ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى ماقالاسىندا: «قانىمىزعا سىڭگەن كوپتەگەن داعدىلار مەن تاپتاۋرىن بولعان قاساڭ قاعيدالاردى وزگەرتپەيىنشە، ءبىزدىڭ تولىققاندى جاڭعىرۋىمىز مۇمكىن ەمەس»، – دەپ ماقتانگەرشىلىككە ۇرىنباي، وتكەنمەن ءومىر سۇرۋگە ۇمتىلماي، سانانى وزگەرتۋ قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
ادامنىڭ ساناسى وزگەرسە، ونىڭ تۇلابويىندا جاقسى سيپاتتار كورىنىس تابا باستايدى. جاقسى امال جاساعان ادامنان وزگەلەر ۇلگى الادى. ءسويتىپ، ونىڭ وتباسى، سودان كەيىن قوعام جاقسىلىققا قاراي قادام باسادى.
جۋىردا باس ءمۇفتيىمىز سەرىكباي قاجى ساتىبالدى ۇلى ەلىمىزدەگى ءدىن قىزمەتكەرلەرىنە «وزگەرۋدى وزىڭنەن باستا» دەگەن ۇندەۋ جولدادى. استانادا وتكەن كەزەكتى رەسمي جينالىستا وسىنداي ۇران تاستالدى.
«جاڭا قىزمەتىمدە ءدىن قىزمەتكەرلەرى اراسىندا «وزگەرۋدى وزىڭنەن باستا!» دەگەن ۇران تاستايمىن. ەگەر ادام وزگەرسە، ونىڭ كورشىسى وزگەرەدى. ودان كەيىن قوعام وزگەرەدى. بۇل ماسەلەدە ءار ادامنىڭ ويى، سانا-سەزىمى وزگەرۋى ماڭىزدى»، – دەپ اتاپ ءوتتى باس ءمۇفتي سەرىكباي قاجى وراز.
حالقىمىزدا: «وتان وتباسىنان باستالادى»، – ناقىل ءسوز بار. ءاربىر جانۇيادا ىزگىلىك پەن يماندىلىق قۇندىلىقتارى قالىپتاسسا، ەلىمىز رۋحاني تۇرعىدان داميتىن بولادى.
رۋحاني جاڭعىرۋدىڭ باستى نەگىزى – ءدىن مەن ءداستۇر. بۇل – قۇستىڭ قوس قاناتتى ىسپەتتى ۇعىم. بۇگىنگىدەي جاھاندانۋ زامانىندا بىزگە جات، تابيعاتىمىزعا تەرىس كەلەتىن كەرتارتپا يدەولوگيادان ساقتانۋدىڭ توتە جولى ءدىن مەن داستۇرگە بەرىك بولۋ دەپ ەسەپتەيمىز. بۇل تۇرعىدا ەلباسى ءوز ماقالاسىندا: «ءبىز جاڭعىرۋ جولىندا بابالاردان ميراس بولىپ، قانىمىزعا سىڭگەن، بۇگىندە تامىرىمىزدا بۇلكىلدەپ جاتقان ىزگى قاسيەتتەردى قايتا تۇلەتۋىمىز كەرەك»، – دەگەن تۇجىرىم ايتتى.
راسىندا، حالقىمىزدىڭ سان عاسىردان بەرى قالىپتاسىپ كەلە جاتقان ادەت-عۇرىپتارى مەن سالت-داستۇرلەرىنىڭ استارىندا اسىل ءدىنىمىزدىڭ قاعيدالارى ءھام تالاپتارى جاتىر. ماسەلەن، ۇلكەنگە قۇرمەت، كىشىگە ىزەت، بىرەۋدىڭ الا ءجىبىن اتتاماۋ، كورشىنىڭ حاقىسىن بەرۋ، قوناقجايلىق سىندى سالتتارىمىز شاريعاتپەن ۇيلەسىم تاپقان.
قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ ءتوراعاسى، باس ءمۇفتي سەرىكباي قاجى وراز ءبىر سۇحباتىندا: «حالقىمىزدىڭ كۇندەلىكتى داعدىسىنا اينالعان سالتتاردىڭ تۇپكى ءمانى اسىل دىنىمىزدەن باستاۋ الادى. شىر ەتىپ دۇنيە ەسىگىن اشقان سابيگە ازان شاقىرىپ ات قويۋ، بوسانعان جاس كەلىنگە قالجا جەگىزۋ، قىرقىنان شىعارۋ، بالانى ەكى جىل ەمىزۋ، شىلدەحانا-بەسىك توي جاساۋ، تۇساۋكەسەر، باسىرە سالتى، قىز ايتتىرۋ، سىرعا سالۋ، قۇدالىق، قالىڭمال، جاساۋ، مىنە، وسى سالت-داستۇرلەرىمىز ءدىننىڭ قاعيداتتارى مەن تالاپتارىمەن ۇيلەسىم تاپقان. ءدىن – ءومىر ءسۇرۋ قاعيداسى. قۇدايعا قۇلشىلىق ەتۋ – قۇلدىڭ باستى مىندەتى. شاريعات دەگەنىمىز – ءومىر، ال ءومىر دەگەنىمىز – شاريعات»، – دەپ اتاپ كەتكەن بولاتىن.
