قازىرگى قازاقستاندىق تۇتىنۋشىنىڭ پورترەتى: ازىق-تۇلىك تاڭداۋدىڭ ەرەكشەلىكتەرى

Dalanews 24 قاز. 2024 11:07 2606

1-تاراۋ. ازىق-تۇلىك ريتەيلءى نارىعىنىڭ اعىمداعى جاي-كۇيى

1.1 ىشكى ءوندىرىس جانە تاماق ونىمدەرىن اكەلۋ

تاماق ونىمدەرىن ءوندىرۋ

ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسى قازاقستاندا وندىرىلەتىن تاماق ونىمدەرىنىڭ جالپى كولەمى تۋرالى دەرەكتەردى كەلتىرمەيدى، الايدا ونىمدەردىڭ جەكەلەگەن ساناتتارىنىڭءوندىرءىسى تۋرالى دەرەكتەردى جاريالايدى. ۇسب ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ نەگىزگى 17 ساناتىن كەلتىرەدى، ولار وسى زەرتتەۋدە ءوندىرىس كولەمى بويىنشا 3 توپقا بولىنگەن.

ەڭ كوپ وندىرىلەتىن تاماق ونىمدەرىنىڭ توپ 5فلاگماندىق توبىنا ءداندى داقىلدار مەن وسىمدىك ۇنىنان جاسالعان ۇن (2023 جىلى ولار 3،38 ملن توننا ءوندىرىلدى)، وسىمدىك مايى (672 مىڭ توننا)، سۇيىق ءسۇت (619 مىڭ توننا)، جاڭا پىسكەن نان (513 مىڭ توننا)، سونداي-اق ەت جانە تاعامدىق سۋبونىمدەر (408 مىڭ توننا) ساناتتارى كىرەدى. ايتا كەتۋ كەرەك، ۇسب-دا ۇسىنىلعان ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ 17 نەگىزگى ساناتىنىڭ ىشىندە ءداندى داقىلداردان جاسالاتىن ۇن ءوندىرۋ كولەمى بويىنشا سوڭعى 5 جىل بويى (2019 جىلدان 2023 جىلعا دەيىن) بۇكىل ءوندىرىس كولەمىنىڭ 50-53% -ىن تۇراقتى تۇردە يەلەنءىپ كەلەدى.

دەرەككوز: ۇسب

اتالعان توپتىڭ ىشىندە 2023 جىلى ءوندىرىستىڭ ەڭ ەلەۋلى ءوسىمى - ەت پەن تاماق ونىمدەرىنىڭ ءوسىمى 16% -دى قۇرادى. 2019 جىلمەن سالىستىرعاندا بۇل سانات ۇشتەن بىرىنەن استامكولەمگە ءوستى، ءبىراق وسىمدىك مايى ءوندىرىسى ودان دا كوپءوسىمءدى - 41% كورسەتتى.

ەكىنشى نەمەسە ورتا توپ ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ 4 ساناتىنان تۇرادى، ولاردىڭ ءوندىرىسى 2023 جىلى 100 مىڭتوننادان استامدى قۇرادى - بۇل قانت (252،8 مىڭ توننا)، ءسۇتونىمدەرى (249 مىڭ توننا)، ماكارون (158،6 مىڭ توننا) جانەكونديتەرلىك ونىمدەر (105،9 مىڭ توننا).

وسى ساناتتاردىڭ ىشىنەن ءبىر جىلدا كونديتەرلىكونىمدەر ءوندىرىسى بارىنشا 7% -عا ارتتى، ال ەڭ ەلەۋلى تومەندەۋ قانت وندىرىسىندە (بىردەن تورتتەن ءبىر بولىككە) بايقالدى. بەس جىل ىشىندە ءوندىرىستىڭ ەڭ كوپ ءوسىمى - ءسۇتونىمدەرىندە (8%) بولدى.

دەرەككوز: ۇسب

ازىق-تۇلىكتىڭ قالعان توعىز ساناتى (3 توپ) 2023 جىلى 6،5 باستاپ 68،6 مىڭ تونناعا دەيىنگى كولەمدەءوندىرىلدى. شۇجىق پەن ۇقساس بۇيىمدار 68،3 مىڭ توننا، شىرىندار - 68،1 مىڭ ليتر، مارگارين مەن تاعام مايلارى - 61،3 مىڭ توننا كولەمىندە ءوندىرىلدى.

جارما مەن ۇن 55،3 مىڭ توننا، ىرىمشىك پەن سۇزبە - 44،9 مىڭ توننا، سارى ماي مەن ءسۇت سپرەدتەرى - 30،9 مىڭ توننا، جۇگەرى كراحمالى - 22،8 مىڭ توننا، قاتتى تۇردەگى ءسۇت - 6،5 مىڭ توننا ءوندىرىلدى.

بۇل ونىمدەردىڭ ىشىندە ءبىر جىلدا جۇگەرى كراحمالىءوندىرىسى 46% -عا ءوستى. سونداي-اق، سارى ماي مەن ءسۇتسپرەدتەرى وندىرىسىندە (18%)، سونداي-اق ىرىمشىك پەن سۇزبەوندىرىسىندە (13%) ايتارلىقتاي ءوسىم بايقالۋدا. ەڭايتارلىقتاي تومەندەۋ - جارما مەن ۇن وندىرىسىندە (ەكى ەسەگەجۋىق - 45%).

بەس جىل ىشىندە وسى ساناتتاعى ونىمدەردىڭ ىشىندە ەڭكوپ ءوسىم - قاتتى نىسانداعى ءسۇت وندىرىسىندە (ەكى ەسەدەناستام) جانە جۇگەرى كراحمالىندا (89%) بايقالدى. ەڭ ەلەۋلى تومەندەۋ - جارما مەن ۇن وندىرىسىندە (38%).

دەرەككوز: ۇسب

تومەندە جىلدار بويىنشا ءوندىرىستىڭ ءوسۋ ديناميكاسىبويىنشا جيىنتىق كەستە بەرىلگەن، وندا ساناتتار از كولەمنەن (قاتتى تۇردەگى ءسۇت)، ەڭ كوبىنە (ۇن) سۇرىپتالعان. بۇل جەردە ۇزدىك 5 ساناتتا 2019 جىلدان باستاپ وسىمدىكمايىنىڭ (جىلىنا 11%) جانە ازىق-تۇلىك ونىمدەرى بار ەتتىڭ(8%) ەڭ جاقسى ورتاشا جىلدىق ءوسۋ قارقىنى بار ەكەنىنكورۋگە بولادى. ەڭ از وندىرىلەتىن ونىمدەردىڭ ءوسۋ قارقىنىايتارىلقتاي جوعارى، مىسالى، قاتتى ءسۇتتە - 27% اتاپ وتۋگە بولادى. بارلىق وندىرىستىك كولەمنىڭ جارتىسىن الاتىنمايدا تارتىلعان ۇن توقىراۋدا جانە جىلىنا ورتاشاءوسىمنىڭ 1% -ىن عانا كورسەتءىپ وتىر.

