ۋربانيزاسيا ءۇردىسى، ياعني حالىقتىڭ رەسپۋبليكالىق ماڭىزدى قالالارعا قونىس اۋدارۋى ءبىرىنشى كەزەكتى اتالعان اۋماقتاعى حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ ماسەلەسىنە كوڭىل ءبولۋدى، ەكىنشىدەن، تۇرعىن ءۇي ماسەلەسى مەن ءارتۇرلى جوبالاردى جاساقتاپ، قولعا الۋدى، ىسكە اسىرۋ جايىنا باسا ءمان بەرىلەدى.
ماسەلەن، بۇل شىمكەنت قالاسى ءۇشىن اتالعان ستاتۋستىڭ بەرىلۋى قالانىڭ جان-جاقتى ەكونوميكالىق بوستاندىعى مەن وسىپ-ونۋىنە مۇمكىندىك الۋىن، سونداي-اق ءوز بيۋدجەتىن ءوزى تاعايىنداپ، ءبولۋدى ءارى قالانىڭ ەكونوميكالىق قاۋىپسىزدىگى مەن ناتيجەلى بولۋىن قامتاماسىز ەتۋدەگى مۇمكىندىكتەردى دە ۇسىناتىنى انىق.
ال تۇركىستانعا وبلىس ستاتۋسىنىڭ بەرىلۋىنىڭ الەۋەتتى شەشىم ەكەنى ايتپاسادى تۇسىنىكتى. تۇركىستان قالاسىنىڭ دامۋىندا ءتۇرلى جوبالار مەن جوسپارلاردى ۇيىمداستىرۋ قاجەت. تۇركىستان تاريحي، مادەني قۇندىلىقتاردى بويىنا سىڭىرگەن قالا، سول سەبەپتەن قالانى دامىتۋ جوبالارى جەرگىلىكتى ايماقتىڭ ەرەكشەلىگى مەن ونداعى قالىپتاسقان داستۇرگە نەگىزدەلۋى ءتيىس. سونداي-اق ايماقتاعى تۇرعىن ءۇي ماسەلەسى، ەكولوگيالىق تەپە-تەڭدىكتى ساقتاۋ سىندى ماسەلەلەردىڭ ساپا جاعىنان دامۋى باسشىلىققا الىنعانى ابزال. بيۋدجەت تۇرعىسىنان دا ءبىرقاتار ماسەلەلەر تۋىنداۋى مۇمكىن.
ياعني بۇل تۇستا مەملەكەت تاراپىنان بولىنەتىن كومەك اكتيۆى ءارى جەرگىلىكتى ينۆەستيسيانىڭ ياعني جەرگىلىكتى اكتيۆتىڭ اراسىنداعى ساپالى تەپە-تەڭدىكتى ساقتاي ءبىلۋ، ونى وڭتايلى ءبولۋ ماسەلەسى دە جولعا قويىلعانى يگى. ياعني بۇرىن تۇركىستان قالاسى اتالعان وبلىستاعى قالالاردىڭ ءبىرى بولدى، ال ءقازىر وبلىس ورتالىعى بولعاندىقتان، بيۋدجەتتى ءبولۋ ماسەلەسى الداعى ۋاقىتتا شەشىمىن تابۋى ءتيىس ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ وتىر.
اتالعان ماسەلەلەردىڭ بارلىعىن ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوزىنىڭ 5 قازاندا قازاقستان حالقىنا جاساعان كەزەكتى جولداۋىندا العا تارتتى.
بۇعان دەيىن تۇركىستان وبلىسىنىڭ اكىمى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ تۇركىستان وبلىسىن دامىتۋ جوسپارىنا سايكەس، ءبىرىنشى كەزەكتە تۇركىستانداعى ەجەلگى كۇلتوبە قالاشىعىن قالىپقا كەلتىرۋ جۇمىستارى جاسالاتىنىن اتاپ ءوتتى. وبلىس اكىمىنىڭ سوزىنشە، ايماقتا ورتا عاسىرداعى قۇرىلىس نىساندارى ابىلمامبەت حان مەن تاۋكە حاننىڭ رەزيدەنسيالارى سىندى ماڭىزدى تاريحي نىساندار قايتا وڭدەۋدەن وتەتىنىن العا تارتتى. تۇركىستاننىڭ تاريحي-مادەني مۇرالارىنىڭ ساقتالۋىنا، ايماقتىڭ ارى قارايعى ءال-اۋقاتىنىڭ جاقسارۋىنا، قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنىڭ ساقتالۋىنا باسىم ءمان بەرىلەدى، اكىمشىلىك ىسكەر ورتالىق قۇرىلادى.
ەسكە سالساق، وسى جىلدىڭ 19 ماۋسىمىندا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «ق ر اكىمشىلىك-اۋماقتىق قۇرىلىسىنىڭ كەيبىر ماسەلەلەرى تۋرالى» ق ر زاڭىنا سايكەس، شىمكەنت قالاسىنا رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالا ستاتۋسى بەرىلەتىندىگىن، ال وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمشىلىك ورتالىعى شىمكەنت قالاسىنان تۇركىستان قالاسىنا كوشىرىلەتىندىگى تۋرالى قاۋلى ەتتى.
الميرا مۇقاجانوۆا، ساياساتتانۋ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ساراپشى.
