پرەزيدەنت ەڭ الدىمەن ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك دامۋىنىڭ ماڭىزدى سالالارىنا توقتالدى. ايتالىق، قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن العان 90-شى جىلدارى كەڭەستىك جۇيەدەن قيراندى ەكونوميكا قالىپ، كۇيزەلىس كەزەڭدەرىن باسىنان وتكەرگەنى ءمالىم. تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز – ەلباسى ن.نازاربايەۆتىڭ سارا باسشىلىعى مەن سارابدال ساياساتىنىڭ ارقاسىندا العاشقى ونجىلدىقتىڭ وزىندە ەلىمىز ەڭسە تىكتەپ ۇلگەردى. قازاقستان ەكونوميكاسىنا جاپپاي ينۆەستيسيا تارتۋ، ءوندىرىس ورىندارىن باتىل يگەرۋ، يندۋستريالدىق-يننوۆاسيالىق جوبالاردى شەبەر جۇزەگە اسىرۋ ارقىلى 20 جىلدا قازاقستان الەمگە جەدەل دامۋشى ەل رەتىندە تانىلدى. شيكىزات بازاسىنان شيكىزات وڭدەۋشى، شەتەلگە ءونىم ەكسپورتتاۋشى مەملەكەتكە اينالدىق.
پرەزيدەنت ق.توقايەۆ ءوز جولداۋىندا ەل دامۋىنىڭ وسى ءۇردىسىن ودان ءارى جالعاستىرۋ ءۇشىن الەم مويىنداعان نازاربايەۆ مودەلىن جالعاستىرۋدى ۇسىندى. «ەلىمىزدىڭ دامۋ جولىن بۇكىل الەم مويىنداپ، قازاقستاندىق، ياعني نازاربايەۆ مودەلى دەپ اتادى. ءقازىر بىزگە تاۋەلسىزدىكتىڭ جەتىستىكتەرىن ەسەلەپ، ەلىمىزدى دامۋدىڭ جاڭا ساپالى كەزەڭىنە شىعارۋ مۇمكىندىگى بەرىلىپ وتىر»، – دەدى ول.
مەملەكەت باسشىسى ۇكىمەت مۇشەلەرىنە مەملەكەتتىك ورگاندار مەن وڭىرلەردىڭ، مەملەكەتتىك كومپانيالاردىڭ جانە مەكەمەلەردىڭ باسشىلارىنا ءتيىستى رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن دەربەس جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەتىنىن مالىمدەدى. پرەزيداەنت رەفورمانى تەك رەفورما ءۇشىن جۇرگىزۋگە جول بەرىلمەيتىنىن، ءاربىر مينيستردە جانە ءاربىر اكىمدە ناتيجەلى جۇمىستىڭ نەگىزگى كورسەتكىشتەرىنىڭ ءتىزىمى بولۋى ءتيىس ەكەنىن ەسكەرتتى.
ق.توقايەۆ شيكىزاتقا بايلانعان مەنتاليتەتتەن باس تارتىپ، ەكونوميكانى ءارتاراپتاندىرۋ قاجەتتىگىن، «ءبىلىم ەكونوميكاسى»، ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ، يننوۆاسيانى دامىتۋ، جاندى ينتەللەكتىنى جاھاندىق دامۋدىڭ نەگىزگى فاكتورىنا اينالدىرۋ كەرەكتىگىن نازارعا سالدى.
سونىمەن بىرگە ەلدىڭ كوكەيىندە جۇرگەن كوپتەگەن وزەكتى ماسەلەلەر تۋرالى وي وربىتە كەلە، جەردىڭ شەتەلدىكتەرگە ساتىلمايتىنى تۋرالى ناقتى ايتتى. ءبىراق ءاربىر گەكتار جەر ءتيىمدى پايدالانىلۋى تالاپ ەتىلەتىنىن ەسكەرتتى. پرەزيدەنتتىڭ قازاق حالقىنىڭ مەملەكەت قۇرۋشى ۇلت رەتىندەگى ءرولىن بەكەمدەۋ، ەتنوسارالىق تاتۋلىق پەن ءدىنارالىق تۇسىنىستىكتى ودان ءارى دامىتۋ، قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىل رەتىندەگى ءرولىن كۇشەيتىپ، ۇلتارالىق قاتىناس تىلىنە اينالدىرۋ، كونستيتۋسياعا سايكەس، ازاماتتار ءوز ويلارىن ەركىن ءبىلدىرۋ قۇقىعىنا يە بولۋ ءۇشىن ميتينگىلەر تۋرالى زاڭنامانى جەتىلدىرۋ قاجەتتىگى تۋرالى ايتقاندارى دا كوكەيدەگى كوپ ويدى ءدوپ باسىپ وتىر.