دەرەككوز: ۇسب جانە Freedom Finance Global جەكە ەسەپتەۋلەرى

ۇسب باسقا ساناتتارى

باسقا دەرەكتەرءىندە ۇسب باسقا دا ساناتتاردى، سونداي-اق كەيبىر جاعدايلاردا تاۋارلاردىڭ كىشى ساناتتارىن ءبولىپ كورسەتەدى. ءبىر جىل ىشىندە (2022 جىلدان 2023 جىلعا دەيىن) ماقسارى، مايبۇرشاق جانە راپس مايى سياقتى ونىمدەردىڭ ءوندىرىسى كوبىرەك ءوستى. ءبىر جىل ىشىندە ولاردىڭ ءوندىرىس كولەمى تيىسىنشە 3،2 جانە 1،5 ەسەگە ءوستى. ءبىر جىلدا ايتارلىقتاي ءوسىم كورسەتكەن تاعى ءبىر ءونىم - كونياك. ونىڭ ءوندىرىسى 1،5 ەسەگە، 2022 جىلعى 18،1 ملن ليتردەن 2023 جىلى 27،2 ملن ليترگە دەيىن ءوستى. الايدا، اتالعان 4 ءونىمنىڭ ءوندىرىسى 2024 جىلعى قاڭتار-ماۋسىم ارالىعىندا ايتارلىقتاي تومەندەدى، 2023 جىلعى قاڭتار-ماۋسىممەن سالىستىرعاندا كونياك جانە راپس مايى ءوندىرىسى شامامەن ەكى ەسەگە، مايبۇرشاق جانە ماقسارى مايى ءوندىرىسى 16-20% -عا تومەندەدى.

سونداي-اق ءوندىرىستىڭ توقساننان استام ءوسۋىن ءبىر جىلدا ءتاتتى نان (41% -عا، 28-دەن 39،7 مىڭ تونناعا دەيىن)، كونسەرۆىلەنگەن جەمىستەر مەن جاڭعاقتار (37% -عا، 7،5-تەن 10،2 مىڭ تونناعا دەيىن)، بالمۇزداقتار (25،5% -عا، 42-دەن 52،7 مىڭ تونناعا دەيىن ءوسىم) كورسەتتى.

دەرەككوز: ۇسب جانە Freedom Finance Global جەكە ەسەپتەۋلەرى

ءوندىرىسى ءبىر جىلدا ەڭ كوپ تومەندەگەن ونىمدەرگە ۇسب جوعارىدا ايتىلعان ۇندى (3-سۋرەتتى قاراڭىز)، ءىرى قارامالدىڭ قوسالقى ونىمدەرىن (44% -عا، 4،58-دەن 2،55 مىڭتونناعا دەيىن تومەندەۋ)، شىمىرلى شاراپتى (44% -عا، 2،82-دەن 1،58 ملن ليترگە دەيىن تومەندەۋ) جاتقىزادى. ماقتامايى مەن شۇبات ءوندىرىسى شامامەن سول 40% -عا تومەندەدى. قانت (2-سۋرەتتى قاراڭىز)، جاڭا اۋلانعان بالىق (51،2-دەن37،8 مىڭ تونناعا دەيىن)، كۇنباعىس مايى (160،5-تەن 120،2 مىڭ تونناعا دەيىن) ءوندىرىسى شيرەك ەسەگە تومەندەدى. شاراپءوندىرىسى تاعى 20% -عا تومەندەدى (32،9 ملن ليتردەن 26،2 ملنليترگە دەيىن).

دەرەككوز Freedom Finance Global ۇسب جانە جەكە ەسەپتەۋلەرى

تيەپ جونەلتۋ جانە قالدىقتار

ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ دەرەكتەرىنەن كورىنىپوتىرعانداي، سوڭعى بەس جىلدا ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭكوپتەگەن ساناتتارى بويىنشا تيەپ جونەلتۋ (ياعني تاۋاردىتاسىمالداۋشىعا نەمەسە ساتىپ الۋشىعا بەرۋ) كولەمىبىرنەشە ەسە ءوسكەن. ماسەلەن، ءبىر جىل ىشىندە كونياكتاايتارلىقتاي ءوسىم بايقالدى (4،7 ەسە، 4،4-تەن 21 ملن ليترگەدەيىن – ونىڭ 16 ملن-ى الماتى وبلىسىنىڭكاسىپورىندارىنا تيەسىلى، تاعى 1،05 ملن ليتر قالدىقرەتىندە ەسەپكە الىنعان). سونداي-اق، شاراپ جونەلتۋبويىنشا ايتارلىقتاي ءوسىم بايقالۋدا (1،4 ەسە، 3،36 ملنليتردەن 7،93 ملن ليترگە دەيىن - ونىڭ 4،1 ملن-ى جامبىلوبلىسىنا، 3،8 ملن-ى الماتى وبلىسىنا، 319 مىڭ ءليترىقالدىقتارعا تيەسىلى).

ءجۇن مەن تەرى وندىرىسىندە دە ايتارلىقتاي ءوسىمبايقالادى (1،3 ەسە، 367-دەن 839 تونناعا دەيىن). سونداي-اق، كۇنباعىس مايىن جونەلتۋ كولەمى ءوسۋىنىڭ كورسەتكىشى جوعارى- (57% -عا، 178،6-دان 280،6 مىڭ تونناعا دەيىن، ونىڭ 122،5 مىڭى اباي وبلىسىنىڭ كاسىپورىندارىنا تيەسىلى، تاعى 42،8 مىڭ توننا قالدىقتا).

ءىءرى قارا مال ەتىن جونەلتۋ ءوسىمى 33% -دى قۇرادى - (24،5 مىڭ توننادان 32،5 مىڭ تونناعا دەيىن، ونىڭ شامامەن 9 مىڭتونناسى پاۆلودار جانە سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىنىڭكاسىپورىندارىنا تيەسىلى، قالدىقتا - 727 توننا)، 28%-عا - قۇس ەتى (40،9-دان 52،4 مىڭ تونناعا دەيىن، ونىڭ 51،2 مىڭىاقمولا وبلىسىنىڭ كاسىپورىندارىنا تيەسىلى، 153 تونناقالدىقتا)، سارى ماي مەن ءسۇت سپرەدتەرىندە ءوسىمنىڭ تورتتەنءبىر بولىگىنە (18،7 مىڭ توننادان 23،4 مىڭ تونناعا دەيىن، ونىڭ 8،7 مىڭى – كاسىپورىنداردا).

