تانىمال جۋرناليست ارمان شورايەۆ وسى توڭىرەكتەگى كوڭىلگە تۇيگەنىن تۇجىرىمداپ، ورىس شوۆينيستەرىنىڭ شىمبايىنا باتاتىن شىندىقتى ايتتى دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ولاردى تاۋەلسىزدىك «قۇتقارىپ» قالدى
شورايەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستانداعى ۇلتشىلدىقتىڭ ءتۇپ وزەگى – تاۋەلسىزدىكتى ساقتاۋ، ونىمەن تامىرلاسىپ جاتقان ءيسى قازاققا قاستەرلى قۇندىلىقتاردى دارىپتەۋ، دامىتۋ.
[perfectpullquote align="full" bordertop="false" cite="" link="" color="" class="" size=""]«قازاق ۇلتشىلدىعى بىرەۋدىڭ باسىن جارىپ، كوزىن شىعاردى ما وسى كۇنگە دەيىن؟
قازاق ۇلتشىلدىعىنىڭ قۇربانى بولعان كىمدى ەستىدىڭىز؟
قازاق ۇلتشىلدىعى كىمنىڭ اسىنا ورتاقتاستى؟ كىمنىڭ ىشكى ىسىنە كيلىكتى؟
قازاقستانداعى تاتۋلىق پەن تۇراقتىلىقتىڭ شايقالماي وتىرعانى دا قازاقتىڭ كونبىستىگى مەن توزىمدىلىگىنىڭ ارقاسى اربىردەن سوڭ. [/perfectpullquote]
الدەبىرەۋ ايتىپ جۇرگەندەي، قازاق ۇلتشىلدىعى بىرەۋدىڭ ەڭسەسىن ەزۋدى، ونىڭ ءداستۇر-سالتىن زورلىقپەن ۇمىتتىرىپ، ءوز ۇستانىمىن تاڭۋدى كوزدەمەيدى.
تەك ءوز قۇقىن قورعاي بىلەتىن تاباندىلىق پايدا بولدى وسى ۋاقىتتا. بۇل تابيعي قۇبىلىس ەدى. تاۋەلسىزدىكپەن قاتار دامىدى»، – دەيدى ول.
ونىڭ پىكىرىنشە، تاۋەلسىزدىك انە-مىنە ءتۇپ تامىرىنان، اتا تەگىنەن اجىراعالى وتىرعان قىرۋار قازاقتى "قۇتقارىپ" قالدى.
ءورىستىلدى قازاقتار وسى ۋاقىتقا دەيىن «كىم ەدىك، كىمنەن تارالدىق، اتا-بابامىز كىم، بالالارىمىز كىم بولادى؟» دەگەن كوپ ساۋالعا جاۋاپ ىزدەۋمەن كەلىپتى. كوپشىلىگى تۇزەلگەن. وزگەرگەن. كوپشىلىگى قازاق ۇلتشىلدارىنىڭ قاتارىن تولىقتىرعان.
جۇتىپ تىنار ەدى
«تاۋەلسىز ەل ءۇشىن قازاق ۇلتشىلدىعىنىڭ ءوسىپ وركەندەگەنى، كەرەك كەزدە تاباندىلىق تانىتقانى، ۋاقىت وزعان سايىن قۇلاشىن كەڭگە جايىپ، قاتارىنىڭ كوبەيىپ جاتقانى تابيعي قۇبىلىس ەكەنىن كەيبىرەۋلەر ءالى تۇسىنگەن جوق.
ولاردىڭ قازاق ۇلتشىلدىعىنا قارسى كۇرەسى نەگە نەگىزدەلىپ وتىرعانى دا تۇسىنىكسىز»، – دەيدى شورايەۆ.
ۇققانىمىز، ەل ىشىندە قازاق ۇلتشىلدىعىن قۇبىجىق قىپ كورسەتۋگە قۇلشىنىپ جۇرگەن ءتۇرلى-تۇرلى توپ بار.
ولار قيت ەتسە قازاق ۇلتشىلدىعىن كىنالايتىن پروپاگاندامەن اينالىسادى. پروپاگاندا ادەتتە سىڭارەزۋ سويلەيتىنى بەلگىلى.
شورايەۆتىڭ پىكىرىنشە، تاۋەلسىزدىك الماعاندا قازاق جۇتىلىپ تىنار ەدى. كەڭەس ۇكىمەتى قازاق جەرىندە تاعى 70 جىل ايالداعاندا قازىرگى ياكۋتتار مەن چۋكچالاردىڭ كەبىن كيەر ەدىك ءبىز.
اتىمىز دا، تەگىمىز دە ورىسشا جازىلار ەدى. كىم ەكەنىمىزدى، كىم بولعانىمىزدى ۇمىتار ەدىك ءبىرجولاتا. قۇداي ساقتادى...
10-15 جىل...
وسىنشا ۋاقىت كەرەك شورايەۆتىڭ شامالاۋىنشا.
10-15 جىلدان سوڭ ۇلتتىق-پاتريوتتىق كۇشتەر كەمەلىنە كەلىپ، قازاقستاننىڭ قوعامدىق-ساياسي ءومىرىن بەلگىلى ءبىر ارناعا باعىتتايتىن ىقپالدى كۇشكە اينالادى.
