وسىعان دەيىن الماتى وبلىسىنىڭ التى اۋدانىندا بولعان اقپاراتتىق ءتۇسىندىرۋ جۇمىس توبى مۇشەلەرىن رايىمبەكتىكتەر دە ەرەكشە ىلتيپاتپەن قارسى الدى. نارىنقول، كەگەن، سارىجاز، قارقارا اتتى ەلدى مەكەندەردە بولعان توپ مۇشەلەرى ەل ىشىندە قازاق ءتىلىن لاتىن قارپىنە كوشىرۋگە قاتىستى ويلارىمەن ءبولىستى.
قۇرامىندا الماتى وبلىسىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ جونىندەگى باسقارماسىنىڭ باسشىسى، توپ جەتەكشىسى ايدار باشبايەۆ، ءى. جانسۇگىروۆ اتىنداعى ءجمۋ-دىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى كافەدراسىنىڭ وقىتۋشىسى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، پروفەسسور سايلاۋ قوجاعۇلوۆ، وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ قىزمەتكەرى ەلميرا دوسايەۆا، وبلىستىق "جەتىسۋ" تەلەارناسىنىڭ جاڭالىقتار قىزمەتىنىڭ جەتەكشىسى، جازۋشى ەسبولات ايدابوسىننىڭ نارىنقول اۋىلىنداعى مادەنيەت ۇيىندە قازاق ءتىلىن لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋگە قاتىستى بىلدىرگەن وي تۇجىرىمدارى كوپ كوڭىلىنە قوزعاۋ سالدى.
«مەملەكەتىمىزدىڭ ودان ءارى دامىپ، كوركەيىپ، گۇلدەنۋى ءۇشىن قولعا الىنعان ماڭىزدى باستامالاردىڭ ءبىرى – لاتىن الىپبيىنە كوشۋ»، – دەپ باستادى ءسوزىن توپ جەتەكشىسى ايدار كاربوز ۇلى.
– قاشاندا كەمەڭگەرلىگىمەن ەرەكشەلەنە بىلگەن ەلباسى: «2025 جىلعا قاراي ءىسقاعازدارىن، مەرزىمدى ءباسپاسوزدى، وقۋلىقتاردى، ءبارىن دە لاتىن الىپبيىمەن باسىپ شىعارا باستاۋعا ءتيىسپىز. ول كەزەڭ دە تاياپ قالدى، سوندىقتان ءبىز ۋاقىت ۇتتىرماي، بۇل جۇمىستى وسى باستان قولعا الۋىمىز كەرەك. ءبىز وسىناۋ اۋقىمدى جۇمىستى باستاۋعا قاجەتتى دايىندىق جۇمىستارىنا قازىردەن كىرىسەمىز»، – دەپ مالىمدەدى. بۇل – زامان تالابىنا ساي ايتىلعان ورىندى وي.
ەلباسىنىڭ ءسوزىن باسشىلىققا الا وتىرىپ ءبىز وسىناۋ اۋقىمدى جۇمىستى باستاۋعا قاجەتتى دايىندىق جۇمىستارىنا قازىردەن باستاپ كىرىسۋىمىز قاجەت. ءالىپبي اۋىستىرۋ، بۇل – ۇلتىمىزدىڭ تاريحىنداعى ەڭ ماڭىزدى بەتبۇرىس بولىپ تابىلادى. سوندىقتان وسىنداي جاۋاپتى قادامعا اركىم جانە بارشانىڭ اتسالىسقانى ابزال، – دەگەن ءتىل باسقارماسىنىڭ باسشىسى ءوز سوزىندە لاتىن گرافيكاسىنا ۇيرەنىپ الۋدىڭ دا اسا قيىندىق تۋعىزا قويمايتىنىن، الەم قابىلداعان ءالىپبيدىڭ جاتتىعى دا بايقالمايتىنىن ايتتى.
«قازاق ءتىلىنىڭ تۇبەگەيلى لاتىن الىپبيىنە كوشۋى قاجەت». شەكارالى ايماقتىڭ حالقىمەن جۇزدەسۋىندە فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، پروفەسسور سايلاۋ قاجىبەك ۇلى وسىلاي دەدى.
«جازۋ – ءاربىر حالىقتىڭ رۋحاني، مادەني ءوسۋىن، دامۋ دەڭگەيىن كورسەتەتىن الەۋمەتتىك ءمانى زور قۇبىلىس. ول وتكەندى، بۇگىندى جانە كەلەشەكتى جالعاستىراتىن التىن كوپىر. ەندەشە، قازاق جازۋىن لاتىن ارىپتەرىنە كوشىرۋدىڭ باستى ماقساتى - بۇل قازاق ءتىلىن دامىتۋ ءۇشىن جاسالىپ جاتقان شارالاردىڭ ءبىرى.
