قالانى ارالاۋ «تالدىقورعان» يندۋستريالدى ايماعىنان باستالدى. ونەركاسىپ ايماعىن دامىتۋ تۋرالى الماتى وبلىسىنىڭ يندۋستريالدى ايماقتاردى باسقارۋ كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى اسحات توقسابانىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى كەزدە يندۋستريالدى ايماقتىڭ باس جوسپارىن جانە ەگجەي-تەگجەيلى جوسپارىن دايىنداۋ كۇن تارتىبىندە تۇر. پايدالانىلماي جاتقان جەر ۋچاسكەلەرىنە قاتىستى ماسەلەلەردى دە شەشۋ كەرەك. قانات بوزىمبايەۆ الدىمەن ۋچاسكەلەردىڭ يەلەرىمەن كەزدەسىپ، ولارعا قالانىڭ باسقا بولىگىنەن ماڭىزى بىردەي بالامالى جەر ۋچاسكەسىن ۇسىنۋدى تاپسىردى. جانە باس جوسپار مەن ەتج قۇجاتتارىن قاتار دايىنداپ، سودان كەيىن وسىندا ورنالاستىرۋ جوسپارلانعان كاسىپورىندارعا قاتىستى ۇسىنىس ەنگىزۋ كەرەكتىگىن ايتتى.
ءقازىر يندۋستريالدى ايماقتا 9 جوبا ىسكە اسىرىلۋدا. سونىڭ ءبىرى - مايلى داقىلدار تۇقىمىن وڭدەيتىن «ماجيكو» جشس-نىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنى. كاسىپورىن راپس تۇقىمىن قابىلداۋ، تازالاۋ، كەپتىرۋ مەن تاۋلىگىنە 500 توننا راپس وڭدەۋگە نەمەسە تاۋلىگىنە 400 توننا كۇنباعىس وڭدەۋگە ارنالعان.
زاۋىت سەحتارىن ارالاپ، ءوندىرىس تەحنولوگياسىمەن تانىسقان وبلىس اكىمى وزەكتى ماسەلەلەرى جايلى سۇرادى. ماسەلەن، كاسىپورىندى تولىق جۇكتەمەسىنە شىعارۋ ءۇشىن ەلەكتر ەنەرگياسىمەن ۇزدىكسىز قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. ول ءۇشىن يندۋستريالدى ايماقتاعى ەلەكتر جەلىلەرىن جانە قوسالقى ستانسىنى ىسكە قوسۋ قاجەت. وبلىس باسشىسى بۇل ماسەلەنى نازارعا الۋدى تاپسىردى. سول سياقتى قانات الدابەرگەن ۇلى تەمىر جول بولشەكتەرىنىڭ ءجيى ۇرلانۋىنا بايلانىستى يندۋستريالدى ايماقتان شىعاتىن 4 جولعا دا بەينەباقىلاۋ ورناتىلعان پوست قويۋ كەرەكتىگىن ايتتى. ال ۋاقىتشا شارا رەتىندە وسى اۋماقتى جەرگىلىكتى پوليسيا كۇشىمەن باقىلاۋدى جالعاستىرۋ كەرەك. كاسىپورىن قىزمەتكەرلەرىنە قولايلى بولۋ ءۇشىن قوعامدىق كولىك مارشرۋتتارىن ۇزارتىپ، سوعان سايكەس يندۋستريالدى ايماق تۇسىنان ايالداما ورناتۋ دا ۇسىنىلدى.
وبلىس باسشىسى «كوكتال» شاعىن اۋدانىن گازداندىرۋ ماسەلەسىن دە نازاردان تىس قالدىرعان جوق. بۇعان دەيىن وسى شاعىن اۋدان تۇرعىندارى وسى ماسەلەگە قاتىستى شاعىم بىلدىرگەن ەدى. وبلىستىق ەنەرگەتيكا جانە تۇكش باسقارماسىنىڭ باسشىسى باعلان تانەكەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، بۇل شاعىن اۋداندا 1500 ابونەنت تۇرادى، سونىڭ ىشىندە 700 ۇيگە گاز جۇيەسى تارتىلعان. قازىرگى كەزدە نىساندى «قازترانسگاز» اق بالانسىنا وتكىزۋ، ىسكە قوسىپ تەكسەرۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. قۇبىرعا گاز قاڭتار ايىنىڭ باسىندا جىبەرىلەدى. قانات بوزىمبايەۆ بۇل ماسەلە ەرەكشە باقىلاۋدا بولاتىنىن ايتتى.
