بىلىكتى ماماننان ۇيرەنەر دۇنيە كوپ
العاشقى وتانى جاساۋعا يتاليادان ارنايى شاقىرىلعان دوكتور ستەفانو دجيدارو گابريەلە د’اننۋنسيو ۋنيۆەرسيتەتى كلينيكاسىنىڭ پروفەسسورى، ميلانداعى «تrans Enterix» فيرماسىنىڭ حيرۋرگ كەڭەسشىسى. ول بىرنەشە اپتا بويى ءبىزدىڭ دارىگەرلەرمەن الداعى وپەراسيانىڭ جاي-كۇيىن تالقىلاپ، پاسيەنتتەردى ىرىكتەۋ جۇمىستارىمەن اينالىسىپتى.
– بۇگىن ارىپتەستەرىممەن وتا بارىسىندا قالاي جۇمىس ىستەيتىنىمىزدى انىقتاپ الامىز. ويتكەنى روبوتتالعان حيرۋرگيادا ەڭ ماڭىزدىسى – كوماندالىق جۇمىس. ءار مۇشەسى ءوز ارەكەتىن ناقتى ءتۇسىنۋى كەرەك. ءبىرىنشى حيرۋرگ قاشىقتىقتا جۇمىس ىستەيدى. ول پاسيەنتتىڭ ۇستەلىنىڭ جانىندا تۇرعان كومەكشىسىنىڭ ءوزىنىڭ بەرگەن نۇسقاۋلارىن دۇرىس ءتۇسىنىپ، ورىندايتىنىنا سەنىمدى بولۋى كەرەك، مەنىڭ باستى ماقساتىم – سىزدەردىڭ دارىگەرلەرگە بار بىلىم-تاجىريبەمدى كورسەتىپ، ولاردى ءوز بەتتەرىمەن جۇمىس ىستەۋگە ۇيرەتۋ. قاجەتتىلىك بولىپ جاتسا، مەن كەز كەلگەن ۋاقىتتا كومەك بەرۋگە دايىنمىن، - دەگەن بولاتىن شەتەلدىك قوناق العاشقى كەزدەسۋىمىزدە.
ستەفانو دجيدارونىڭ ەكى ماماندىعى بار. العاشقىسى جالپى حيرۋرگيا بولسا، ەكىنشىسى ۋرولوگ-حيرۋرگ. پروفەسسور – سەگىز جىل كولەمىندە روبوتوتەحنيكالىق جۇيەنى جاساعان كومپانيامەن تىعىز جۇمىس ىستەپ، جاڭا تەحنولوگياعا اسا قىزىعۋشىلىق تانىتقان دوكتورلاردىڭ ءبىرى. سوڭعى ەكى جىلدا وسى تەحنولوگيانىڭ اۋرۋحانالارعا ەنگىزىلۋىنە ۇلەس قوسۋ ماقساتىندا ەۋروپا مەن ەۋرازيانىڭ ءبىرقاتار ەلدەرىندە ترەنينگتەر، شەبەرلىك سىنىپتارىن وتكىزىپ كەلەدى. روبوتتىق حيرۋرگياعا قاتىستى زەرتتەۋلەردىڭ ساراپتاماسىنان باستاپ كلينيكالىق قولدانىلۋىنا دەيىن تاجىريبە جيناقتاعان عالىم. ەندى №1 قالالىق اۋرۋحانانىڭ حيرۋرگ ماماندارىنا شەبەرلىك سىنىپتارىن وتكىزىپ، بىلگەندەرىمەن بولىسپەك.
بىردەن ايتا كەتەلىك، ستەفانو دجيداروعا اسسيستەنت بولعان شىعىسقازاقستاندىق حيرۋرگتەر مەن مەدبيكەلەر گەرمانيا مەن يتاليادا ەكى اپتالىق بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋ كۋرستارىنان ءوتىپ كەلگەن ماماندار ەدى.
– مەن وپەراسيا زالىندا تولىق تۇسىنىستىك بولاتىنىنا سەنىمدىمىن. ويتكەنى ماماندارىمىز شەتەلدە وقىپ كەلدى، ولار اعىلشىن ءتىلىن كوممۋنيكاسيالار دەڭگەيىندە جەتكىلىكتى مەڭگەرگەن. سونىمەن قاتار حيرۋرگتەردىڭ اراسىندا ءتىلسىز، ىس-قيمىلمەن دە بايلانىس بولادى، – دەگەن ەدى وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى مارات شورانوۆ.
