ەندەشە ەلىمىزدە ءدىني اقپاراتتى تارقاتىپ تۇسىندىرە الاتىن، بەلگىلى ءبىر ءدىني دوگمالاردى تەرەڭنەن تولعاپ، ونى ءمانى مەن مازمۇنىن اشۋعا قابىلەتتى ءدىنتانۋشىلار بار ما؟
ولار اۋديتوريامەن قانشالىقتى بەلسەندى جۇمىس ىستەۋدە؟
Dalanews.kz وسى تاراپتا بەلگىلى عالىم، ءدىنتانۋشى اينۇر ءابدىراسىل قىزىنىڭ پىكىرىن بىلگەن ەدى.
ساراپشىنىڭ اتاپ وتكەنىندەي، ەلىمىزدە ءدىنتانۋ ءبىلىمىنىڭ ىرگەتاسى وسىدان 30 جىل قازاقستان ەگەمەندىك العان تۇستا قالانعان. سول تۇستارى ياسساۋي اتىنداعى قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ىرگەسىنەن “ءدىني قۇندىلىقتار جانە ەركىن ويلاۋ” دەپ اتالاتىن ارنايى ماماندىق اشىلعان.
“ەلىمىزدەگى ءدىنتانۋ سالاسى قۇلاشىن كەڭگە جايعان، از دا ەمەس، كوپ تە ەمەس، 30 جىلدىق تاجىريبەسى بار سالا. بۇگىندە اتالعان وقۋ ورنىنىڭ قابىرعاسىنان تۇلەپ ۇشقان ونداعان، جۇزدەگەن مامان تەولوگيا دوكتورى دەيتىن دارەجەگە دەيىن كوتەرىلىپ، ءدىني اقپاراتقا سۋساپ وتىرعان اۋديتورياعا وزەكتى ءارى دۇرىس مالىمەت جەتكىزۋگە تىرىسۋدا”، – دەيدى اينۇر ءابدىراسىل قىزى.
وتكەن وتىز جىلدا ەلىمىزدە ءدىنتانۋشى مامانداردى دايارلاۋعا ۇكىمەت پەن قمدب تاراپىنان باسا كوڭىل بولىنگەن. عۇمىرىن ءدىني قىزمەتكە ارناعىسى كەلەتىن ۇلكەن شوعىر قالىپتاسقان.
ساراپشىنىڭ مالىمدەگەنىندەي، تاۋەلسىزدىك العالى بەرى ەلىمىزدە 5 بىردەي ءدىنتانۋ كافەدرالارى قۇرىلعان. سوڭعى جىلدارى ءدىنتانۋ ماگيستەرلەرىنىڭ سانى دا بىرنەشە ەسە وسكەن.
“ءيا، بۇلارعا قاتىستى قوعام تاراپىنان قويىلار ساۋال مەن ايتىلار سىن كوپ. كەيبىر ازاماتتار ءدىنتانۋ سالاسىنىڭ ماگيسترلەرىن “ولار ءدىندى سىرتتاي عانا وقىدى، تازا ءدىني دەڭگەيى بار ماماندار ەمەس” دەپ، مويىنداي بەرمەيدى.
ايتسە دە بۇل ەلىمىزدە مۇنداي دەڭگەيدەگى ماماندار دايارلانبايدى دەگەندى بىلدىرمەيدى. الماتىداعى نۇر-مۇباراك يسلام مادەنيەتى ۋنيۆەرسيتەتى يسلامتانۋ نەگىزدەرى باعىتىندا بىلىكتى ماماندار دايارلايتىنىن كوزى قاراقتى وقىرمان جاقسى بىلەدى”، – دەيدى ساراپشى.
دەسە دە، ەلىمىزدە ءدىنتانۋشى ماماندارعا سۇرانىس بار ما؟ وسى سالانى تاڭداعان ازامات ەرتەڭگى كۇنى تۇراقتى جۇمىس تابارىنا سەنىمدى بولا ما؟
اينۇر ءابدىراسىل قىزىنىڭ ايتۋىنشا تەولوگتاردىڭ، ءدىنتانۋ ماماندارىنىڭ 70-80 پايىزدايى تۇراقتى جۇمىسپەن قامتىلعان. اقپارات مينيسترلىگىنە قاراستى ءدىن ىستەرى كوميتەتىنىڭ دەرەگىنشە ەلىمىزدە ءدىن ماسەلەلەرىن زەرتتەۋمەن اينالىساتىن 16 بىردەي ورتالىق جۇمىس ىستەيدى.
