Tanymal jýrnalıs Arman Shoraev osy tóńirektegi kóńilge túıgenin tujyrymdap, orys shovınıseriniń shymbaıyna batatyn shyndyqty aıtty dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Olardy táýelsizdik «qutqaryp» qaldy
Shoraevtyń aıtýynsha, Qazaqstandaǵy ultshyldyqtyń túp ózegi – Táýelsizdikti saqtaý, onymen tamyrlasyp jatqan ısi qazaqqa qasterli qundylyqtardy dáripteý, damytý.
[perfectpullquote align="full" bordertop="false" cite="" link="" color="" class="" size=""]«Qazaq ultshyldyǵy bireýdiń basyn jaryp, kózin shyǵardy ma osy kúnge deıin?
Qazaq ultshyldyǵynyń qurbany bolǵan kimdi estidińiz?
Qazaq ultshyldyǵy kimniń asyna ortaqtasty? Kimniń ishki isine kılikti?
Qazaqstandaǵy tatýlyq pen turaqtylyqtyń shaıqalmaı otyrǵany da qazaqtyń kónbistigi men tózimdiliginiń arqasy árbirden soń. [/perfectpullquote]
Áldebireý aıtyp júrgendeı, qazaq ultshyldyǵy bireýdiń eńsesin ezýdi, onyń dástúr-saltyn zorlyqpen umyttyryp, óz ustanymyn tańýdy kózdemeıdi.
Tek óz quqyn qorǵaı biletin tabandylyq paıda boldy osy ýaqytta. Bul tabıǵı qubylys edi. Táýelsizdikpen qatar damydy», – deıdi ol.
Onyń pikirinshe, Táýelsizdik áne-mine túp tamyrynan, ata teginen ajyraǵaly otyrǵan qyrýar qazaqty "qutqaryp" qaldy.
Orystildi qazaqtar osy ýaqytqa deıin «kim edik, kimnen taraldyq, ata-babamyz kim, balalarymyz kim bolady?» degen kóp saýalǵa jaýap izdeýmen kelipti. Kópshiligi túzelgen. Ózgergen. Kópshiligi qazaq ultshyldarynyń qataryn tolyqtyrǵan.
Jutyp tynar edi
«Táýelsiz el úshin qazaq ultshyldyǵynyń ósip órkendegeni, kerek kezde tabandylyq tanytqany, ýaqyt ozǵan saıyn qulashyn keńge jaıyp, qatarynyń kóbeıip jatqany tabıǵı qubylys ekenin keıbireýler áli túsingen joq.
Olardyń qazaq ultshyldyǵyna qarsy kúresi nege negizdelip otyrǵany da túsiniksiz», – deıdi Shoraev.
Uqqanymyz, el ishinde qazaq ultshyldyǵyn qubyjyq qyp kórsetýge qulshynyp júrgen túrli-túrli top bar.
Olar qıt etse qazaq ultshyldyǵyn kinálaıtyn propagandamen aınalysady. Propaganda ádette syńarezý sóıleıtini belgili.
Shoraevtyń pikirinshe, Táýelsizdik almaǵanda qazaq jutylyp tynar edi. Keńes úkimeti qazaq jerinde taǵy 70 jyl aıaldaǵanda qazirgi ıakýttar men chýkchalardyń kebin kıer edik biz.
Atymyz da, tegimiz de oryssha jazylar edi. Kim ekenimizdi, kim bolǵanymyzdy umytar edik birjolata. Qudaı saqtady...
10-15 jyl...
Osynsha ýaqyt kerek Shoraevtyń shamalaýynsha.
10-15 jyldan soń ulttyq-patrıottyq kúshter kemeline kelip, Qazaqstannyń qoǵamdyq-saıası ómirin belgili bir arnaǵa baǵyttaıtyn yqpaldy kúshke aınalady.
Qazaq ultshyldyǵyna degen qajettilik qaǵıdasy qalyptasady sol kezde. Ózekti bolady ol.