باس ءمۇفتيىمىز ايتقانداي، ءدىنىمىزدىڭ قاعيداتتارى مەن تالاپتارى ادام تابيعاتىمەن تولىقتاي ۇيلەسىم تاپقان. اللانىڭ امىرلەرىن كەز-كەلگەن ۋاقىت پەن كەڭىستىكتە ورىنداۋ وڭتايلى. قاسيەتتى قۇران كارىمنىڭ «باقارا» سۇرەسىنىڭ 286-اياتىندا: «اللا ەشكىمدى شاماسى جەتپەيتىن ىسكە ماجبۇرلەمەيدى. كىمدە-كىم جاقسىلىق ىستەسە، ساۋابىن ءوزى كورەدى، جاماندىق قىلسا، سازايىن ءوزى تارتادى...» – دەلىنگەن. وسى تۇرعىدان كەلگەندە، ءبىز قازىرگى ۇرپاققا جاقسىلىق جاساۋدىڭ ارتىقشىلىقتارى تۋرالى كوبىرەك ايتۋىمىز كەرەك.
مەملەكەت باسشىسى باعدارلامالىق ماقالاسىندا: «...قازاق «تۋعان جەرگە تۋىڭدى تىك» دەپ بەكەر ايتپاعان. پاتريوتيزم كىندىك قانىڭ تامعان جەرىڭە، وسكەن اۋىلىڭا، قالاڭ مەن وڭىرىڭە، ياعني تۋعان جەرىڭە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەن باستالادى. سول سەبەپتى، مەن «تۋعان جەر» باعدارلاماسىن قولعا الۋدى ۇسىنامىن. تۋعان جەرگە، ونىڭ مادەنيەتى مەن سالت-داستۇرلەرىنە ايرىقشا ىڭكارلىكپەن اتسالىسۋ – شىنايى ءپاتريوتيزمنىڭ ماڭىزدى كورىنىستەرىنىڭ ءبىرى»، – دەپ اتاپ ءوتتى. بۇل – وتە ماڭىزدى باستاما.
بىردە پايعامبارىمىز مۇحاممەدتەن (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) ءبىر كىسى: «ۋا، اللانىڭ ەلشىسى، ەڭ جاقسى ادام كىم؟» – دەپ سۇرايدى. سوندا ول: «ەڭ جاقسى ادام – قوعامعا، ەلگە پايداسى تيگەن پەندە»، – دەپ جاۋاپ بەرگەن ەكەن. دەمەك، ءوز تۋعان جەرىڭە پايدالى بولعانىڭ – جاقسى مۇسىلمان بولعانىڭ.
«تۋعان جەر» باعدارلاماسى ەلىمىزدەگى قايىرىمدى جانداردىڭ تۋعان ەلىنە كومەگىن تيگىزىپ، ىزگى ءىس-شارالاردىڭ جۇزەگە اسۋىنا مۇرىندىق بولادى دەگەن سەنىمدەمىز.
ۇلتىمىزدىڭ جاناشىر اردا ۇلدارىنىڭ ءبىرى احمەت بايتۇرسىن ۇلى ءبىر ولەڭىندە:
«دەگەندەر: مەن جاقسىمىن، تولىپ جاتىر،
جاقسىلىق ءوز باسىنان ارتىلماعان.
...نە پايدا ونەرىڭ مەن بىلىمىڭنەن
ءتيىستى جەرلەرىنە سارپ ۇرماعان؟!..» دەپ جىرلايدى.
ءاربىر ازامات ءوزىنىڭ سالاسى بويىنشا ەلدىڭ وركەندەۋىنە، ءوز اۋىلىنىڭ كوركەيۋىنە ۇلەس قوسسا، بولاشاعىمىز باياندى بولماق.
اللا تاعالا ەلىمىزدىڭ بولاشاعىن جارقىن ەتىپ، حالقىمىزدىڭ يگىلىگى مەن بىرلىگىن ءاردايىم بەكەم ەتكەي! ءامين!
ءومىرزاق قاجى بەكقوجا، قمدب-نىڭ قاراعاندى وبلىسى بويىنشا وكىل يمامى