تيەپ جونەلتۋدىڭ تومەندەۋى جارما جانە ۇن (ءبىر جىلدا ەكى ەسە، 50،5-تەن 25،8 مىڭ تونناعا دەيىن)، قانت جانە ماقتا مايى (43%)، سارى ماي (22%) جانە شامپان (20%) ساناتتارىندا ەڭ كوپ بايقالادى. 2019 جىلمەن سالىستىرعاندا ماقتا مايى (ەكى ەسەدەن استام)، شامپان (32%)، نان (23%) جانە قانت (19%) جونەلتىلىمدەرىنىڭ نەعۇرلىم كۇشتى تومەندەۋى بايقالادى.

ەاەو-عا كىرمەيتىن ەلدەردەن قازاقستانعا ازىق-تۇلىك يمپورتى

قازاقستانعا تاماق ونىمدەرىنىڭ يمپورتى مەن ەكسپورتىنىڭ كولەمىن باعالاۋ ەكونوميكالىق قىزمەت تۇرلەرىنىڭ تاۋار نومەنكلاتۋراسىنىڭ كودتارىنا (سەق تن) سايكەس جۇرگىزىلەتىن ۇسىنىلاتىن ستاتيستيكانىڭ بەلگىلى ءبىر قيىندىقتارىمەن بايلانىستى. سونداي-اق، ەاەو ەلدەرىنىڭ اۋماعىنان/اۋماعىنا تاۋارلاردى اكەلۋ مەن اكەتۋدى ەسەپتەۋ قيىندىق تۋدىرادى.

2023 جىلى قازاقستانعا اكەلىنگەن ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ نەگىزگى ساناتتارى - ەاەو-عا كىرمەيتىن ەلدەرمەن يمپورت پەن ەكسپورت تۋرالى ايتقاندا، «باسقا جەردە اتالماعان نەمەسە ەنگىزىلمەگەن تاماق ونىمدەرى» (سەق تن كودى 2106) بولدى. وسى ساناتتاعى اكەلىنگەن تاۋارلاردىڭ قۇنى 172،5 ملن دوللاردى قۇرادى. بۇل ناقتى قانداي ءونىم ەكەندىگىن دۇرىس انىقتاۋ مۇمكىن ەمەس - ءتىپتى 10 بەلگىدەن تۇراتىن ساناتقا بولىنگەندە دە بۇل سومانىڭ 121،7 ملن دوللارى «باسقالارى» ساناتىنا تيەسىلى. الايدا، كەيبىر اشىق دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، سەق تن (2106909808) وسى ساناتىنا تاعامدىق قوسپالار (اتاپ ايتقاندا، باق-تىڭ كەيبىر تۇرلەرى) جاتقىزىلۋى مۇمكىن.

وسى اۋقىمدى جانە بەلگىسىز ساناتتاعى نەگىزگى يمپورتتاۋشى يتاليا (39،1 ملن دوللار سوماعا)، اقش (24،2 ملن دوللارعا)، فرانسيا جانە گەرمانيا (13،8 جانە 13،1 ملن دوللار) بولدى. وسى ورايدا ايتا كەتۋ كەرەك، بۇل سانات ەڭ ءىرى عانا ەمەس، ەڭ جىلدام وسەتىن ساناتتاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى: 2022 جىلى يمپورت كورسەتكىشى 124،2 ملن دوللاردى قۇرادى (2023 جىلى - 39%)، ال 2024 جىلدىڭ جارتىسىندا بۇل كورسەتكىش 198،7 ملن دوللاردى قۇرادى.ۇسب بولجامى بويىنشا وسىنداي ديناميكادا جىل سوڭىنا قاراي كورسەتكىش شامامەن 400 ملن دوللاردى قۇرايدى.

دەرەككوز: قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارجى مينيسترلىگىنىڭ مەملەكەتتىككىرىستەر كوميتەتى (مكك)، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

ماڭىزدىلىعى بويىنشا ەكىنشى سانات – «قۇرامىندا تەمەكى، قالپىنا كەلتىرىلگەن تەمەكى، نيكوتين نەمەسە تۇتاندىرۋسىز تارتۋعا ارنالعان تەمەكىنى نەمەسە نيكوتيندى الماستىرعىشتارى بار ءونىم؛ قۇرامىندا نيكوتين بار جانە نيكوتيننىڭ ادام اعزاسىنا تۇسۋىنە ارنالعان وزگە دە ونىمدەر» (سەق 2404 تن). بۇل ساناتتاعى يمپورتتىڭ جالپى سوماسى 2023 جىلى 118،6 ملن دوللاردى قۇرادى. ولاردىڭ 96،2 ملن دوللارى (ولاردىڭ 96 ملن-ى قىتايعا تيەسىلى) «قۇرامىندا نيكوتين بار وزگە دە ونىمدەر» دەپ اتالاتىن 2404120000 كودىنا تيەسىلى بولدى، الايدا اشىق كوزدەردەگى اقپاراتقا قاراعاندا، بۇل نيكوتيندى جەتكىزۋدىڭ ەلەكتروندىق جۇيەلەرىنە ارنالعان سۇيىقتىقتار، ياعني ۆەيپتەرگە ارنالعان سۇيىقتىقتار تۋرالى بولىپ وتىر. بۇل رەتتە ماۋسىم ايىنىڭ سوڭىنان باستاپ قازاقستاندا ۆەيپ ساتۋعا تىيىم سالىنعان جانە 2024 جىلدىڭ شىلدەسىندەگى دەرەكتەر بويىنشا اتالعان سانات ايتارلىقتاي «وتىرىپ قالماق». سوڭعى دەرەكتەر بويىنشا (2024 جىلدىڭ ماۋسىم ايىنىڭ سوڭىندا) وسى ساناتتاعى يمپورت قۇنى 18 ملن دوللاردى قۇرادى - تىيىم سالۋ كۇشىنە ەنگەنگە دەيىن دە تومەندەۋى انىق. ەگەر ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتاعى كورسەتكىشتى جىل بويى ەكستراپولاسيالايتىن بولساق، 2024 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي 36،1 ملن دوللار كولەمىندە يمپورتتى كۇتۋگە بولار ەدى، الايدا، ۆەيپتەرگە تىيىم سالىنۋىن ەسكەرسەك، كورسەتكىش شامامەن 18 ملن. دەڭگەيىندە قالۋى ىقتيمال. ايتا كەتەيىك، 2023 جىل وسى ساناتتاعى ءوسىم بويىنشا رەكوردتىق كورسەتكىش بولدى: 2022 جىلى 2404 كودى بويىنشا يمپورت كولەمى بار بولعانى 14،6 ملن دوللاردى قۇرادى.

