اڭگىمەنىڭ ۇزىنىرعاسى: «اۋىلشارۋاشىلىعىنا ارنالعان جەر ساتىلادى»، «...شەتەلدىكتەرگە 25 جىلعا جالعا بەرىلەدى» دەگەن سەكىلدى. ءبىر دەپۋدات مىرزا: «جەردىڭ قوجايىنى بولۋ كەرەك، سوندا عانا يگەرىلەدى» دەسە، ەندى ءبىرى «مەملەكەتتىڭ ۇلتتىق قورىن تولتىرامىز» دەپ جاتىر. بۇل دەگەن سۇمدىق جانتۇرشىگەرلىك، قاسىرەتتى جاعداي! قازىرگى باعامەن گەكتارىن 5 دوللارعا ەمەس، ءتىپتى 5 ميليون دوللارعا بولسا دا جەردى شەتەلدىكتەرگە ساتۋعا (جالعا بەرۋگە) بولمايدى. زاۋىت، فابريكا، كەن ورىندارى ساتىلدى (نەمەسە ۇزاق مەرزىمگە جالعا بەرىلدى). ال، ەندى كەلىپ پالەنباي ميلليون گەكتار جەردى ساتۋ – تاۋەلسىزدىككە ءقاۋىپ ءتوندىرىۋ دەگەن ءسوز. و زاماندا، بۇل زامان وتاننىڭ تەرريتورياسىن ساتۋعا بولا ما؟
كەزىندە تۇرىكتەر سىر بويىنان سىرعاناپ بارىپ انادولى جەرىن تارتىپ الىپ، مەملەكەت قۇردى. حۇندار باتىسقا جىلجىپ سوناۋ حۇنگەريانى قۇردى. بابىر باستاعان كوكتۇرىكتەر اۋعان، ءۇندى تۇبەگىن تۇتاسىمەن باسىپ الىپ، موعولستان ەلىن تۇرعىزدى. اعىلشىندار شاڭگاڭدى (گانكونگتى) ماجبۇرلەپ تۇرىپ ساتىپ الدى. ءار قۇرلىقتان وتارلاعان جەرىنىڭ كوپتىگىنە وراي وزدەرىن «كۇن باتپايتىن مەملەكەتپىز» دەگەن. پاتشالىق رەسەي قازاق دالاسىن قارۋلى كۇشپەن، وت بۇرىككەن زەڭبىرەكپەن جاۋلاپ الدى.
جەر الۋدىڭ جولى، مىنە، وسىنداي – تەك تارتىپ الۋ عانا! سوندا عانا باعىناسىڭ، شاراڭنىڭ جوعىنان شالعا تيەسىڭ!..
كىسى ءوز قولىمەن، ءوز ەركىمەن جەر بەرمەيدى. دەمەك، بىزدەن بىرەۋلەر تارتىپ العىسى (ساتىپ العىسى) كەلىپ تۇرعان جوق پا؟ بولماسا، جەردى ساتاتىنداي، تەرريتوريانى بولشەكتەيتىندەي، ءۇي ىشىنەن ءۇي تىگەتىندەي باسىمىزعا قانداي كۇن تۋىپ تۇر؟ ۇلتتىق قوردى جەردى ساتۋ ارقىلى تولتىرۋ دەگەن دۇرىس شەشىم ەمەس. جانە كەلىپ، الىپ يمپەريالاردىڭ ەنشىسىنە بەرۋ دەگەن جەردەن ماڭگىگە ايرىلۋ دەگەن ءسوز!
ءسىز دە، ءبىز دە كەتەمىز... مىقتاعاندا ونداعان جىل، بولماسا ودان دا از... ەرتەڭگى ەل مەن جەردىڭ يەسىنە نە قالدىراسىڭ؟ ولاردىڭ الدىندا ءارۋاعىمىز قارعىسقا قالماي ما؟! «كورىڭدە وكىرگىر» دەمەي مە؟
جەرىمىز بۇگىن يگەرىلمەسە، ەرتەڭ يگەرىلەدى. قۇنارلانىپ، تۋسىپ جاتا بەرسىن! مال جايىلسىن، كيىكتەر ءوسىپ، تىشقاندار جورعالاسىن!.. ماشيناڭدى سات، ءۇيىڭدى سات، بارىڭدى سات!... الايدا جەردى جاتقا ساتۋعا ەشكىمنىڭ قاقىسى جوق! يەسى اللا، يگىلىگى وسى جەردىڭ تۇرعىنى قازاققا ءتان. قاسيەتتى ساتۋعا بولا ما؟!
