تۇركىستان قالاسىنداعى «جەڭىس» ساياباعىندا جەڭىستىڭ 79 جىلدىعىنا ارنالعان مەرەكەلىك ءىس-شارا ءوتتى. وعان وبلىس اكىمى دارحان ساتىبالدى، سوعىس جانە تىل ارداگەرلەرى، اسكەريلەر، جاستار جانە قالا تۇرعىندارى قاتىستى، – دەپ حابارلايدى Dalanews.kz تۇركىستان وبلىسى اكىمىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساپ.
ساياباقتاعى مەموريالدىق كەشەنى تاقىرىپقا ساي بەزەندىرىلىپ، كەلۋشىلەرگە وتان قورعاۋشىلار مەن جەڭىس كۇنىنە ارنالعان كورمە ۇسىنىلدى.
ارنايى اسكەري وركەستر سۇيمەلدەۋىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ءانۇرانى ورىندالعان سوڭ جيىنعا قاتىسۋشىلار ۇلى وتان سوعىسىندا قازا تاپقان ەرلەردى، ەل باسىنا كۇن تۋعان كەزدە ءومىرىن قۇربان ەتكەن جاۋىنگەرلەردى ءبىر مينۋت ۇنسىزدىكپەن ەسكە الدى. ەل ازاماتتارى ەسكەرتكىشكە گۇل شوقتارىن قويدى. تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمى كوپشىلىكتى جەڭىس كۇنىمەن قۇتتىقتاپ، بۇل مەرەكەنىڭ ماڭىزىنا توقتالدى.
– بارشاڭىزدى جەڭىس كۇنىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن! داڭقتى قولباسشى باۋىرجان مومىش ۇلى «ەرلىك – تايسالماس تاباندىلىق پەن قايىسپاس قايسارلىقتان شىعادى» دەي كەلە ازاماتتاردى ەرلىك جاساۋعا شاقىرعان. بۇل رەتتە قازاقستانىمىز ەرجۇرەك باتىرلارىمەن ماقتانادى.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ جەڭىس كۇنىمەن قۇتتىقتاۋىندا «قازاقستان ادامزاتتىڭ ورتاق جەڭىسىنە، جەر بەتىندە ادىلدىك پەن بوستاندىقتىڭ سالتانات قۇرۋىنا ولشەۋسىز ۇلەس قوستى. اعا بۋىننىڭ ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندەگى ەرلىگى مەن ەڭبەگى وسكەلەڭ ۇرپاق ءۇشىن قايسارلىقتىڭ، جانقيارلىقتىڭ جانە وتانشىلدىقتىڭ وزىق ۇلگىسى بولىپ قالاتىنى ءسوزسىز» – دەدى. بيىل ۇلى جەڭىسكە 79 جىل تولىپ وتىر. ادامزات تاريحىنداعى ەڭ الاپات سول مايداندا قازاق حالقى شەشۋشى ءرول اتقارعانى بەلگىلى.
ەلىمىزدىڭ ەرجۇرەك جىگىتتەرى مەن قايسار قىزدارى الەمدە بەيبىتشىلىك تۋىن جەلبىرەتۋ ءۇشىن قان توكتى. ەرلىك كورسەتىپ، ۇلى جەڭىسكە ۇلەس قوستى. تىلدا ەڭكەيگەن قاريا مەن بالالاردىڭ ءوزى كۇندىز-تۇنى ەڭبەك ەتىپ، جەڭىستى جاقىنداتتى. سوندىقتان ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرىنە قۇرمەت كورسەتۋ، ولاردىڭ ەرلىكتەرىن ۇرپاققا دارىپتەۋ – ورتاق مىندەت. ويتكەنى، ءبىز – جەڭىمپاز بۋىننىڭ ۇرپاعىمىز! ارداگەرلەرىمىزگە، ولاردىڭ ۇرپاقتارىنا اماندىق، شاتتىق تىلەيمىن! بيىل كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، العاشقى قورعانىس ءمينيسترى ساعادات نۇرماعامبەتوۆ پەن حالىق قاھارمانى، رەيحستاگقا تۋ تىككەن راقىمجان قوشقاربايەۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولىپ وتىر. قوس قاھارماننىڭ ەرلىككە تولى ءومىرى – ۇرپاق ءۇشىن ونەگە! ءبىز ارداگەرلەرىمىزدىڭ ەرلىگىن ۇمىتپايمىز جانە ماڭگى ەستە ساقتايمىز! ەلىمىزدە ءارقاشان بەيبىتشىلىك زامان، ۇرپاعىمىز امان بولسىن! تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ مارتەبەسى بيىكتەي بەرسىن! – دەدى دارحان ساتىبالدى.
