت ديابەتىنىڭ ءىى ءتيپى تابلەتكامەن ەمدەلسە، ءى-شىسى تەك ينسۋلينگە كونەدى.
تۇركىستان وبلىسىندا 23 مىڭعا جۋىق ادام قان ديابەتى دەرتىنە شالدىققان. سۋسامىر دەرتىنە شالدىققانداردىڭ 93% -ى 40 -80 جاس شاماسىنداعى ازاماتتار.