دەرەكككوز: قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارجى مينيسترلىگىنىڭ مەملەكەتتىككىرىستەر كوميتەتى (مكك)، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەءرى

يمپورتتىڭ كولەمى بويىنشا ءۇشىنشى ساناتى – «كولەمى80% -دان كەم شوعىرلانعان دەناتۋراسيالانباعان ەتيل ءسپيرتى، تۇنبالار، ليكەرلەر جانە ءسپيرتتى ىشىمدىكتەر» (سەق تن كودى 2208). 2023 جىلى يمپورت كولەمى 117 ملن دوللاردى قۇرادى. مۇندا ءۇش نەگىزگى يمپورتتاۋشى بار - 37 ملن دوللارمەن ۇلىبريتانيا، 17 ملن دوللارمەن يرلانديا جانە 13،5 ملن دوللارمەن وزبەكستان. بۇل كودتىڭ ىشىندەىشىمدىكتىڭ بىرنەشە ءتۇرى بار. ەڭ ماڭىزدى سانات - 53،6 ملن دوللارمەن ۆيسكي (33 ملن دوللار - ۇلىبريتانيالىق، تاعى16،3 – يرلانديالىق ۆيسكي)، 20،3 ملن دوللارمەن اراق (ونىڭ7 ملن دوللارى شۆەسياعا تيەسىلى)، 8،4 ملن دوللارمەن كونياك (ونىڭ ىشىندە 5 ملن - فرانسيادان الىناتىن ءونىم). تاعى 4،9 ملن دوللار ليكەرلەرگە تيەسىلى (ەڭ ءىرى يمپورتتاۋشى - 1،9 ملن دوللارمەن گەرمانيا). يمپورتتىڭ كولەمى بويىنشا2023 جىلى بۇل الكوگول تۇرلەرىنىڭ ءوسىمى ەداۋىر جوعارىبولدى (31% -عا، 89 ملن دوللارمەن). 2024 جىلى ءبىرىنشىجارتىجىلدىق ناتيجەسىنە قاراعاندا (41،7 ملن دوللار) يمپورت ايتارلىقتاي باسەڭدەدى جانە جىل سوڭىنا قارايكورسەتكىش 2022 جىلعا قايتا ورالادى (الايدا الكوگولدىڭماۋسىمدىق فاكتورى بار ەكەنىن ەسكەرۋ كەرەك جانەجەلتوقسان ايىنىڭ كورسەتكىشى ۇلكەن ءوسىمدى قامتاماسىز ەتۋىمۇمكىن).

ماڭىزدىلىعى بويىنشا ءتورتىنشى سانات – «ءۇي قۇسىنىڭەتى مەن سۋبونىمدەرى (تاۋىق، ۇيرەك، قاز، كۇركەتاۋىق جانەمىسىر تاۋىق)». بۇل كود بويىنشا (0207) يمپورت كولەمى2023 جىلى 109،1 ملن دوللاردى قۇرادى. ساناتتاعى نەگىزگىيمپورتتاۋشى رەتىندە اقش (87 ملن دوللار)، ەكىنشى ورىنداۋكراينا (17،7 ملن دوللار) بولدى. نەگىزگى كىشى ساناتى - 0207142001 – «ءۇي تاۋىقتارىنىڭ ۇيىلمەگەن جارتىسى نەمەسەشيرەك بولىگى، مۇزداتىلعان». ايتا كەتەيىك، بۇل سانات 2023 جىلى 124،6 ملن دوللاردان تومەندەپ، 2024 جىلدىڭ قاڭتار-ماۋسىم ايلارىنداعى ناتيجەگە سۇيەنسەك (43،5 ملن دوللار)ءقازىر دە تومەندەۋىن جالعاستىرۋدا.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارجى مينيسترلىگىنىڭ مەملەكەتتىك كىرىستەركوميتەتى (مكك)، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

بەسىنشى ورىندا - شوكولاد. ونىڭ قازاقستانعايمپورتىنىڭ كولەمى 2023 جىلى 106،2 ملن دوللاردىقۇرادى. ەڭ ءىرى يمپورتتاۋشى - گەرمانيا (26،5 ملن دوللار)، ودان كەيىن - تۇركيا (23،7 ملن دوللار)، ءۇشىنشى ورىن - ۋكراينادا (19،8 ملن دوللار). ءبىر جىل ىشىندە يمپورت كورسەتكىشى 69% -عا ءوستى، ال 2024 جىلدىڭ ءبىرىنشىجارتىجىلدىعىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا (61،9 ملن دوللار) جىلدىق ناتيجە 120 ملن دوللاردان اسۋى مۇمكىن.

دەرەككوز: مكك، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

6-دان 10-عا دەيىنگى ورىندار - توپتا تومەندەينفوگرافيكادا كورسەتىلگەن.

دەرەككوز: مكك، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

قازاقستاننان ازىق-تۇلىك ەكسپورتى

قازاقستاندىق ەكسپورتتىڭ نەگىزگى ساناتتارىيمپورتتان ايتارلىقتاي ەرەكشەلەنەدى. قازاقستانەكسپورتتايتىن ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا جاتاتىن تاۋارلارساناتتارىنىڭ ىشىندەگى ابسوليۋتتىك كوشباسشى بيداي مەنمەسلين (بيداي مەن قارا بيداي قوسپاسى) بولىپ تابىلادى. 2023 جىلى ول 1،84 ملرد دوللارعا ەكسپورتتالدى. بيدايەكسپورتتالعان نەگىزگى ەل وزبەكستان (797،3 ملن دوللارعا)، ودان كەيىن تۇركىمەنستان (176،6 ملن دوللار) جانە يتاليا(172،5 ملن دوللار) بولدى. ءبىر جىلدا كورسەتكىش 2% -عاتومەندەدى. 2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىنداكورسەتكىش 492،9 ملن دوللارعا تەڭ، الايدا بۇل ەكسپورتتىڭتومەندەگەنىن مىندەتتى تۇردە دالەلدەمەيدى، سەبەبى بيداي - ماۋسىمدىق تاۋار.

ەكسپورت بويىنشا ەكىنشى ورىندا بيداي جانە قارابيداي ۇنى تۇر. ولار تاعى 564،1 ملن دوللارعاەكسپورتتالدى. ۇن اكەتىلگەن نەگىزگى ەل 368 ملن دوللار سوماعا اۋعانستان بولدى. ەكىنشى ورىن - 165،2 ملن دوللارمەن وزبەكستاندا. ايتا كەتەيىك، 2022 جىلمەنسالىستىرعاندا ۇن ەكسپورتىنىڭ كورسەتكىشى 737،7 ملن دوللاردان شيرەك ەسەگە قاتتى تومەندەدى. بۇل نەگىزىنەناۋعانستانعا ەكسپورتتىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى (554 ملن دوللاردان)، ال وزبەكستانعا ەكسپورتتاۋ ودان دا كوپ بولدى(2022 جىلعى كورسەتكىش - 139،6 ملن دوللار). 2024 جىلدىڭءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا ەكسپورت كولەمى 235،1 ملن دوللاردى قۇرادى.