“ءدىنتانۋ بىلىمىنە ءجۇردىم-باردىم قاراۋعا بولمايدى. ماسەلەن، ەلىمىزدەگى مەكتەپتەردە ءدىنتانۋعا بەرىلەتىن ساعات سانى ءالى دە بولسا ماردىمسىز.
جاسىرارى جوق، قازاقستانداعى ءدىني احۋال قۇبىلمالى، ونىڭ ۇستىنە كوپۇلتتى ورتادا ءومىر سۇرەتىندىكتەن ءدىنتانۋ نەگىزدەرىنىڭ ساعاتىن ۇلعايتۋ اسا اكتۋالدى. “ءدىنتانۋ نەگىزدەرى” ءپانىنىڭ اياسىندا قازىرگى قازاقستاندىق قوعامنىڭ قۇندىلىقتارىن ناسيحاتتاۋ، مەكتەپ قابىرعاسىنان باستاپ لاڭكەستىك پەن ەكسترەميزمنىڭ وزەگىن اشىپ، سولارعا قارسى ۇگىت جۇرگىزۋ بۇگىنگى جاعدايدا ماڭىزدى ماسەلە بولىپ تۇر”، – دەيدى ساراپشى.
وسى ورايدا كەلەسىدەي ساۋال تۋىندايدى.
ەلىمىزدە كەيبىر ازاماتتاردىڭ دەسترۋكتيۆتى اعىمداردىڭ جەتەگىندە كەتۋى مەكتەپ قابىرعاسىندا بەرىلگەن ءبىلىمنىڭ وسالدىعىنان ەمەس پە؟
“بىزدەگى ءبىر ۇلكەن كەمشىلىك، وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ ءدىني ساۋاتىن قالىپتاستىرۋدى بەلگىلى ءبىر ءپاننىڭ اۋقىمىندا قاراستىرىپ، سونىڭ اياسىندا شەشۋگە تىرىسامىز.
مەنىڭشە، گۋمانيتارلىق باعىتتاعى ىلىمدەردىڭ قۇرىلىمىن كۇشەيتۋ كەرەك. مەكتەپ جاسىنداعى بالا مەن ستۋدەنتتەردىڭ ءدىني ىزدەنىسىن تازا ءدىني ىزدەنىسكە بالاۋ قاتەلىك. بۇل كەۋدەسىندە لىقسىپ تۇرعان سانداعان سۇراققا الاسۇرىپ جاۋاپ ىزدەۋگە تىرىسقان رۋحاني ىزدەنىستىڭ بەلگىسى.
ماسەلە نەدە؟ جاستار ءومىردىڭ جاۋابى دىندە جازىلعان، بۇعان جاۋاپتى دىننەن تابامىز دەپ تۇسپالدايدى. ەگەر ءبىز ءاردايىم تارازى باسىن تەڭ ۇستاپ، تاريحقا دا، ادەبيەتكە دە، مادەنيەتكە دە قىزىقساق، ونەرگە، ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا سۇيىسپەنشىلىكپەن قارايتىن بولساق، تەرىس ءدىني اعىمداردىڭ ارباۋىنا تۇسپەس ەدىك. رۋحاني وي-ورەسى مەن تانىم كوكجيەگى تەرەڭ ادام مۇنداي اعىمدارعا ۇرىنبايدى. دىنتانۋشىلارپەن پىكىرلەسكەن كەزدە دە وزىنە قاجەتى الادى، بىلايشا ايتقاندا كوزسىز بوي ۇرمايدى. اينالىپ كەلگەندە، رۋحاني ىزدەنىس تەك ءدىني بىلىممەن شەكتەلمەۋى ءتيىس”، – دەيدى اينۇر ءابدىراسىل قىزى.