ءبىزدىڭ ەلدە كارىم ءماسىموۆ باسقاراتىن ۇكىمەت، الدە دەپۋداتتار جەر ساتۋ ماسەلەسىن بيلەپ-توستەپ وتىر دەگەنگە ەشكىم سەنبەيدى. الدەبىر كۇشتەردىڭ جەر ساتۋعا ماجبۇرلەپ وتىرعان قىسىمى بار سياقتى بولىپ كورىنەدى! بۇل دا سول تارتىپ الۋدىڭ اتى وزگەرگەن ءتۇرى ەمەس پە؟!
ون التى ميلليون حالىق ءالى جەتكەنشە يگەرسىن، قالعانىن وسى دالانىڭ يەسى كوبەيە كەلە، كەمەلدەنە كەلە وزدەرى پايدالانادى. تەك ءبىز عانا جەپ، جۇتىپ، توزدىرىپ، ساتىپ... كەتۋگە نەگە قۇلشىنامىز؟!
جەر – مەملەكەت، جەر –تاۋەلسىزدىك، جەر – تۇتاستىق جانە حالىق! قانداي كۇشتى زاڭ، مىقتى باقىلاۋ قويساڭ دا جەرىڭدى يەمدەنىپ العان الپاۋىتتار ەرتەڭ ەركىڭە كونبەيدى، ايداعانىڭا جۇرمەيدى. جالعا العان مەرزىمى ءبىتىپ، 25 جىل تولعان كۇنى تاستاپ شىعىپ كەتەدى دەگەن بوس ءسوز. ول كەزدە ساتقاندار جوق، تەك زاردابىن تارتقاندار قالادى... حالىق جەردى شەتەلدىكتەرگە جالعا بەرۋگە قارسى، ەندەشە، ماسەلەنى شيەلەنىستىرمەي دوعارۋ كەرەك!
كەلىپ شىعاتىن زارداپتار: ەڭ الدىمەن تۇتاستىعىڭا سىزات تۇسەدى، ءداستۇرىڭ مەن سالتىڭ توزادى. قىزىڭ بوتەننىڭ قۇشاعىنا قۇلاپ، كولدەنەڭ كوك اتتىعا مىنگەسەدى، بەلگىسىز «جيەندەر» ءورىپ شىعادى. ەرتەڭگى الاساپىران سولاردان تۋىندايدى. ءقازىردىڭ وزىندە مىڭداعان قىزدارىمىز كەلىمسەكتەرگە ۇيلەندى. جات باۋىر بولىپ بوتەنسىدى. ءتىلىمىز، ءدىنىمىز الا-قۇلا بولىپ بارادى. جەردى ساتىپ العان ۇلت ەرتەڭ ءوز ادامىن اكەلەدى، ول ادامدار اينالاسىنا قارايدى،بارلايدى، بايقايدى، ناپسىسىنە جەم ىزدەيدى. ولاردى قاپقا سالىپ، تەمىر تورمەن قورشاپ قويمايسىڭ عوي؟! "ەكى جاعى مەن ەكى پۇتىنىڭ اراسىنداعى زاتتارىنا" قاجەتتىلىك ىزدەيدى! قارا شاڭىراقتىڭ يەلەرى تومەن بوساعاعا ىعىسىپ، كوڭىلى جارىم بوپ كوكىرەگى شەرلەنەدى. ۇلتارالىق قاقتىعىستار تۋىندايدى. دالامىزدا شاعىن-شاعىن بوتەن مايدا «مەملەكەتتەر» پايدا بولادى.