ەكسپورت كولەمى بويىنشا ءۇشىنشى ورىن - كۇنباعىس، ماقسارى نەمەسە ماقتا مايى ساناتىندا. 2023 جىلى ول 332،2 ملن دوللارعا ەكسپورتتالدى. بۇل ەكسپورتتىڭ نەگىزگى بولىگىەكى ەلگە تيەسىلى - وزبەكستان (133،5 ملن دوللار) جانە جۇڭگو(125،3 ملن دوللار). ءبىر جىل ىشىندە كورسەتكىش 2% -عاتومەندەدى (339 ملن دوللاردان)، ال 2024 جىلدىڭ ءبىرىنشىجارتىجىلدىعىندا كورسەتكىش 191،6 ملن دوللاردى قۇرادى.

دەرەككوز: مكك، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

ءتورتىنشى ورىن - ارپادا. ول 263،4 ملن دوللارعاەكسپورتتالدى، نەگىزگى ساتىپ الۋشى جۇڭگو بولدى (185،4 ملن دوللار). ءبىر جىل ىشىندە كورسەتكىش 213،2 ملن دوللاردانشيرەك ەسەگە ءوستى. 2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىنداەكسپورت 78،2 ملن دوللاردى قۇرادى.

دەرەككوز: مكك، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

ەڭ ەلەۋلى ەكسپورتى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭبەستىگىن زىعىر تۇقىمى جابادى. ول 219 ملن دوللارعاەكسپورتتالدى. ونىڭ 135،8 ملن دوللارى قىتايعا، تاعى 40،9 ملن دوللارى بەلگياعا تيەسىلى. وتكەن جىلمەنسالىستىرعاندا كورسەتكىش ۇشتەن ءبىر ءبولىككە (343،2 ملندوللاردان) تومەندەدى. 2024 جىلدىڭ ءبىرىنشىجارتىجىلدىعىندا ەكسپورت كورسەتكىشى 76،6 ملن دوللاردىقۇرادى، سوندىقتان 2024 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشاكورسەتكىش ودان ءارى تومەندەۋى مۇمكىن. دەگەنمەن، بۇلجاعدايدا ماۋسىمدىلىق فاكتورى دا ورىن العان بولۋىمۇمكىن.

دەرەككوز: مكك، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

التىنشى ورىننان ونىنشى ورىندا «كۇنباعىستۇقىمى»، «كەپتىرىلگەن، ارشىلعان بۇرشاق كوكونىستەرى»، «سەبىندىلەرءدىڭ جانە ۇقساس ونىمدەرءدىڭ كەبەكتەرءى»، «وسىمدىكمايلارىن نەمەسە مايلاردى شىعارۋ كەزىندە الىناتىن باسقادا قاتتى قالدىقتار» جانە ءىرى قارا مال ەتى سياقتى ساناتتارورنالاسقان.

دەرەككوز: مكك، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

ەاەو ەلدەرىنەن ازىق-تۇلىك يمپورتى

ەاەو ەلدەرىنەن اكەلىنەتىن ونىمدەر (وعان قازاقستاننانباسقا ءتورت ەل - ارمەنيا، بەلارۋس، قىرعىزستان جانە رەسەيكىرەدى) ەرەكشەلەنەتىن راسىمگە بايلانىستى جەكە ەسەپتەلەدى. بۇل تۋرالى دەرەكتەر نەگىزگى يمپورت پەن ەكسپورتتان بولەكەسەپتەلەدى. بۇل رەتتە اكەلۋ جانە اكەتۋ بويىنشا الدىڭعىقاتارلى ونىمدەردىڭ ساناتتارى ەرەكشەلەنەدى.

2023 جىلى ەاەو ەلدەرىنەن يمپورتتىڭ نەگىزگىساناتى قالعان ەلدەرمەن ەكسپورت بويىنشا ەڭ باستى سانات - بيداي جانە مەسلين بولدى. يمپورتتىڭ كولەمى 355 ملندوللاردى قۇرادى، بۇكىل دەرلىك يمپورت رەسەيگە تيەسىلىبولدى. 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا كورسەتكىش وزگەرگەنجوق. ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتا كورسەتكىش 314،7 ملندوللاردى قۇرادى، بۇل 2022 جانە 2023 جىلدارداعى جىلدىقكورسەتكىشتەرگە تەڭ. وسىلايشا، 2024 جىلى ناتيجەايتارلىقتاي جوعارى بولۋى مۇمكىن.

ەكىنشى ورىندا - اۋقىمدى ساناتتاعى نان، ۇننانجاسالعان كونديتەرلىك ونىمدەر، ءتاتتى نان مەن پەچەنە. ەاەوەلدەرىنەن يمپورت كولەمى 230،9 ملن دوللاردى قۇرادى (ونىڭ208،6 ملن دوللارى - رەسەيدەن، 21 ملن - قىرعىزستاننان، 1،2 ملن - بەلارۋستەن).

ءۇشىنشى ورىندى - 208 ملن دوللارعا يمپورتتالعانقانت الدى (203 ملن دوللار - رەسەيدەن، 5،04 ملن –بەلارۋستەن يمپورت).

ءتورتىنشى ورىن - شوكولادتا جانە قۇرامىندا كاكاوبار تاماق ونىمدەرىندە. يمپورت كولەمى 188،6 ملن دوللاردىقۇرادى (184،2 ملن رەسەيگە، 4 ملن بەلارۋسكە تيەسىلى).

بەسىنشى ورىن - قوسپالارى بار مينەرالدى جانەگازدالعان سۋلاردى قوسا العاندا، سۋ ساناتىندا. ەاەوەلدەرىنەن وسى سانات بويىنشا يمپورت 153 ملن دوللاردىقۇرادى، ونىڭ 148،5 ملن دوللارى رەسەيگە، 3،6 ملن دوللارىقىرعىزستانعا تيەسىلى.

دەرەككوز: مكك، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

6-دان 10-عا دەيىنگى ورىندا تاۋارلاردىڭ مىنادايساناتتارى ورنالاستى: شۇجىقتار جانە ەتتەن جاسالعان ۇقساسونىمدەر ($116،8 ملن)؛ ىرىمشىك پەن سۇزبە ($114،9 ملن)؛ تاماقونىمدەرى ($90،9 ملن)، باسقا جەردە اتالماعان نەمەسەەنگىزىلمەگەندەر ($113،9 ملن)؛ جەمىستەر، جاڭعاقتار؛ كۇنباعىس، ماقسارى نەمەسە ماقتا مايى ($88،6 ملن).