ماكارەنكو اتىنداعى مەكتەپكە باستاۋىش سىنىپ بلوگىن سالۋ قاجەت. قازىرگى قولدانىستاعى باستاۋىش مەكتەپ نەگىزگى عيماراتتان 3 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان. بۇل ءوز كەزەگىندە وقۋشىلار مەن مۇعالىمدەرگە، اتا-انالارعا قولايسىزدىق تۋعىزىپ وتىر. سوندىقتان كەمىندە 600 ورىندىق تيپتىك ۇلگىدەگى باستاۋىش مەكتەپ سالۋ ۇسىنىلدى. بۇل باستاۋىش مەكتەپ ماسەلەسىن شەشىپ قانا قويماي، قالانىڭ باسقا دا مەكتەپتەرىنىڭ جۇكتەمەسىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
سول سياقتى مەكتەپتىڭ نەگىزگى كورپۋسىنا كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزۋ قاجەت. قانات بوزىمبايەۆ مامىر ايىنان مەكتەپ قۇرىلىسىن باستاپ، جاڭا وقۋ جىلىنا دەيىن اياقتاۋ ءۇشىن قىستا بارلىق قاجەتتى قۇجاتتارىن دايىنداۋ كەرەكتىگىن تاپسىردى.
سول سياقتى قانات بوزىمبايەۆ «تراۆماتولوگيا جانە نەيروينسۋلت» باعىتى بويىنشا جاعداياتتىق ورتالىق اشقان وبلىستىق اۋرۋحاناعا دا باردى. ونىڭ جۇمىس تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن زاماناۋي مرت 3 تەسلا اپپاراتىن ساتىپ الۋ كەرەك. بۇل پاسيەنت دەنساۋلىعىن تەرەڭىرەك زەرتتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. قولدانىستاعى مرت-نى اۋداندىق ەمحانالاردىڭ بىرىنە ورناتۋ ۇسىنىلدى. اۋرۋحانانىڭ اۋماعىنداعى جەر ۋچاسكەسىنە ەمحانا سالۋ قاجەت. وبلىستىق اۋرۋحانانى كۇردەلى جوندەۋ دە جوسپاردا بار. ق.بوزىمبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، كۇردەلى جوندەۋ مەن مرت ورناتۋدى ءبىر جوبانىڭ ىشىندە قاراستىرۋ كەرەك. بۇل رەتتە وبلىس باسشىسى اۋرۋحانا عيماراتى 1974 جىلى سالىنعانىمەن، جاعدايى قاناعاتتانارلىق دەڭگەيدەن الدەقايدا جوعارى ەكەنىن جەتكىزدى. سوندىقتان كۇردەلى جوندەۋدى باستاماس بۇرىن ءبارىن تاعى ءبىر كەڭىنەن ويلاستىرىپ بارىپ سوڭعى شەشىمدى قابىلداۋ كەرەك.
مۇنان سوڭ تالدىقورعانداعى كيۆيليەۆ اتىنداعى كوشەدە ورنالاسقان اپاتتى ۇيلەردى جويىپ، تۇرعىندارىن كوشىرۋ ماسەلەسىنىڭ جاي-كۇيىمەن تانىستى. بۇل قامىستى-كاركاس ۇيلەردىڭ سالىنعانىنا جارتى عاسىردان اسقان. قالا اكىمىنىڭ ورىنباسارى قايرات بۇلدىبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، تالدىقورعاندا جالپى اپاتتى 20 ءۇي بار، سونىڭ ىشىندە كيۆيليەۆ كوشەسىندەگى 4 ۇيدە - 32 پاتەر. بۇل ءۇي يەلەرىنە تۇگەلگە دەرلىك قولدانىستاعى ۇيلەردەن پاتەرلەر ساتىپ الىنعان. تۇرعىندار وعان جاڭا جىلدان كەيىن كوشىرىلەتىن بولادى. بۇل ۇيلەردىڭ تۇرعىندارىن كوشىرۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسى قاڭتار ايىنىڭ باسىندا وبلىس باسشىسىنا حابارلاناتىن بولادى.
راقىشيەۆ كوشەسىندەگى كومىر تۇيىعىنا دا اتباسىن تىرەپ، مۇنداعى قاتتى وتىن جەتكىزۋ، تيەپ-جونەلتۋ جۇمىستارىنىڭ بارىسىن قارادى. قالانىڭ نەگىزگى تۇيىعىنا ءقازىر كۇنىنە 4 ۆاگون كومىر قاراجىرادان جەتكىزىلىپ وتىر. كومىر جەتكىلىكتى، دۇرلىگۋ جوق. جۇك كولىكتەرى كەزەگىمەن كەلىپ، كومىر تيەپ اكەتۋدە.