قازىرگى ورفوگرافيامىزدى جەتىلدىرۋ، ءسوزىمىزدىڭ قازاق ءتىلىنىڭ تابيعي ۇندەسىمىنە ساي جازىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ بولىپ تابىلادى. زامان اعىمىنا ساي ءتىل دە ۇنەمى دامىپ، سوزدىك قۇرامى تولىعا تۇسەدى. كۇندەلىكتى ومىردە تانىلعان بارلىق زاتتار مەن قۇبىلىستار سول تىلدە ءسوز ارقىلى قولدانىس تابادى. ەگەر وسى سوزدەر ءوز انا تىلىندە، نەمەسە انا ءتىلدىڭ زاڭدىلىعىنا بەيىمدەلىپ قولدانىلماسا، وندا كەز-كەلگەن ءتىلدىڭ سوزدىك قورى جۇتاڭ تارتىپ، ول ءتىلدىڭ تابيعي زاڭدىلىقتارى بۇزىلا باستايدى»، - دەگەن پروفەسسور قاي كەزدە دە ءتىلدىڭ وزىندىك زاڭدىلىقتارىن ەسكەرە وتىرىپ، ۇنەمى جەتىلدىرىپ وتىرۋ ابزال ەكەندىگىن ايتتى. سونداي-اق ول ءسوزىمىزدىڭ قازاق ءتىلىنىڭ باستى زاڭدىلىعى ۇندەستىك زاڭىنا ساي جازىلۋىنا نازار اۋدارعان ءجون ەكەنىن ناقتى مىسالدارمەن ايتىپ ءوتتى. ماسەلەن، قازاقتىڭ انار، جانار دەگەن ەسىمدەرىن انارا، جانارا دەپ ايتۋعا ۇيرەنىپ كەتكەنىمىزدى، جالپى ءتىل زاڭدىلىعىن بۇزىپ جۇرگەنىمىز تۋرالى دا كەڭىنەن توقتالدى. پروفەسسوردىڭ سوزىنشە، لاتىن الىپبيىنە كوشۋ ارقىلى قازاق ءتىلىنىڭ تابيعيلىعىن ساقتاپ قالامىز.
باسقوسۋ بارىسىندا ءسوز العان اقپاراتتىق ءتۇسىندىرۋ جۇمىس توبىنىڭ بەلدى مۇشەسى، جازۋشى ەسبولات ايدابوسىن دا وسى تۇرعىداعى پىكىرىن ءبىلدىردى. ءوز سوزىندە ول لاتىن قارپىنە كوشۋدىڭ نەگىزگى ءۇش سەبەبىن تىلگە تيەك ەتتى. بىرىنشىدەن، ءتىلىمىزدى ەسكى ارناعا بۇرىپ، قازاقى قالىپقا ءتۇسىپ، ورىس ءتىلىنىڭ ىقپالىنان اجىرايمىز. ەكىنشىدەن، وركەنيەتكە ءبىر تابان جاقىنداتادى. ۇشىنشىدەن، تۇركى حالىقتارمەن بايلانىس نىعايماق. وسى ۇشەۋىنىڭ نەگىزگىسى ءتىلدى ساقتاپ قالۋ ەكەندىگىن ايتتى. سونىمەن قاتار تەلەارنالارداعى «ڭ» ارپىنە ءتىلى كەلمەيتىن، ۇندەستىك زاڭىن بۇزىپ سويلەيتىن جۋرناليستەردىڭ بار ەكەنىن، ەگەر لاتىن الىپبيىنە كوشەتىن بولساق، ەسكى ارنامىزعا ورالىپ، قازاقى قالىپتا سويلەۋگە داعدىلانامىز دەيدى.
قازاق ءتىلىن لاتىن گرافيكاسىنا كوشىرۋگە قاتىستى جيىندا اۋىل حالقى وزدەرىنىڭ تولعاندىرعان ساۋالدارىنا وراي ناقتى تۇسىنىكتەمە الدى. كوپ ىشىنەن قويىلعان سۇراقتاردىڭ باسىم بولىگى ءبىلىم سالاسىنا قاراي باعىتتالعاندىقتان وبلىستىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ قىزمەتكەرى ەلميرا دوسايەۆا جاۋاپ بەردى.
جيىن بارىسىندا باسەكەگە قابىلەتتى 30 ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋ ءۇشىن ەلباسىنىڭ العا قويعان ماقسات-مىندەتتەرىن جۇزەگە اسىرۋ جولىندا جۇمىلا جۇمىس ىستەۋ كەرەكتىگى ايتىلدى.
«ەل بۇگىنشىل، مەنىكى – ەرتەڭ ءۇشىن» دەگەن ەكەن احمەت بايتۇرسىن ۇلى. ەندەشە، ءقازىر قولعا الىپ جاتقان دۇنيەنىڭ ءبارى ءبىز ءۇشىن ەمەس، كەمەل كەلەشەك جولىندا جاسالىپ جاتقان اۋقىمدى ءىس»، - دەدى جيىندا «جاڭا ءالىپبي جاڭا ءداۋىر باستاۋى» اتتى اقپاراتتىق ءتۇسىندىرۋ جۇمىس توبىنىڭ مۇشەلەرى.