دەرەككوز: مكك، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

ەاەو ەلدەرىنە ازىق-تۇلىك ەكسپورتى

قازاقستاننان ەاەو ەلدەرىنە ازىق-تۇلىكەكسپورتىنا كەلەر بولساق، شىعارىلاتىن باستى ءونىم «قۇرامىندا قوسپالارى بار مينەرالدى جانە گازدالعانسۋلاردى قوسا العاندا» ساناتى بولىپ تابىلادى. بۇل ساناتەاەو ەلدەرىنەن كەلەتىن يمپورت بويىنشا بەسىنشى سانات، الەكسپورت بويىنشا كوش باستاپ تۇر. اكەتۋ كولەمىنىڭكورسەتكىشى 106،4 ملن دوللارعا تەڭ (92،8 ملن دوللارقىرعىزستانعا، 13،4 ملن دوللار رەسەيگە تيەسىلى)، بۇل 2022 جىلعى كورسەتكىشتەن 17% -عا ارتىق (90،6 ملن). 2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىنىڭ كورسەتكىشى 57،2 ملندوللارعا تەڭ - 2024 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ەكسپورت وتكەنجىلمەن سالىستىرعاندا كوبىرەك بولۋى مۇمكىن.

قازاقستاننان ەاەو ەلدەرىنە ەكسپورتتاۋ بويىنشاەكىنشى ورىن - شىلىم مەن سيگارا. 2023 جىلى ولار ەاەوەلدەرىنە 78،3 ملن دوللارعا شىعارىلدى. بۇل - 2022 جىلعىكورسەتكىشتەن (46،8 ملن دوللار) ۇشتەن ەكىگە كوپ. 2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا ەكسپورت كولەمى 30،9 ملندوللاردى قۇرادى، 2024 جىلى ەكسپورتتىڭ جالپى كولەمى 60 ملن دوللاردان ءسال اسادى. 2023 جىلى تەمەكى نەگىزىنەنقىرعىزستانعا (56،8 ملن دوللار) جانە ارمەنياعا (21،5 ملن دوللار) شىعارىلدى.

ءۇشىنشى ورىن – «باسقا جەردە اتالماعان نەمەسەەنگىزىلمەگەن تاماق ونىمدەرىندە» (ب ا ق-تىڭ كەيبىر تۇرلەرىبولۋى مۇمكىن). ولاردىڭ ەكسپورتى 52،8 ملن دوللاردىقۇرادى (ونىڭ 49،7 ملن-ى رەسەيگە، تاعى 2،36 ملن-ىقىرعىزستانعا ەكسپورت)، بۇل 2022 جىلعا قاراعاندا 3،5 ەسەكوپ.

ءتورتىنشى ورىن - ءۇي قۇسىنىڭ ەتى مەن سۋبونىمدەرىندە. ەاەو ەلدەرىنە ەكسپورت كولەمى 2023 جىلى 50،8 ملندوللاردى قۇرادى (35،8 ملن دوللار - رەسەيگە، تاعى 14،1 ملندوللار - قىرعىزستانعا ەكسپورت).

بەسىنشى ورىن - شوكولادتا. ەكسپورت كولەمى 44،7 ملندوللاردى قۇرادى - 2022 جىلعى كورسەتكىشتەن ءبىر جارىم ەسەارتىق (29 ملن دوللار). 38 ملن دوللار رەسەيگە، تاعى 6،3 ملندوللار قىرعىزستانعا ەكسپورتقا تيەسىلى. 2024 جىلعىقاڭتار-ماۋسىم كورسەتكىشىنە (25،8 ملن دوللار) قاراعاندا، اعىمداعى جىلى ەاەو ەلدەرىنە شوكولاد ەكسپورتى ودان ءارىارتاتىن بولادى.

دەرەككوز: مكك، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

توپتا 6-دان 10-ورىنعا دەيىن تاۋارلاردىڭ مىنادايساناتتارى ورنالاستى: ماكارون ونىمدەرى ($33،4 ملن)؛ نان، ۇننان جاسالعان كونديتەرلىك ونىمدەر، ءتاتتى نان، پەچەنە($33 ملن)؛ قانتتان جاسالعان كونديتەرلىك ونىمدەر (اقشوكولادتى قوسا العاندا) ($24،2 ملن)؛ ءدامدى-حوش ءيىستىقوسپالارى بار نەمەسە ولارسىز شاي ($21،3 ملن)؛ كونسەنتراسياسى 80% -دان كەم دەناتۋراتتالماعان ەتيلءسپيرتىسپيرتتىك تۇنبالار، ليكەرلەر جانە باسقا دا سپيرتتىكىشىمدىكتەر ($19،7 ملن).

دەرەككوز: مكك، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

تاماق ونىمدەرىن وندىرۋدەگى ماۋسىمدىلىق

ازىق-تۇلىك وندىرىسىندەگى ماۋسىمدىلىق تۋرالى ايتاربولساق، جىلدىڭ باسىندا، قاڭتاردا بۇل كورسەتكىش بويىنشاءوسءىم ايقىن بايقالادى. الايدا اقپان ايىندا ءوندىرىسستاندارتتى كورسەتكىشتەرگە قايتا ورالادى. ازداپ تومەندەۋمامىردا باستالىپ، شىلدەگە دەيىن ساقتالادى (دەگەنمەن، 2024 جىلى ماۋسىمدا ءوسىم بايقالدى). تاماق ونىمدەرىنءوندىرۋ بويىنشا ەڭ جوعارعى ايلار قىركۇيەك جانەجەلتوقسان بولىپ تابىلادى.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

بۇل رەتتە سۋسىنداردى ءوندىرۋ جاعدايى ءبىرشاما وزگەشە. قاڭتار، ازىق-تۇلىك ونىمدەرىندەگىدەي، ءوندىرىسى ەڭ از ايبولىپ تابىلادى. الايدا، سۋسىندار ءوندىرىسىنىڭ ازىق-تۇلىكوندىرىسىنەن ايىرماشىلىعى، مۇنداعى ءوندىرىس مينيمۋمدارى قاڭتارعا عانا ەمەس، كۇزگە دە قاتىستى. سۋسىندار ءوندىرىسىنىڭ شىڭى ماۋسىمعا كەلەدى، شىلدە مەنتامىزدا تومەندەيدى، ال قىركۇيەكتە قاڭتارعا دەيىنساقتالاتىن ەرەكشە كۇرت تومەندەۋ باستالادى. اقپان - ايتارلىقتاي ءوسۋ ايى، ءساۋىر ايىندا ازداپ تومەندەۋباستالادى، - الايدا مامىر ايىنان باستاپ ماۋسىم ايىنىڭشىڭىندا ايتارلىقتاي ءوسۋ باستالادى.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

تەمەكى ونىمدەرىنىڭ وندىرىسىنە كەلەتىن بولساق، تاماقونىمدەرى مەن سۋسىندار ءوندىرىسىنىڭ بارىنشا تومەندەۋىقاڭتاردا تىركەلەدى. ءوندىرىستىڭ تۇراقتى جوعارى كورسەتكىشى - شىلدە-قاراشا ايلارىندا.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