وسى كۇنى كورمە كەشەنىندە قانات بوزىمبايەۆقا تالدىقورعاننىڭ دامۋ جوسپارى باياندالدى. قالانىڭ باس جوسپارى، قالا اۋماعىنىڭ جيناقى قۇرىلىسى جونىندەگى كەشەندى جوسپارى، تالدىقورعانعا كىرەبەرىس اۋماقتى اباتتاندىرۋ جانە باسقا دا ماڭىزدى اقپاراتتار تانىستىرىلدى.
- تالدىقورعان جاس قالا بولعانىمەن، ونىڭ ءوز تاريحى بار. سوندىقتان ساۋلەتشىلەر، ديزاينەرلەر جانە تاريحشىلار ءوزارا بىرلەسە وتىرىپ، جەتىسۋدىڭ تاريحىمەن ۇيلەسەتىن ساۋلەتتىك كەلبەتىن قالىپتاستىرۋدى ويلاستىرۋ كەرەك. كورگەن ادام قالانىڭ بەت-بەينەسى بىردەن تانيتىنداي بولۋى كەرەك. اباتتاندىرۋ كەزىندە جىلى تۇستەردى كوبىرەك پايدالانعان ءجون. ديزاين-كود دايىندالسىن. كوگالداندىرۋ بارىسىندا ءبىر جىلدىق وسىمدىكتەردى وتىرعىزۋدى توقتاتىپ، كوپجىلدىق وسىمدىكتەرگە كوشۋ كەرەك. ولاردى دەر كەزىندە سۋعارۋ مەن باپتاۋ جۇمىستارى ارنايى مەكەمەگە بەكىتىلىپ بەرىلۋى ءتيىس. قالانىڭ جاسىل جەلەكتى سيپاتىن ساقتاۋىمىز كەرەك. شاعىن ساۋلەتتىك فورمالار، ورىندىقتار، كوشە شامدارى – جالپى اباتتاندىرۋعا كەرەكتىڭ ءبارىن مۇمكىندىگىنشە جەرگىلىكتى جەردە شىعاراتىنداردان الىڭىزدار. جاڭا شاعىن اۋداندار دامىپ كەلەدى. ەندى قالانىڭ ەسكى بولىگىمەن اينالىسۋ كەرەك. تىعىز ورنالاستىرۋ ماقساتىندا ەڭ الدىمەن نەگىزگى كوشەلەردەگى كونە ۇيلەردىڭ كەمىندە بىر-ەكى قاتارىنىڭ ورنىن ساتىپ الىپ، وعان تۇگەلدەي زاماناۋي كوپ قاباتتى تۇرعىن ۇيلەر سالۋ كەرەك. سوندا، بىرىنشىدەن، قالانىڭ ساۋلەتتىك كەلبەتىن جاقسارتامىز، ەكىنشىدەن، حالىقتىڭ جايلى ءومىر سۇرۋىنە جاعداي جاسالادى. قاجەت بولسا، قالا كەڭىستىگىن قالىپتاستىرۋ جونىندەگى ارنايى مامانداردى شاقىرايىق، - دەدى قانات بوزىمبايەۆ.
پرەزەنتاسيا بارىسىندا قالانىڭ جاڭا تۇرعىن ءۇي ماسسيۆتەرىن گازداندىرۋ، ساياجاي قاۋىمداستىقتارىن ينفراقۇرىلىممەن قامتۋ، تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى ماسەلەلەرىنە قاتىستى دا تاقىرىپتار تالقىلاندى. سول سياقتى «اقىلدى قالا» جوباسى تانىستىرىلدى. «Saiman» كومپانياسىنىڭ وكىلى كوشەنى جارىقتاندىرۋدىڭ اۆتوماتتاندىرىلعان جۇيەسىنىڭ مۇمكىندىكتەرى مەن عيماراتتاردىڭ قۇرىلىمدىق جارىقتاندىرۋ نۇسقالارىن كورسەتتى. وبلىس اكىمى كەلەسى جىلى بىرنەشە كومپانيانى، سونىڭ ىشىندە «Saiman» كومپانياسىن دا تارتا وتىرىپ، قالانىڭ ىرگەلى عيماراتتارىن سىرتقى جارىقتاندىرۋدىڭ بىرنەشە جوبالارىن ازىرلەۋدى تاپسىردى. «سونىڭ ىشىنەن ەڭ ۇزدىگىن جانە باعاسى قولجەتىمدىسىن تاڭداپ الامىز. مۇنداي ماسەلەدە باسەكەلەستىكتىڭ ماڭىزى زور»، - دەدى قانات بوزىمبايەۆ.
