ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرلان سايىروۆ نەلىكتەن تۇڭعىش پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆقا قاتىستى ءىس قوزعاۋعا بولمايتىنىن ايتىپ، سامات ابىشكە شىققان شەشىمگە قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ونىڭ سوزىنشە، نازاربايەۆتىڭ تاريحتاعى ءرولىن ەلەمەۋ مەملەكەتتىلىگىمىزگە زيان.
"نەگىزىندە شىنىمىزدى ايتايىق، ساياساتشى رەتىندە نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قازاقستانعا جاساپ كەتكەن ەڭبەكتەرى بار. 90-جىلدارى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ەكونوميكالىق جاعداي وتە قيىن بولىپ تۇرعان كەزدە ازامات سوعىسى بولىپ كەتپەۋى ءۇشىن، سونىمەن بىرگە، شەكارامىزدى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن بەلگىلى ءبىر ەڭبەك ەتتى. 2000 جىلدان كەيىن ءوزىنىڭ تۋىستارىنا نەمەسە ءوزىنىڭ بالالارىنا پرەفەرەنسيا بەرىپ، سودان مەملەكەتىمىزگە قيىندىق تۋىندادى. ءبىراق مەملەكەتتىك قايراتكەرلەرگە كەلگەن كەزدە سالقىنقاندىلىق تانىتۋىمىز كەرەك. ويتكەنى ول تەك قازاقستانمەن شەكتەلمەيدى، سول كەزدەگى بۇكىل حالىقارالىق كەلىسىمشارتتىڭ بارلىعىنا مەملەكەت باسشىسى رەتىندە نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قول قويعان. جۇڭگو حالىق رەسپۋبليكاسىمەن، رەسەيمەن، باسقا دا كورشىلەرمەن ول كىسىنىڭ قولى تۇر.
ول كىسىنىڭ تاريحتان ءرولىن الىپ تاستايتىن بولساق، ەلىمىزدىڭ كورشىلەرمەن قارىم-قاتىناسىنا كىربىڭ ءتۇسۋى ىقتيمال. سوندىقتان وسى ماسەلەنىڭ بارلىعىن قاراستىرۋىمىز كەرەك. ول كىسىنىڭ قاتەلىكتەرى بار. ونىڭ بارلىعىن تۇزەۋىمىز كەرەك. كەتكەن قارجىنىڭ بارلىعىن قايتارۋىمىز كەرەك. دەگەنمەن دە مەملەكەتتى باسقارعان ازاماتتارعا كەلگەن كەزدە قازاقستاننىڭ بولاشاعى ءۇشىن كومپروميسستەرگە بارۋىمىز كەرەك.
كەشەگى سۋ توپاننىڭ بارلىعى 30 جىلدىڭ ىشىندەگى ينفراقۇرىلىمدىق ماسەلەلەر شەشىلمەۋىنەن. ەكسپو سالدىق، 2،1 ميلليارد دوللار بولدىك. ءقازىر ەكسپو كىمگە پايدا بەرىپ جاتىر؟ ەشكىمگە پايدا بەرىپ جاتقان جوق. 2،1 ميللياردتى اۋدانداردىڭ بۇكىل بوگەنىن جاساپ بەرۋگە جىبەرەتىن بولساق، قازىرگى پروبلەما بولمايتىن ەدى"، - دەدى ول.
سونداي-اق، ونىڭ پىكىرىنشە، قازاقستان 30 جىلداعى جۇيەنىڭ كەسىرىنەن كەدەيلەنىپ بارا جاتىر.
"بۇرىن حالىق كەدەي بولسا، ءقازىر مەملەكەتىمىز دە كەدەي بولىپ قالدى. بىزدە ءقازىر قازاقستاندا وليگارحتار عانا باي. ولار 30 جىلدىڭ ىشىندە حالىقتىڭ، مەملەكەتتىڭ ەسەبىنەن سالىق تولەمەي وزدەرى بايىعان. بىزگە جاڭا قوعامدىق كەلىسىمشارت كەرەك. بۇكىل قارجى قايتۋى كەرەك.
ءقازىر مەملەكەتىمىزدىڭ دە جاعدايى ونشا ەمەس. ويتكەنى 30 جىلدىڭ ىشىندە بانكتەر سالىق تولەمەيدى، ءىرى وليگارحتار سالىق تولەمەيدى، سونداي جۇيەنى جاساپ قويعانبىز. ءقازىر وليگارحتار بۇرىنعى جۇمىسىن ءالى ىستەپ جاتىر، ءالى ولارعا ەشقانداي قاتاڭ شەشىم قابىلدانبادى"، - دەدى سايىروۆ.