يمپورتتالاتىن ونىمدەردىڭ ماۋسىمدىلىعى

قازاقستانعا ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن اكەلۋ تۋرالى جالپىدەرەكتەر جاريالانبايدى، الايدا يمپورتتىڭ نەعۇرلىمەلەۋلى ساناتتارىن اكەلۋدىڭ ماۋسىمدىلىعىن باعالاۋعابولادى. وسى تالداۋ شەڭبەرىندە ەسەپتىلىك نىساندارىنداعىكەيبىر ايىرماشىلىقتارعا بايلانىستى ءبىز سەق تنكودتارىنىڭ جالپى قۇرىلىمىنا ءسال عانا جۇگىنۋگە ءماجبۇربولامىز. سوندىقتان تاڭدالعان توپ-5 سانات ءبىز جوعارىداپايدالانعان ساناتتاردان ەرەكشەلەنەدى.

ەاەو-عا جاتپايتىن ەلدەردىڭ يمپورتى بويىنشا 2024 جىلعى قاڭتار-ماۋسىمداعى نەگىزگى ساناتتار - شوكولاد، ەت، قوسپالى سۋ، ءسپيرتتى ىشىمدىكتەر مەن شاي. ءبىز وسى ونىمدەردىڭءبىر جىلدا اكەلءىنۋ ماۋسىمدىلىعىن قاداعالادىق. جوعارىدابەلگىلەنگەن وندىرىستەگى قاڭتار ايىنداعى تومەندەۋ تاۋارلاريمپورتى جاعدايىندا دا وزەكتى. جىلدىڭ ءبىرىنشى ايىندايمپورت بويىنشا تومەندەۋ تەك شاي مەن شوكولاد بويىنشاتىركەلگەن جوق. قالعان ساناتتار ەداۋىر سيرەدى، بۇل اسىرەسە2023 جىلعى جەلتوقساندا وتە كۇشتى ءوسىم كورسەتكەن ەتجاعدايىندا بايقالادى، ال قاڭتاردا قاراشا ايىنداعىكورسەتكىشتەن الدەقايدا تومەن «وتىرىپ قالدى».

«شوكولاد» ساناتى قازانعا قاراي ءوسىمدى كورسەتەدى، كەلەسى شىڭى ءساۋىر بولىپ تابىلادى. جوعارىدا اتاپوتىلگەندەي، ەت قازاننان جەلتوقسانعا دەيىن وتە كۇشتى ءوسىمكورسەتتى، سودان كەيىن قاڭتاردا قاتتى تومەندەدى، سودان كەيىنتۇراقتى وسۋگە كوشتى، ماۋسىمدا ازداپ تومەندەدى. «حوشيىستەندىرگىشتەر قوسىلعان سۋ» ساناتى قاڭتارعا دەيىنتومەندەگەنىن كورسەتەدى، سودان كەيىن وسۋگە كوشەدى (ماۋسىمداازداپ تومەندەۋ باستالادى). سپيرتتىك ىشىمدىكتەر يمپورتىشىلدەدە كۇرت ءوسىپ، سودان كەيىن شامامەن بىردەيكورسەتكىشتەردە ۇستالادى، قاڭتاردا تومەندەپ، مامىرعادەيىن قايتا وسەدى. شاي يمپورتى جىل بويى تۇراقتى.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

1.2 ازىق-تۇلىك ونىمدەرى باعاسىنىڭ دەڭگەيى جانە باعابەلگىلەۋ سەرپىنى

الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىناباعا يندەكسى

باعا يندەكسىن ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسى اپتا سايىنعىنەگىزدە ولشەيدى. ەسەپتى دايىنداۋ كەزىندەگى ەڭ وزەكتىدەرەكتەر 2024 جىلعى 13 تامىزعا جاتادى. ۇسب الەۋمەتتىكماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ 19 ءتۇرى قۇنىنىڭوزگەرۋىن باعالايدى. يندەكس ءبىر جىلداعى، جىل باسىنانبەرگى كەزەڭدە، اي باسىنان بەرگى كەزەڭدە، ءبىر اپتاداعىكەزەڭدە پايىزبەن ولشەنەدى.

اي باسىنان بەرگى كەزەڭدە جانە ءبىر اپتاداعى وزگەرىستەرشامالى - كورسەتكىش 99% -دان 101،7% -عا دەيىن وزگەرەدى. وسىعان بايلانىستى ءبىز جىل باسىنان باستاپ جانە جىلىشىندەگى قۇننىڭ وزگەرۋىنە شولۋعا باستى نازار اۋدارماقپىز.

الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىناباعا يندەكسى جىل باسىنان بەرى وزىندىك «ەسەپتەۋ نۇكتەسى»بولىپ تابىلادى: ول 100% قۇرايدى، وزگەرىستەر سوعانقاتىستى ولشەنەدى. الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلاردىڭەڭ قاتتى قىمباتتاعان ساناتى - كارتوپ. جىلدان جىلعاقۇنىنىڭ كورسەتكىشى 115،2% -دى قۇرادى، ال جىل باسىنانبەرى (ماۋسىمدىلىق فاكتورى ەسەبىنەن) كورسەتكىشتىڭ ءوسۋى142،2% -دى قۇرادى (ياعني تامىزدىڭ ورتاسىندا كارتوپ جىلباسىنا قاراعاندا ءبىر جارىم ەسە قىمبات بولىپ شىقتى).

ەكىنشى ورىندا - تاۋىق ەتى (ۇسب تۇسىندىرمەسىنە سايكەساڭگىمە ورتان جىلىك پەن وعان ىرگەلەس جاتقان جىلىنشىك سۇيەك تۋرالى بولىپ وتىر)، ول جىل ىشىندە 4،7% -عا، جىل باسىنانبەرى 10،1% -عا قىمباتتادى. ءوسىم بويىنشا ءۇشىنشى ورىندىتۇزدالماعان سارى ماي الدى، ول ءبىر جىلدا 3،5% -عا، جىلباسىنان بەرى 8،8% -عا قىمباتتاعان.

باعانىڭ ءوسۋى بويىنشا تاۋارلاردىڭ بەستىگىنە، بۇدانباسقا، جىلىنا 3،5% -عا جانە جىل باسىنان بەرى 6،6% -عاقىمباتتاعان ءسۇت (پاستەرلەنگەن، مايلىلىعى 2،5%)، سونداي-اق 2024 جىلدىڭ باسىنان باستاپ جىلىنا 6،1% -عاجانە 6،4% -عا قىمباتتاعان نان (ءبىرىنشى سۇرىپتى بيداي ۇنىنان جاسالعان) كىرەدى.