Qazirgi saıqymazaq saıası uıymdar men qozǵalystardyń jasandy urandary, jalǵan ıdeıalarynan jurt birjolata bas tartady sol ýaqytta.
[perfectpullquote align="full" bordertop="false" cite="" link="" color="" class="" size=""]«Qazaq ultshyldaryn qaralaıtyndar sol kúnniń jaqyn qalǵanyn ishteri sezip, baıyz tappaı júr.
"Ultshyl qazaqtar jol boıyndaǵynyń bárin japyryp, osy kúnge deıin ózi turatyn eldiń tilin de, dilin de qabyl almaǵan bizdeılerdi sergeldeńge túsire me" dep seziktenedi olar. [/perfectpullquote]
Joq. Osy ýaqytqa deıin shetqaqpaı kórip kelgen qazaq ultshyldyǵy saıası-qoǵamdyq ómirdegi ózine tıesili úlesin alady, ózine laıyqty orynǵa jaıǵasady jáı ǵana.
Bul da Táýelsiz elge tán tabıǵı úrdis. Qazirdiń ózinde qazaq tilinde bilim alatyn balalardyń úlesi 80 paıyzǵa jetti.
10-15 jyldan ótsin...olar da qazaq ultshyldarynyń qataryn tolyqtyrady.
Qazaqtildi segment sany jaǵynan da, sapasy jaǵynan da basym túsetin bolady», – deıdi ol.
Aıtýynsha, 10-15 jyl ótkesin Qazaqstanda qazaqsha sóılemeıtin adamdy kezdestirmeısiz.
Eshkim sizge «govorıte po rýsskıı!» dep taqyldap turmaıdy.
«Iá, ultshyl-patrıottardyń óz arasynda alaýyzdyq bar. Bul da qalypty qubylys», – deıdi Shoraev.
Ýaqyt óte ultshyldardyń arasyndaǵy saýatty, sanaly azamattar iriktelip shyǵady. Ózgeleri solardyń tóńiregine toptasady dep senedi ol.
«Al qazaq ultshyldaryna kúıe jaǵatyndar úrikpesin. Bul orys ultshyldyǵy emes.
Ekeýi eki bólek álem.
Qazaq ultshyldyǵynyń qatarynda skınhedter joq, bolmaıdy da.
Qazaq ultshyldyǵy bireýdiń basyn jaryp, kózin shyǵardy ma osy kúnge deıin?
Qazaq ultshyldyǵynyń qurbany bolǵan kimdi estidińiz?
Qazaq ultshyldyǵy kimniń asyna ortaqtasty? Kimniń ishki isine kılikti?
Qazaq ultshyldyǵyn orys ultshyldyǵymen shatystyrmaý qajet sondyqtan. İlgeride aıtqandaı, ekeýi eki bólek álem.
Qazaq ultshyldarynyń memlekettik tilde sóıleýdi talap etkeni, ózgelerge qysastyq kórsetkeni emes. Árbirden soń mindet qoı bul. Óziń turatyn eldiń memlekettik tilin meńgerý - mindet.
Ultshyl-patrıot retinde men qoǵamdyq oryndarda, sonyń ishinde kınoteatrlarda qazaqtyń án-kúıi shyrqalý tıis dep sanaımyn.
Bul da mindet. Qazaq ultshyldyǵy kúsh alǵan saıyn mundaı talaptardyń tizimi tolyǵa túsedi.
Ult, til, dil máselesine kelgende suraýsyz dúnıe joq.
Solaı eken dep qazaq ultshyldyǵynan qorqýdyń qajeti joq. Ol joǵaltqanyn túgendep jatyr. Kózi ashyq, kókiregi oıaý qazaqtyń bári ultshyl. 10-15 jyl kútelik...», – deıdi Arman Shoraev.
Daıyndaǵan, Dýman BYQAI
