تولەرانتتىلىق مادەنيەتى: قازاقستاندىق قوعامنىڭ رۋحاني كودى

اقتوتى جاپاتوۆا 22 قاز. 2025 16:00

قازىرگى زاماندا تولەرانتتىلىق – بەيبىت ءومىر مەن تۇراقتىلىقتىڭ باستى شارتى. بۇل ۇعىم تەك شىدامدىلىق نەمەسە توزىمدىلىك ەمەس، ول — وزگە ادامنىڭ كوزقاراسىنا، سەنىمىنە جانە ءومىر سالتىنا قۇرمەتپەن قاراۋ مادەنيەتى. تولەرانتتىلىق – قوعامنىڭ مادەني جانە مورالدىق دامۋ دەڭگەيىن كورسەتەتىن ماڭىزدى كورسەتكىش، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz

قازاقستان ەجەلدەن-اق ءتۇرلى ەتنوس پەن ءدىن وكىلدەرى قاتار ءومىر سۇرگەن كەڭىستىك. ەجەلگى داۋىرلەردەن باستاپ ۇلى دالا تالاي مادەنيەتتى توعىستىرعان، سان ءتۇرلى حالىقتارعا پانا بولعان. تاريحتىڭ ءار كەزەڭىندە بۇل جەرگە ءتۇرلى ەتنوستار مەن كونفەسسيا وكىلدەرى قونىستانىپ، ءوز ءداستۇرىن، ءتىلىن، سەنىمىن الا كەلدى. سول الۋاندىق بۇگىنگى كۇنى ءبىزدىڭ ۇلتتىق بىرەگەيلىگىمىزدىڭ ءبىر بولىگىنە اينالدى.

تولەرانتتىلىق – بۇل ديالوگقا قابىلەتتىلىك. ياعني ءوز كوزقاراسىڭنان وزگەشە پىكىر ۇستانعان اداممەن ورتاق ءتىل تابا ءبىلۋ. بۇل – ءارتۇرلى دۇنيەتانىمداعى ادامدار اراسىنداعى كوپىر. ەگەر ءبىز ءبىر-بىرىمىزدىڭ «ينتوناسياسىن» نەمەسە ريتوريكاسىن تۇسىنبەسەك، وندا باستى مىندەت – ءوزارا تۇسىنىستىك تۋدىراتىن جاڭا ءتىل تابۋ. سەبەبى تولەرانتتىلىقتىڭ نەگىزىندە ادامدى «جات»، «بوتەن» دەپ قابىلداماي، ونى وزىڭمەن تەڭ ساناۋ جاتادى.

الەمدە ءتۇرلى مادەنيەتتەر مەن نانىمداردىڭ بار ەكەنىن مويىنداۋ – وركەنيەتتى قوعامنىڭ بەلگىسى. تولەرانتتى تۇلعا ءوز ۇستانىمىن وزگەگە تاڭبايدى، كەرىسىنشە، كەلىسىم مەن ىنتىماققا ۇمتىلادى. بۇل قاسيەت ادامگەرشىلىك پەن رۋحاني كەمەلدىكتىڭ كورىنىسى.

قازاقستاندا بۇل قۇندىلىق مەملەكەتتىك ساياسات دەڭگەيىنە كوتەرىلگەن. تاۋەلسىزدىكتىڭ 30 جىلى ىشىندە زايىرلىلىق قاعيداتى قوعامنىڭ رۋحاني جانە قۇقىقتىق جۇيەسىنىڭ نەگىزىنە اينالدى. بۇگىندە ەلىمىزدە 130-دان استام ەتنوس پەن 18-گە جۋىق كونفەسسيا وكىلدەرى بەيبىت ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. كونستيتۋسيا ءار ازاماتتىڭ ار-وجدان جانە ءدىني سەنىم بوستاندىعىنا كەپىلدىك بەرەدى. 

قازىرگى الەمدە ءدىني جانە ەتنوسارالىق توزىمسىزدىك ءتۇرلى قاقتىعىستاردىڭ سەبەبىنە اينالىپ وتىر. ال قازاقستان كەرىسىنشە، تولەرانتتىلىق پەن ءوزارا سىيلاستىققا نەگىزدەلگەن قوعام ۇلگىسىن قالىپتاستىرا الدى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر ليدەرلەرىنىڭ سەزى تۇراقتى تۇردە وتكىزىلەدى. بۇل باستاما — ءتۇرلى ءدىن وكىلدەرىن ورتاق ءۇنقاتىسۋ الاڭىندا بىرىكتىرگەن بىرەگەي قازاقستاندىق تاجىريبە.

تولەرانتتىلىق – تەك مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ قۇرالى ەمەس، ول – ءار ازاماتتىڭ كۇندەلىكتى ءومىرىنىڭ ءبىر بولىگى بولۋى ءتيىس. سەبەبى ءارقايسىمىز بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە وزگەلەرگە قاتىستى نە تۇسىنىستىك، نە كەمسىتۋ تانىتا الامىز. توزىمدىلىك مادەنيەتىن دامىتۋ – قوعامداعى ۇيلەسىمدىلىك پەن سەنىمنىڭ باستى كەپىلى.

قازاق حالقىنىڭ داستۇرىندە بۇل قۇندىلىق ەجەلدەن بار. «بىرلىك بار جەردە تىرلىك بار»، «كورشى اقىسى – ءتاڭىر اقىسى» دەگەن سوزدەر سونىڭ دالەلى. قازاقتىڭ قوناقجايلىعى، كەڭپەيىلدىلىگى مەن وزگەنى قابىلداۋ قاسيەتى — ۇلتتىق مىنەزدىڭ اجىراماس بولىگى.

تولەرانتتىلىققا تاربيەلەۋ – بۇل دا رۋحاني ءبىلىم بەرۋ پروسەسىنىڭ ءبىر بولىگى. ادام وزگە مادەنيەتتى، وزگە ءدىندى تۇسىنۋگە ۇمتىلعان سايىن ءوزىنىڭ دە رۋحاني الەمىن كەڭەيتەدى. باسقانى قابىلداۋ – ءوزىڭدى بايىتۋ.


ۇسىنىلعان
سوڭعى جاڭالىقتار