دەپۋتات ەرمۇرات باپي 26 اقپاندا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ەكس-بىرىنشى ورىنباسارى سامات ءابىش جابىق سوتتىڭ شەشىمىمەن 8 جىلعا شارتتى تۇردە سوتتالعانىن مالىمدەدى. الايدا ءابىشتىڭ گەنەرال اتاعى مەن مەملەكەتتىك ماراپاتتارى الىنعانىمەن، مەنشىك-مۇلكىنە كونفيسكاسيا جاسالماعان.
ەرلان سايىروۆ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ كەيبىر وسىنداي شەشىمدەرى تۇسىنىكسىز ەكەنىن جەتكىزدى.
"وكىنىشكە وراي، ءبىزدىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى كەي كەزدەرى قوعامعا تۇسىنىكسىز شەشىمدەر قابىلداپ جاتادى. ...ءارتۇرلى سەبەپ بولۋى مۇمكىن، كەي كەزدەرى تاپسىرما ەمەس، سوت جۇيەسىنىڭ ىشىندە بۇرىنعى ريەۆانشتىك كۇشتەر دە بولۋى مۇمكىن. قوعام تۇسىنبەيتىن شەشىمدەر پايدا بولعان كەزدە سوتقا ءوزىمىزدىڭ ويىمىزدى جەتكىزەمىز. مۇنىڭ ارتىندا بەلگىلى ءبىر توپتار بولۋى ىقتيمال نەمەسە شەشىم حالىققا تۇسىنىكسىز دەگەن سياقتى. ...دەپۋتات رەتىندە سوتتىڭ شەشىمىنە ەشقانداي اسەر ەتۋگە قاقىمىز جوق. ءبىزدىڭ ويىمىز ول شەشىممەن سايكەس كەلمەيدى"، - دەدى دەپۋتات.
ال بۇعان دەيىن سوت سامات ءابىش نەلىكتەن شارتتى مەرزىممەن سوتتالعانىن ءتۇسىندىردى.
"قىلمىستىق كودەكستىڭ 362-بابى بويىنشا شارتتى تۇردە سوتتالۋعا بولمايتىنى تۋرالى اقپارات قاتە. قىلمىستىق كودەكستىڭ 11-بابىنا سايكەس اۋىر قىلمىستارعا 12 جىلعا دەيىنگى مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ كوزدەلگەن قاساقانا ارەكەتتەر جاتادى، سايكەسىنشە، كورسەتىلگەن مەرزىمنەن جوعارى سانكسياسى بار قۇقىقبۇزۋشىلىقتار اسا اۋىر قىلمىس ساناتىنا جاتادى"، - دەيدى استانا سوتىنداعىلار.
سوت مالىمەتىنشە، 362-باپتى، 4-بولىگى بويىنشا ەڭ اۋىر جازا 10 جىل باس بوستاندىعىنان ايىرۋ، سوندىقتان بۇل اۋىر قىلمىس ساناتىنا جاتادى. اۋىر قىلمىستار بويىنشا قىلمىستىق زاڭمەن قىلمىستىق كودەكستىڭ 63-بابىنا سايكەس شارتتى جازا قولدانۋعا تىيىم سالىنبايدى. بۇل نورما اسا اۋىر ساناتتاعى قىلمىستارعا قولدانىلمايدى.
"سامات ءابىش جاساعان قىلمىس سىبايلاس جەمقورلىق ەمەس، ونىڭ پايداكۇنەمدىك ماقساتقا ۇمتىلعانى نەمەسە ءىس بويىنشا پايدا تاپقانى تۋرالى ەشقانداي دالەل جوق. سوندىقتان قك 63-بابىن قولدانۋدا شەكتەۋلەر بولعان جوق. سوت شارتتى تۇردە سوتتاۋدى قولدانعان كەزدە جاسالعان قىلمىس ءۇشىن كىنانى تولىق مويىنداۋ، شىن جۇرەكتەن وكىنۋ، اسىراۋىندا كامەلەتكە تولماعان بالالار بولۋى، سونداي-اق، قىلمىستى العاش رەت جاساۋ ەسكەرىلدى.
سونىمەن قاتار، سامات ءابىش قىلمىستىق قۇقىقبۇزۋشىلىقتىڭ ءوزىن اشۋعا بەلسەندى ۇلەس قوستى، باسقا ادامدار ەلدەن زاڭسىز شىعارعان اكتيۆتەردى بەلگىلەۋگە جانە قايتارۋعا بەلسەندى قاتىستى"، - دەپ ءتۇسىندىردى سوتتاعىلار.
