اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى سۋ رەسۋرستارى كوميتەتىنىڭ ەكس-توراعاسى يسلام ابىشيەۆ Dalanews.kz تىلشىسىنە ەلىمىزدەگى قازىرگى كۇردەلى احۋالعا قاتىستى پىكىر-پايىمىن جەتكىزدى.
ول سۋ تاسقىنى حالىققا وتە اۋىر ءتيىپ جاتقانىن ايتىپ، ءوزى ومىرىندە وسىنداي ءۇش سۋ تاسقىنىن باسىمنان وتكىزگەنىن اتاپ ءوتتى.
«سوندىقتان حالىقتىڭ قازىرگى تاڭدا قانداي قيىن كۇيدى باسىنان وتكەرىپ جاتقانىن تۇسىنەمىن. ويتكەنى، وسىنداي ساتتەردە تۇرعىنداردىڭ قاسىنان تابىلىپ، ءۇي-جايىن رەتتەپ، ماشاقاتتاردى ەڭسەرۋگە بىرگە جۇمىلعانبىز.
ال قازىرگى احۋالعا كەلسەك، ەشكىمنىڭ اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەپ، كىنالاۋدان اۋلاقپىن. دەسە دە، ءوزىمنىڭ تاجىريبەممەن بولىسەيىن، قاي ايماقتاعى سۋ تاسقىنىن الىپ قاراساق تا، اعىننىڭ بيىكتىگى 1-1،5 مەتردەن ارتىق ەمەس. ەندى وسى تاسقىننان قۇتىلۋدىڭ جولىن ىزدەسەك، لوگيكا مەن ماتەماتيكالىق تۇرعىدان از-كەم ويلانساق جەتكىلىكتى. كەز كەلگەن ادام تاۋىپ الادى. قاي ايماقتى الىپ قاراساق تا، سۋ دەڭگەيى جاڭاعىنداي، 1-1،5 مەتر. وزەنگە قۇيار تۇستارىندا عانا وسىدان بيىك شىعار.
تاعى ويلانايىق، ەلدى مەكەندەر مەن اۋىلدار قانداي جەردە ورنالاسۋى مۇمكىن؟ كوبىنە قىراتتاردا، ياعني ءبىر جاعى بيىكتەۋ، ءبىر جاعى تومەندەۋ كەلەدى، ءيا. سونىڭ جوعارى جاعىنا – تاۋ جاق بەتكەيگە قيالاپ بوگەت ورناتا سال. ءبىتتى! تاۋدان تۇسكەن تاسقىن سول بوگەتتى جاعالاپ، اۋىلدى اينالىپ ءوتىپ كەتە بەرەدى. ال اۋىل ىشىندەگى قار سونداي ءقاۋىپ تۋدىرمايدى، جىرا-جىرامەن اعىپ كەتەدى»، - دەدى يسلام ابىشيەۆ.
ول باتىس، ورتالىق قازاقستان ايماقتارىنداعى قىراتى جوق، تەگىس ەلدى مەكەندەر تۋرالى دا ويىن جەتكىزدى. سالا مامانىنىڭ پايىمىنشا، ونداي جەرلەرگە اينالدىرا بوگەت سالۋ كەرەك. توپىراق الىنعان ارىقتى اۋىلدىڭ سىرتىنا قالدىرىپ، ىشكى جاعىن كولبەۋ قىلعان ءجون. سودان سوڭ، شولگە ءتوزىمدى قاراعاشتاردى وتىرعىزىپ تاستاۋ قاجەت. ول تۇسقا سۋ مولىنان جينالعاندىقتان، اعاشتار جەتىلىپ ءوسىپ كەتەدى ءارى بوگەتتىڭ بۇزىلماۋىنا، توپىراق ەروزياسىنىڭ بولماۋىنا سەپتەسەدى.