الداعى ۋاقىتتا گيبريدتى وپەراسيا زالى جابدىقتالادى
...ەلىمىزدە روبوتتىڭ كومەگىمەن العاشقى حيرۋرگيالىق وتا 50 جاستاعى وسكەمەندىك ناۋقاسقا جاسالدى. پاسيەنتتىڭ وتىندە تاس بولعاندىقتان، ءوتىن الىپ تاستاۋعا تۋرا كەلگەن. وپەراسيا زالىنان شىققان شەتەلدىك پروفەسسور ءوزىن قاۋمالاعان جۋرناليستەرمەن العاشقى اسەرلەرىمەن ءبولىستى.
– مەنى ەرەكشە تاڭعالدىرعان ەكى نارسە بولدى. مەن وپەراسياعا قاتىسقان بارلىق حيرۋرگتەر مەن مەدبيكەلەرگە العىس ايتقىم كەلەدى. ويتكەنى مۇنداي وتالار كەزىندە اسىرەسە كوماندالىق جۇمىس ماڭىزدى. سونىمەن قاتار وپەراسيالىق زالداردىڭ جابدىقتالۋى وتە جوعارى دەڭگەيدە ەكەنىن اتاپ وتكەنىم ءجون بولار. وسىنداي تاماشا قولايلى جاعدايلار مەن بىلىكتى مامانداردىڭ كومەگىمەن وتا ءساتتى اياقتالدى. سىزدەردىڭ دارىگەرلەردىڭ دايىندىعىنا وتە جوعارى باعا بەرەر ەدىم. ولار بۇگىن مەنىڭ جانە روبوتتالعان جۇيەنىڭ كومەگىمەن وتا جاساسا، كەلەسى جولى مەن كومەكشى بولامىن، بارلىعىن وزدەرى جاسايدى، – دەدى ستەفانو دجيدارو.
مامانداردىڭ تۇسىندىرۋىنشە، حيرۋرگ روبوتتى قاشىقتىقتان باسقارادى. ال كومەكشىلەرى مەن مەدبيكەلەر مانيپۋلياتورلاردى ءبىرىنشى حيرۋرگ ايتقان جەرگە ورناتادى، سونداي-اق قاجەت بولسا، ينسترۋمەنتتەردى دە الماستىرىپ وتىرادى. بۇل جەردە بارلىق ارەكەت اسقان دالدىكپەن ورىندالادى، روبوت قىسىمنىڭ كوتەرىلۋىنە جول بەرمەيدى ەكەن. سونىڭ ناتيجەسىندە وتا كەزىندە اسقىنۋلار بولمايدى، ناۋقاس تەزىرەك ساۋىعادى.
ەلىمىزدە العاش رەت روبوتتالعان جۇيەنىڭ كومەگىمەن جاسالعان وپەراسيادان كەيىن وبلىس اكىمى دانيال احمەتوۆ ءوز پىكىرىن جەتكىزدى.
– مەن وبلىس تۇرعىندارىنىڭ وسىنداي جوعارى تەحنولوگيالى مەديسينالىق كومەككە قول جەتكىزگەنىنە قۋانىشتىمىن. كوپتەن ايتىپ جۇرگەن، ۇنەمى كەشىگۋ تەورياسىنان العا وزۋ تاجىريبەسىنە كوشتىك. مۇنىمەن دە توقتامايمىز. كوپ ۇزاماي شىعىستا ەلىمىزدەگى العاشقى گيبريدتى وپەراسيا زالى جابدىقتالاتىن بولادى. مەن سىزدەردى الداعى ءۇش جىلدا وبلىسىمىز مەديسينا سالاسىنداعى كوشباسشى وڭىرگە اينالاتىنىنا سەندىرەمىن. كەلەشەكتە دە شەتەلدەن بىلىكتى، تاجىريبەلى دوكتورلاردى شاقىرىپ، ءوزىمىزدىڭ مامانداردى دا ەۋروپانىڭ كلينيكالارىندا وقىتۋدى جالعاستىرامىز، – دەپ اتاپ ءوتتى وبلىس باسشىسى.
روبوتتالعان حيرۋرگيا جۇيەسى مەديسينانىڭ كوپ سالاسىندا – جالپى حيرۋرگيادا، ۋرولوگيالىق جانە گينەكولوگيالىق، تاراكالدى وتا كەزىندە دە قولدانىلادى. وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى مارات شورانوۆتىڭ ايتۋىنشا، يتالياندىق پروفەسسور بىرنەشە ناۋقاسقا گينەكولوگيالىق وتا جاسايدى. بۇدان باسقا ۋرولوگيالىق وپەراسيالار دا قاراستىرىلعان. پروفەسسور ستەفانو دجيدارو ءالى ءبىر اپتاداي وسىندا بولعاندىقتان، كۇنىنە ەكى-ۇش وتا جوسپارلانىپتى.
