اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ 1 تامىزدان باستاپ قازاقستاننان كەلەتىن تاۋارلارعا 25 پايىزدىق يمپورتتىق باج سالىعىن بەكىتتى. العاشىندا اق ءۇي اكىمشىلىگى بۇل ءتاريفتى، ءتىپتى 27 پايىز كولەمىندە بەلگىلەيتىنىن حابارلاعان ەدى. سول سەبەپتى سىرت كوزگە ۆاشينگتوننىڭ كەيىنگى شەشىمى جۇمسارۋ، ءتىپتى ءبىر جەڭىلدىك ءتارىزدى كورىنۋى مۇمكىن. ءبىراق شىن مانىندە جاعداي باسقاشا، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
بەلگىلى ەكونوميست رۋسلان سۇلتانوۆتىڭ ايتۋىنشا، ترامپتىڭ بۇل قادامى جەڭىلدىك ەمەس، كەرىسىنشە، كۇردەلى پارتياداعى كەزەكتى قاتال جۇرىسكە جاتادى. ويتكەنى رەسمي ۆاشينگتون قازاقستاندى "ءوزارا ساۋدا بالانسىن بۇزىپ وتىر" دەپ ايىپتايدى. ايتسە دە، اقش-قا قازاقستاننان جەتكىزىلەتىن تاۋارلاردىڭ باسىم بولىگى شيكىزات پەن جارتىلاي وڭدەلگەن ونىمدەر عانا ەكەنى بەلگىلى. وسىعان قاراپ، ەكونوميست ماسەلەنىڭ ارعى جاعىندا ەكونوميكادان گورى گەوساياساتتىڭ جاتقانىن مەڭزەيدى.
مۇنداعى ەڭ ۇلكەن تۇيتكىل ەكى ەلدىڭ ستاتيستيكاسىنداعى ەلەۋلى ايىرماشىلىق بولىپ تابىلادى. قازاقستان ۇكىمەتى جاڭا باج سالىعى ەلىمىزدەن اقش-قا ەكسپورتتالاتىن تاۋارلاردىڭ تەك 5 پايىزىنا، ياعني 100 ملن دوللار شاماسىنداعى ونىمگە قاتىستى بولادى دەپ سەندىرەدى. ءبىراق بەيرەسمي دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، بۇل سوما رەسمي جاريالانعاننان ءۇش ەسە ارتىق بولۋى ىقتيمال.
امەريكالىق كەدەن قىزمەتىنىڭ مالىمەتىنشە، اقش-قا قازاقستاننان كەلەتىن تاۋارلاردىڭ جالپى كولەمى 2،4 ميلليارد دوللاردى قۇرايدى. ونىڭ ىشىندە 300 ميلليون دوللاردىڭ تاۋارى وسى جاڭا تاريفپەن سالىقتاندىرىلماق. بۇل – قازاقستاندىق تاراپ ۇسىنعان دەرەكتەن اناعۇرلىم جوعارى كورسەتكىش.
نەلىكتەن بۇلاي؟
"قازاقستان ەكسپورتتىق ەسەبىندە كەيبىر تاۋارلاردى كورسەتپەيدى نەمەسە ولاردىڭ باعىتىن قاداعالامايدى. مىسالى، اقش ستاتيستيكاسىندا قازاقستاننان يمپورتتالدى دەپ ەسەپتەلەتىن قىمبات مەتالل قۇيمالارى (154،5 ملن دوللار)، پاراكسيلول (34،2 ملن دوللار)، قورعاسىن (15،5 ملن دوللار)، بالىق فيلەسى (9 ملن دوللار)، حروم تريوكسيدى (5،1 ملن دوللار) سياقتى تاۋارلار ءبىزدىڭ رەسمي مالىمەتتەرىمىزدە مۇلدە جوق. بۇل ونىمدەر ءۇشىنشى ەلدەر ارقىلى قايتا ەكسپورتتالىپ، شىعۋ تەگى اۋىستىرىلعاننان كەيىن عانا اقش نارىعىنا جەتۋى مۇمكىن. قازاقستان تاراپى وسى ارالىقتاعى قوزعالىستى قاداعالامايدى جانە قۇجاتتارىندا كورسەتپەيدى"، - دەيدى ساراپشى.
مۇنىڭ سالدارى قانداي بولماق؟
دونالد ترامپتىڭ جاڭا جارلىعىندا: "تاۋارلاردى باسقا ەلدەر ارقىلى تاسىمالداپ، ءتاريفتى اينالىپ وتپەك بولعاندار بۇدان دا قاتاڭ جازاعا ىلىگەدى" دەلىنگەن. دەمەك، امەريكالىق تاراپ رەەكسپورتتىق سحەمالاردى تولىق باقىلاۋعا العان. مۇنداي سحەمالار جاسىرىن كولەمدەردى كورسەتپەي، كەرىسىنشە، جاعدايدى ۋشىقتىرادى. ەكسپورتتىق ەسەپتىڭ اراسىنداعى مۇنداي الشاقتىقتى تۇزەتۋ قاجەت. ويتكەنى سىرتقى سەرىكتەستەرمەن ستاتيستيكانى ۇندەستىرۋپ قاراستىرماۋ تەحنيكالىق قاتەلىك قانا ەمەس، ستراتەگيالىق تۇرعىدا باسقارىلاتىن سىرتقى ساۋدا ساياساتى السىزدىگىنىڭ ءبىر كورىنىسىنە جاتادى. مۇنداي كەمشىلىك قازىرگى گەوەكونوميكالىق تۇراقسىزدىق جاعدايىندا ەلدىڭ سىرتقى ساۋدا جۇيەسىنە ءقاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن.
"ترامپ تاريفتەرى قازاقستاننىڭ ەكسپورتتىق مودەلىن بەرىكتىككە سىناپ جاتىر. جاعدايدى باقىلاۋدا ۇستاپ، تاۋەكەلدى ازايتۋ ءۇشىن سىرتقى ساۋدا مەحانيزمىن بارىنشا اشىق ءارى ءتيىمدى ەتىپ قايتا قۇرۋ قاجەت. رەسمي مالىمەتتەرمەن عانا شەكتەلمەي، سىرتقى نارىقتاعى تاۋەكەلدەردى تولىقتاي قامتىپ، سەرىكتەس ەلدەردىڭ ستاتيستيكاسىمەن ۇندەستىرۋ – ماڭىزدى مىندەتتىڭ ءبىرى. مۇنداي قادام جاسالماسا، تاريفتەردىڭ كەلەسى سوققىسى ودان دا اۋىر ءتيۋى ابدەن مۇمكىن"، - دەيدى رۋسلان سۇلتانوۆ.
بۇعان دەيىن سايتىمىزدا "تىزىمدە قازاقستان دا بار". ترامپ 7 تامىزدا كۇشىنە ەنەتىن تاريفكە قاتىستى جاڭا جارلىققا قول قويدى" دەگەن ماقالا جاريالانعان بولاتىن.