الدە بولسا كەش ەمەس، 1- شىلدەگە دەيىن ەكى ايداي ۋاقىت بار ەكەن. شىعارىلعان زاڭنىڭ دۇرىس بولماعان باپتارىنا وزگەرىس ەنگىزىپ، قاتەلىكتىڭ كۇشىن جويۋ كەرەك! پارلامەنت پەن سەنات ءوزى جاساعان زاڭدى ءوزى وزگەرتە الادى. قازاقستاننىڭ تاعدىرىن ۇكىمەت پەن دەپۋداتتار شەشپەيدى. حالىق شەشەدى، ونىڭ ۇستىنە ەلدىڭ، مەملەكەتتىڭ سيمۆولى، امانات ارقالاعان پرەزيدەنت بار. ول كىسى اينالاسىنداعى مىناۋ الاساپىراندى تىنىشتاندىرا الادى. تاريققا كوز جۇگىرتسەك اللا جىبەرگەن پايعامبارلار دا بۇلىكتەن، قاقتىعىستان، قانتوگىستەن ساقتانىپ، حالقىنىڭ رايىنا باعىپ، قاجەتتى كەزدە شەشىمدەرىن وزگەرتكەن ەكەن. شۇعىل تۇردە شۋدىڭ الدىن الۋ كەرەك! قازاقتىڭ اشۋ-ىزاسىن تۋدىرماعانى ابزال! 25 جىلدىق مەرەكەمىزدىڭ بەيبىت-تىنىش ءوتۋىن قالايمىز!
مينيسترلىكتەگى، بيلىكتەگى وكىلدەردىڭ تۇسىندىرۋىنە قاراساق «... جەردى پايدالاناتىن شارۋالار تىنىش كەلىسىپ وتىر، ماسەلەنى ۋشىقتىرىپ، شۋ شىعارىپ وتىرعان جەردى يگەرمەيتىن زيالى جۇرت وكىلدەرى»، –دەگەن مازمۇندا ءسوز ايتتى. تومەندەگى حالىق كەيبىر ماسەلەدەن بەيحابار، تۇسىنبەيدى. ونىڭ ۇستىنە ءۇنىن جەتكىزەتىن مۇمكىندىكتەرى جوق. ەندى، سول حالىقتىڭ اراسىنان شىققان زيالىلار ايتپاعاندا، كىم ايتادى؟ ولار كەتپەن الىپ جەردى يگەرمەسە دە، سوقا سۇيرەپ اتىزعا شىقپاسا دا، سول جەرگە تاعدىرى بايلاۋلى. ماقساتتارى ەلىمىزدىڭ بۇتىندىگى. ولار تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باياندى بولۋىن كوكسەپ وتىر! ايتۋ ايىپ ەمەس، ەرتەڭگى كۇننەن الاڭداپ، ءبىر نارسە ءبىلىپ ايتىپ وتىر. دەگەنمەن دۇرلىگىستەن ساقتانىپ، حالىقتىڭ كوڭىلىن الاجاڭقالاماي، تۇتاستىعىمىزعا كولەڭكە تۇسىرمەي ماسەلەنى شەشۋ كەرەك. قانداي جولمەن بولسا دا، شەتەلدىكتەرگە جەر بەرۋدى ۇزىلدى-كەسىلدى توقتاتقان ابزال!
بىزدەر ىشكى دۇربەلەڭنەن، قاقتىعىستاردان، بيلىككە قارسى كەلەتىن ورنىقسىزدىقتان ساق بولعانىمىز دۇرىس. جەرشارىنداعى وقيعالارعا قاراساق، الدە بىرەۋلەر ىشكى بۇلىكتى تۋدىرىپ، سونىڭ ەسەبىنەن ەلىمىزدىڭ تىنىشتىعىن بۇزعىسى كەلىپ، وتقا ماي قۇيۋى ابدەن مۇمكىن.
«اراب كوكتەمى» سۇمدىقتارىنان، «ۋكراينا جوباسىنان» اللا ءبىزدى ساقتاسىن. الەۋمەتتىك جەلىلەردە «مەن –اتىراۋمىن!»، – دەگەن ۇراندار پايدا بولدى. سىرتتان كەلە جاتقان جاۋ جوق، ىشتەن تۋىنداپ وتىرعان داۋ بار. قايتكەن كۇندە دە اياقاستىنان تۇتانىپ كەتەتىن ورتتەن اباي بولىپ، حالىق پەن بيلىك جاۋلاسپاي، ءىستى بەيبىت كەلىسىمدەرمەن شەشكەن دۇرىس. ول ءبىزدىڭ ەڭ باستى قۇندىلىعىمىز – تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كەرەك!!
داۋلەتبەك بايتۇرسىن ۇلى، اقىن