بۇيرەكتى الماستىرۋ وپەراسياسى وتەدى
شەتەلدىك پروفەسسورعا العاشقى وپەراسيانى جاساۋعا كومەكتەسكەن حيرۋرگتەردىڭ ءبىرى نارتاي تۋراحانوۆ – سەمەي مەملەكەتتىك مەديسينالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 2010 جىلعى تۇلەگى. جاس حيرۋرگ ءوزىنىڭ بىلىمىنە نىق سەنىمدى.
– مەن – ەندوسكوپيالىق وتالاردى جاسايتىن مامانداردىڭ ءبىرىمىن. ارىپتەستەرىممەن بىرگە يتاليا مەن گەرمانيادا بىلىكتىلىگىمدى جەتىلدىرىپ كەلدىم. گەرمانيانىڭ روبوتتى حيرۋرگيا قولدانىلاتىن كلينيكاسىندا بولىپ، تاجىريبە الماستىم. ميلاندا روبوتوتەحنيكامەن جۇمىس ىستەۋدىڭ قىر-سىرىن ۇشتاي تۇستىك. سوڭعى كۇنى ميلاندا وپەراسياعا قاتىسىپ، ۇيرەنگەندەرىمىزدى ءىس جۇزىندە قولدانۋدىڭ رەتى كەلدى، – دەپ وي ءبولىستى نارتاي. – بۇگىن پروفەسسوردىڭ ءبىرىنشى كومەكشىسى قىزمەتىن اتقاردىم. كەلەسى وتالاردى ءبىز ءوزىمىز جاسايتىن بولامىز.
تاعى ءبىر جەرلەس حيرۋرگ رينات مۇزدىبايەۆتىڭ ەڭبەك ءوتىلى ون ءۇش جىل. ونىڭ ون جىلىن ۋرولوگيا سالاسىنا ارناپتى. ەۋروپادا بىلىمدەرىن جەتىلدىرگەن مامانداردىڭ ىشىندە رينات تا بار.
– بۇگىنگى وتانىڭ ءساتتى وتۋىنە انەستەزيولوگتان باستاپ وپەراتورعا دەيىن ۇلەس قوستى. مەدبيكەلەر ماقپال بيجايەۆا مەن ايجان ابايحان قىزى دا – شەتەلدە وقىپ كەلگەن، بىلىكتى ماماندار. الدا بۇيرەكتەگى تاستى الۋ، سولىپ قالعان نەمەسە قاتەرلى ىسىگى بار بۇيرەكتى مۇلدە سىلىپ الىپ تاستاۋ سياقتى وپەراسيالار كۇتىپ تۇر. بۇلار بۇگىنگى وتادان الدەقايدا كۇردەلىرەك. ۋرولوگيالىق وپەراسيانى ءوزىم جاسايمىن، ال پروفەسسور مەن ارىپتەستەرىم كومەكشىم بولادى، – دەدى حيرۋرگ رينات مۇزدىبايەۆ.
حيرۋرگيالىق وتا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى سەرگەي بەلىحتىڭ ايتۋىنشا، №1 قالالىق اۋرۋحانانىڭ روبوتتاندىرىلعان حيرۋرگيا جانە ترانسپلانتولوگيا ورتالىعىندا سيمۋلياسيالىق بلوك جۇمىس ىستەيدى. بۇل جەردە حيرۋرگتەر سيمۋلياسيالىق رەجيمدە الداعى وتالارعا دايىندىقتان وتە الادى. ولار وسىنداعى قۇرال-جابدىقتاردىڭ كومەگىمەن داعدىلارىن ۇشتاپ ۇيرەنەدى. مەڭگەرۋشىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، وتا جاساۋ بارىسىندا، روبوت جۇمىسىنان اقاۋ شىققان جاعدايدا دارىگەر وتاعا تىكەلەي ارالاسا الادى.
بيىل اتالمىش ورتالىقتا تاعى ءبىر ەرەكشە وپەراسيا جاسالادى دەپ كۇتىلۋدە. العاشقى بۇيرەكتى الماستىرۋ وپەراسياسى 2018 جىلعا جوسپارلانىپ قويعان. ول ءۇشىن ورتالىقتىڭ وپەراسيا زالى بارلىق قاجەتتى جوعارى تەحنولوگيالى قۇرالدارمەن تولىق جابدىقتالعان.
اينا ەسكەن قىزى
https://dalanews.kz/35204