ادامداردا مەيىرىم مەن قايىرىم ازايىپ تۇرعان بۇگىنگى الەمدە ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە ەسىرتكى ساۋداسى، پەدوفيليا، جىنىستىق زورلىق، ايەلدەر مەن بالالارعا، جەكە تۇلعالارعا قاتىستى جاسالاتىن اۋىر قىلمىستار بوي كورسەتىپ وتىرعانى جاسىرىن ەمەس. جولداۋدا وسىنداي قىلمىستارعا قارسى قولدانىلاتىن جازالاۋ شارالارىن قاتاڭداتۋ تۋرالى ماسەلە كوتەرىلىپ، ۇكىمەتكە بۇل جونىندە تاپسىرما بەرىلۋى وتە ورىندى ءىس بولدى دەپ بىلەمىز.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋىندا ءبىلىم سالاسىنا قاتىستى ءبىرقاتار وزەكتى ماسەلەلەر ءسوز بولدى. اسىرەسە، ورتا جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا ايرىقشا نازار اۋداردى. اۋىل مەن قالا مەكتەپتەرى اراسىنداعى الشاقتىق ءالى دە ۇلكەن، اۋىل مەكتەپتەرىندە ءمۇعالىم كادرلارى جەتىسپەيدى. جىلىنا ورتا ەسەپپەن ەلىمىز بويىنشا 21 مىڭ مەكتەپ ءبىتىرۋشى وقۋعا تۇسە الماي قالادى. نە كاسىبى، نە جۇمىسى جوق بالا بۇزاقىلىققا بارماي قايتەدى. وسىعان بايلانىستى پرەزيدەنت مەكتەپ بىتىرگەن تۇلەكتەردى كاسىپكە باۋلۋ ماسەلەسىن ءسوز ەتتى. سونداي-اق، اۋىل مەكتەبىن بىتىرگەن جاستاردى شەتەلدەردە نەمەسە ەلىمىزدىڭ بەلدى وقۋ ورىندارىنا تۇسۋگە دايىنداۋدى ۇسىندى. مەكتەپ وقۋلىقتارىنىڭ ساپاسى تومەن. بۇل ماسەلەنى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى شەشۋى كەرەك ەكەنىن پرەزيدەنت ەسكەرتتى.
بۇگىندە جوعارى ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا دا قوردالانعان ماسەلەلەر بار. ۋنيۆەرسيتەت تۇلەكتەرىن جۇمىسقا ورنالاستىرۋدىڭ ورتاشا كورسەتكىشى 60 پايىزدان اسپاۋدا. بۇل وتە ويلاندىراتىن ماسەلە. جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى مامان دايارلاۋ ساپاسى سىن كوتەرمەيتىن ايتا كەلىپ ق.توقايەۆ باسەكەگە توتەپ بەرە المايتىن ءبىلىم وردالارىن قىسقارتۋ كەرەك دەگەندى ەسكەرتتى.
ءمۇعالىم مارتەبەسىن كوتەرۋ تۋرالى ارنايى زاڭ قابىلدانىپ جاتقانىن، الداعى ءۇش جىلدا ولاردىڭ جالاقىسى 2 ەسە وسەتىنىن ايتتى. پرەزيدەنت قازاقستان عىلىمىن دامىتۋعا بايلانىستى دا ءوز ويلارىن ورتاعا سالدى.
اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسور-وقىتۋشىلار قۇرامى مەن قىزمەتكەرلەرى جانە بارلىق ستۋدەنتتەرى پرەزيدەنت جولداۋىن تەلەارنالار مەن الەۋمەتتىك جەلىلەردەن بىرگە تىڭداپ، ءوزارا وي ءبولىستى. ولار جولداۋدا ەلدىڭ كوكەيىندە كوپتەن جۇرگەن وزەكتى ماسەلەلەردىڭ قامتىلۋىن ءبىر اۋىزدان قولدادى. «قازاقستان – ورتاق شاڭىراعىمىز! مەن ءبارىڭىزدى مەرەيلى مەكەنىمىزدى وركەندەتۋگە ۇلەس قوسۋعا شاقىرامىن! سىندارلى قوعامدىق ديالوگ – تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىقتىڭ نەگىزى»، – دەگەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ جۇرەكجاردى ءسوزى جىگەرىمىزگە جىگەر قوسۋدا.
تاكير بالىقبايەۆ، اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى، پروفەسسور.