قازاق ۇلتشىلدىعىنا دەگەن قاجەتتىلىك قاعيداسى قالىپتاسادى سول كەزدە. وزەكتى بولادى ول.
قازىرگى سايقىمازاق ساياسي ۇيىمدار مەن قوزعالىستاردىڭ جاساندى ۇراندارى، جالعان يدەيالارىنان جۇرت ءبىرجولاتا باس تارتادى سول ۋاقىتتا.
[perfectpullquote align="full" bordertop="false" cite="" link="" color="" class="" size=""]«قازاق ۇلتشىلدارىن قارالايتىندار سول كۇننىڭ جاقىن قالعانىن ىشتەرى سەزىپ، بايىز تاپپاي ءجۇر.
"ۇلتشىل قازاقتار جول بويىنداعىنىڭ ءبارىن جاپىرىپ، وسى كۇنگە دەيىن ءوزى تۇراتىن ەلدىڭ ءتىلىن دە، ءدىلىن دە قابىل الماعان بىزدەيلەردى سەرگەلدەڭگە تۇسىرە مە" دەپ سەزىكتەنەدى ولار. [/perfectpullquote]
جوق. وسى ۋاقىتقا دەيىن شەتقاقپاي كورىپ كەلگەن قازاق ۇلتشىلدىعى ساياسي-قوعامدىق ومىردەگى وزىنە تيەسىلى ۇلەسىن الادى، وزىنە لايىقتى ورىنعا جايعاسادى ءجاي عانا.
بۇل دا تاۋەلسىز ەلگە ءتان تابيعي ءۇردىس. ءقازىردىڭ وزىندە قازاق تىلىندە ءبىلىم الاتىن بالالاردىڭ ۇلەسى 80 پايىزعا جەتتى.
10-15 جىلدان ءوتسىن...ولار دا قازاق ۇلتشىلدارىنىڭ قاتارىن تولىقتىرادى.
ءقازاقتىلدى سەگمەنت سانى جاعىنان دا، ساپاسى جاعىنان دا باسىم تۇسەتىن بولادى»، – دەيدى ول.
ايتۋىنشا، 10-15 جىل وتكەسىن قازاقستاندا قازاقشا سويلەمەيتىن ادامدى كەزدەستىرمەيسىز.
ەشكىم سىزگە «گوۆوريتە پو رۋسسكيي!» دەپ تاقىلداپ تۇرمايدى.
«ءيا، ۇلتشىل-پاتريوتتاردىڭ ءوز اراسىندا الاۋىزدىق بار. بۇل دا قالىپتى قۇبىلىس»، – دەيدى شورايەۆ.
ۋاقىت وتە ۇلتشىلداردىڭ اراسىنداعى ساۋاتتى، سانالى ازاماتتار ىرىكتەلىپ شىعادى. وزگەلەرى سولاردىڭ توڭىرەگىنە توپتاسادى دەپ سەنەدى ول.
«ال قازاق ۇلتشىلدارىنا كۇيە جاعاتىندار ۇرىكپەسىن. بۇل ورىس ۇلتشىلدىعى ەمەس.
ەكەۋى ەكى بولەك الەم.
قازاق ۇلتشىلدىعىنىڭ قاتارىندا سكينحەدتەر جوق، بولمايدى دا.
قازاق ۇلتشىلدىعى بىرەۋدىڭ باسىن جارىپ، كوزىن شىعاردى ما وسى كۇنگە دەيىن؟
قازاق ۇلتشىلدىعىنىڭ قۇربانى بولعان كىمدى ەستىدىڭىز؟
قازاق ۇلتشىلدىعى كىمنىڭ اسىنا ورتاقتاستى؟ كىمنىڭ ىشكى ىسىنە كيلىكتى؟
قازاق ۇلتشىلدىعىن ورىس ۇلتشىلدىعىمەن شاتىستىرماۋ قاجەت سوندىقتان. ىلگەرىدە ايتقانداي، ەكەۋى ەكى بولەك الەم.
قازاق ۇلتشىلدارىنىڭ مەملەكەتتىك تىلدە سويلەۋدى تالاپ ەتكەنى، وزگەلەرگە قىساستىق كورسەتكەنى ەمەس. اربىردەن سوڭ مىندەت قوي بۇل. ءوزىڭ تۇراتىن ەلدىڭ مەملەكەتتىك ءتىلىن مەڭگەرۋ - مىندەت.
ۇلتشىل-پاتريوت رەتىندە مەن قوعامدىق ورىنداردا، سونىڭ ىشىندە كينوتەاترلاردا قازاقتىڭ ان-كۇيى شىرقالۋ ءتيىس دەپ سانايمىن.
بۇل دا مىندەت. قازاق ۇلتشىلدىعى كۇش العان سايىن مۇنداي تالاپتاردىڭ ءتىزىمى تولىعا تۇسەدى.
ۇلت، ءتىل، ءدىل ماسەلەسىنە كەلگەندە سۇراۋسىز دۇنيە جوق.
سولاي ەكەن دەپ قازاق ۇلتشىلدىعىنان قورقۋدىڭ قاجەتى جوق. ول جوعالتقانىن تۇگەندەپ جاتىر. كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋ قازاقتىڭ ءبارى ۇلتشىل. 10-15 جىل كۇتەلىك...»، – دەيدى ارمان شورايەۆ.
دايىنداعان، دۋمان بىقاي