«ءۇشىنشى، سۋعا كەتكەن اۋدان ورتالىقتارى بار. ولاردىڭ قاي-قايسىندا دا جەرىنىڭ جاعدايىنا قاراي پايدا بولاتىن قار مەن جاڭبىر سۋىن ءتۇرلى تاسىلدەر ارقىلى باعىتتاپ وتىرۋ كەرەك. وبلىس ورتالىقتارىندا دا سونداي، قاڭتار، اقپان ايلارىنان سۋدىڭ جينالاتىن ورىندارىن انىقتاپ، ناقتى شارالار قابىلداۋ قاجەت. بۇل تۇستا سۋدىڭ جينالاتىن ورنىن، جەر جاعدايىن انىقتاۋدا اسا قارجى شىعىنداپ، قينالۋدىڭ كەرەگى جوق، ينتەرنەتتى، ونداعى سپۋتنيكتىك كارتانى پايدالانساق، جەتكىلىكتى. بارلىعى دايىن تۇر. تەك اتقارىلۋى ءتيىس جۇمىس كولەمىن، بارىسىن ەسەپتەپ شىعۋ كەرەك. قاردىڭ قالىڭدىعىن، جاۋۋى مۇمكىن جاڭبىردى، كۇرت ىسىپ كەتۋى مۇمكىن تەمپەراتۋرانى ەسەپكە الىپ، ول ءبىر كۇندە نەمەسە ءۇش كۇندە، ءبىر اپتادا ەرىسە، احۋالدىڭ قالاي ءوربيتىنىن مودەلدەۋ قاجەت. ەگەر ءقاۋىپ بولسا، انىقتالعان سۋ جولدارىنا ءتۇرلى توسقاۋىلدار قويىپ، ءتيىستى ءىس-شارالاردى ۇيىمداستىرعان ءجون. اسىرەسە، سۋدى قالادان نەمەسە ەلدىمەكەننەن الىپ شىعاتىن جولداردى ويلاستىرۋ كەرەك. سودان سوڭ سۋ اعىپ كەتەتىن كانالدار، ارىقتار، قۇبىرلاردى قىس بويى، كۇن سايىن تازالاپ وتىرۋعا كەڭەس بەرەمىن»، - دەدى يسلام ابىشيەۆ.
سۋ رەسۋرستارى كوميتەتىنىڭ ەكس-توراعاسى قالانىڭ ىشىندەگى قاردى قالانىڭ سىرتىنا شىعارىپ تاستاۋدىڭ ماڭىزىن دا اڭگىمەلەدى. كەيدە قالىڭدىعى 5 سم قاردىڭ ءوزى ءقاۋىپ تۋدىرادى. جەر توڭىپ تۇرعاندا، كۇن كۇرت ىسيتىن بولسا، سول جۇقا قاردىڭ ءوزى ابىگەرگە سالادى ەكەن.
«بۇل ايتىپ وتىرعاندارىم – قيالدان تۋعان دۇنيەلەر ەمەس. 2010 جىلى شىعىس قازاقستان وبلىسىندا التى اۋداندى سۋ باستى. مەن ول كەزدە وسكەمەن قالاسىنىڭ اكىمى ەدىم. وسى ايتقاندارىمنىڭ بارلىعىن مەن قاڭتار ايىنان باستاپ ىسكە اسىردىم. ءومىرى قارى شىعارىلماعان وسكەمەندە مەن قار شىعارا باستاعاندا، جەرگىلىكتى تۇرعىندار ابدەن نارازىلىق تانىتتى. «ابىشيەۆ اقشانى جەپ قويدى، بولمايتىن ىسكە جۇمسادى»، دەگەندەر كوپ بولدى. وبلىس اكىمى بولعان، مارقۇم بەردىبەك ساپاربايەۆ تا مەنى شاقىرىپ الىپ، قار شىعارۋدى توقتاتۋىمدى مىندەتتەدى. الايدا، مەن جۇمىسىمدى جالعاستىرا بەردىم، سۋاعار قۇبىرلارعا قاتىپ قالعان مۇزداردى كۇن سايىن ەرىتىپ، تازالاپ وتىردىم.
ناۋرىزدىڭ 20-سىنا تامان اۋا تەمپەراتۋراسى كۇرت كوتەرىلىپ، التى اۋداندى سۋ باستى. ال وسكەمەندە ءبىر تامشى سۋ بولعان جوق»، - دەدى بۇرىنعى شەنەۋنىك.