«جەڭىس» ساياباعىنداعى مازمۇندى جيىندا تۇركىستاندىق «جاڭا لەپ» ۇجىمى «ەر ەسىمى – ەل ەسىندە» تەاترلاندىرىلعان مۋزىكالىق قويىلىمىن ۇسىندى. وبلىستىق ارداگەرلەر كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى جەڭىسبەك ماۋلەنقۇلوۆ پەن تۇركىستان وبلىسىنىڭ قورعانىس ىستەرى بويىنشا دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى نۇرماحانبەت دۇيسەبايەۆ جاستاردى وتانشىلدىققا باستايتىن كەلەلى ويلار ايتتى. ءىس-شارا «سەمسەر» توبىنىڭ ورىنداۋىنداعى باعدات التايەۆتىڭ «جەڭىس كۇنى» انىمەن تۇيىندەلدى.
جەڭىس كۇنىنە وراي وبلىس اكىمى دارحان ساتىبالدى 102 جاستاعى تۇركىستاندىق ارداگەر نەمەت ءابدىراسيلوۆتىڭ ۇيىنە ارنايى بارىپ، ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ قۇتتىقتاۋىن جەتكىزدى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسىنىڭ ارداگەرىنە سىي-قۇرمەت كورسەتتى.
نەمەت ءابدىراسيلوۆ 1922 جىلى تۇركىستان قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ءى دارەجەلى وتان سوعىسى، ءىى جانە ءىىى دارەجەلى داڭق وردەندەرىمەن، «قىزىل جۇلدىز» وردەنىمەن، «ەرلىگى ءۇشىن» جانە باسقا دا 24 مەدالمەن ناگرادتالعان. سوعىس اياقتالعان سوڭ تۇركىستان قالالىق ميليسيادا جانە تۇركىستان قالاسىنىڭ اۆتوبازاسىندا جۇرگىزۋشى بولىپ جۇمىس ىستەگەن.
ايتا كەتەيىك، وڭتۇستىك وڭىرىنەن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا 140 مىڭنان استام ازامات اتتانىپ، تەڭ جارتىسى شەيىت بولدى. ونىڭ ىشىندە 51 جاۋىنگەر كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى اتانسا، 8 مايدانگەر III دارەجەلى «داڭق» وردەنىنىڭ كاۆالەرى اتاعىن العان.
بۇگىندە وڭىردە ۇلى وتان سوعىسىنىڭ 11 ارداگەرى بار. ولارعا مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ كورسەتىلۋدە. جەڭىس مەرەكەسىنىڭ قۇرمەتىنە ءبىر رەتتىك ماتەريالدىق كومەك تولەۋ ءۇشىن اۋداندىق، قالالىق بيۋدجەت ەسەبىنەن 176،5 ملن. تەڭگە قارجى ءبولىندى. ۇوس ارداگەرلەرىنە 1،5 ملن. تەڭگەدەن ۇلەستىرىلسە، 3600-دەن استام تىل ەڭبەككەرلەرى مەن قازا بولعان جاۋىنگەردىڭ جەسىرلەرىنە جانە باسقا دا ساناتتارداعى ارداگەرلەرگە قارجىلاي كومەك قاراستىرىلدى.
وبلىستىڭ بارلىق اۋدان، قالالارىندا جەڭىس كۇنىندە وتانشىلدىقتى دارىپتەيتىن ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلىپ، جاۋىنگەرلەرگە، قازىرگى ارداگەرلەرگە قۇرمەت كورسەتىلدى. وتانسۇيگىشتىكتى دارىپتەۋ ماقساتىندا الداعى ۋاقىتتا جاستاردىڭ قاتىسۋىمەن ءىس-شارالار وتكىزۋ جوسپارلانۋدا.