بءىر جىلدا ەڭ كوپ تومەندەگەن قاراقۇمىق جارماسىبولدى: ءبىر جىلدا ول ۇشتەن ءبىر ءبولىككە، جىل باسىنان بەرى29،9% -عا ارزاندادى. سونداي-اق ەڭ كوپ ارزانداعانتاۋارلارعا ورامجاپىراق (ءبىر جىلدا تورتتەن ءبىر جانە جىلباسىنان باستاپ 17%) جانە پياز (ءبىر جىلدا -22%، ءبىراق جىلباسىنان باستاپ + 22% - ماۋسىمدىلىق اسەر ەتەدى) جاتادى. كۇنباعىس مايى ءبىر جىلدا 18% -عا جانە جىل باسىنان بەرى14% -عا، قۇمشەكەر 4% -عا ارزاندادى (ءبىراق جىل باسىنانبەرى 3% -عا قىمباتتادى).

دەرەككوز: ۇسب

ناقتى قالالار بولىنىسىندە قۇننىڭ وزگەرۋ كورسەتكىشى ەل بويىنشا ورتاشا كورسەتكىشتەن ايتارلىقتاي ەرەكشەلەنۋىمۇمكىن. تۇتاستاي العاندا، بارلىق ازىق-تۇلىك بويىنشاباعالارى تومەندەگەن قالالار تۇركىستان مەن جەزقازعانبولدى. سونىمەن قاتار، سەمەي، تاراز جانە قاراعاندىباعالارى ەڭ كوپ وسكەن قالالار بولىپ شىقتى.

ەڭ قىمباتتاعان جەكەلەگەن تاۋارلارى بار قالالار اراسىنداتالدىقورعان (ۇن مەن ماي باعاسى ورتاشادان ەڭ كۇشتى)، تاراز (ەڭ كوپ قىمباتتاعان نان جانە كۇرىش)، پەتروپاۆل(قىمباتتاعان كۇرىش جانە كارتوپ)، قاراعاندى (سارى ماي مەن سۇزبە قىمباتتادى)، اقتاۋ (كارتوپ) بار.

جەكەلەگەن ارزان تاۋارلارى بار قالالار - اتىراۋ (ۇن)، قىزىلوردا (كۇنباعىس جانە سارى ماي)، قونايەۆ (تاۋىق ەتى)، كوكشەتاۋ (ءسۇت)، استانا (كارتوپ).

الەۋمەتتىك ماڭىزى بار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ باعا يندەكسى 2023 جىلعى15 تامىزدان باستاپ 2024 جىلعى 13 تامىزعا دەيىن. دەرەككوز: ۇسب

نەگىزگى ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا بولشەك ساۋداباعالارىنىڭ ديناميكاسى

بولشەك ساۋدا باعالارىن ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىكوبىرەك سان - 58 پوزيسيا بويىنشا باعالايدى.

ەكى جىل ىشىندە ەڭ قىمباتتاعان ازىق-تۇلىك ساناتىكۇرىش بولدى، ول جالپى قازاقستان بويىنشا 59% -عا، ال ءۇشجىلدا 88% -عا قىمباتتادى. قىمباتتاۋى بويىنشا ەكىنشىورىندا كارامەل تۇر: ەكى جىلدا ول - 45%، ال ءۇش جىلدا - 75% قىمباتتاعان. ءۇشىنشى ورىندا - 40% وسىممەن كەسپە تۇر (ءۇش جىلدا - 82%). ءتورتىنشى ورىندا – مايعا سالىنان مايبالىق، ول 39% (ءۇش جىلدا 65%) قىمباتتادى. ەڭ قاتتى قىمباتتاعان بەس تاۋاردىڭ سوڭعىسى جىلتىرلاتىلماعانكامپيتتەر بولىپ وتىر – باعاسى 38% (ءۇش جىلدا 70%)وسكەن.

بۇل رەتتە وسى ۋاقىت ىشىندە ارزانداعان تاۋارلار دا بار. ەكى جىلدا پياز قاتتى ارزاندادى (35% -عا، ءبىراق ءۇش جىلدا21% -عا ءوستى). ودان كەيىن قاراقۇمىق جارماسى (-29%، ءۇشجىلدا -3%)، كۇنباعىس مايى (ەكى جىلدا - شيرەك، ءۇش جىلدا - 16% ارزاندادى). قۇم قۇنىنىڭ تومەندەۋى بويىنشاءتورتىنشى ورىن قۇمشەكەردە (-23%)، ءبىراق ءۇش جىلدا ولايتارلىقتاي قىمباتتادى - 48%. بەستىكتى ليموندى جابۋدا - ەكى جىلدا ول 14% -عا ارزاندادى، ءبىراق ءۇش جىلدا 11% -عاقىمباتتادى).

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

قالالاردىڭ ازىق-تۇلىك قۇنى بويىنشا قىمباتتىعىنا(جانە ارزاندىعىنا) كەلەتىن بولساق، ەڭ قىمبات ازىق-تۇلىكاقتاۋدا تىركەلگەن. ەڭ قىمبات ۇن، پەچەنە، دامدەۋىشتەر، كۇرىش، قاراقۇمىق جانە ارپا جارماسى، سۇزبە، سارى ماي، مارگارين مەن شوشقا ەتى، تاۋىق جانە پىسىرىلگەن شۇجىق، باۋىر مەن سكۋمبريا، كامپيت، ءسابىز، قيار، الما، ورىكقاق، بانان جانە اراق. ەكىنشى ورىن - جەزقازعاندا (جەتى تاۋار): مۇندا ەڭ قىمبات ماكارون، ءسۇت، تاۋىق سانى، كارتوپ، قىرىققابات جانە پياز، سونداي-اق ليمون بار. ەڭ قىمباتازىق-تۇلىك سانى بويىنشا ءۇشىنشى ورىندا - استانا، ولارالتاۋ - ۆەرميشەل مەن كەسپە، جۇمىرتقا، سيىر ەتى جانەجارتىلاي ىستالعان شۇجىق، مايشاباق. ءتورتىنشى ورىن - ەلىمىزدىڭ ەڭ ءىرى قالاسى - الماتىدا، ولار بەسەۋ - قايماق پەنايران، جىلقى ەتى مەن مايبالىق، اشىتقى.

ەڭ ارزان ونىمدەر سانى بويىنشا كوشباسشى - اقتوبە، ولاردىڭ سانى 10: ءبىرىنشى سۇرىپتى بيداي نانى، جوعارى سۇرىپتى بيداي ۇنى، پەچەنە، تۇز، جۇمىرتقا، كۇنباعىس مايى، تاۋىق جانە جارتىلاي ىستالعان شۇجىق، مايشاباق جانە قۇمشەكەر. ەكىنشى ورىندى كوكشەتاۋ مەنتۇركىستان قالالارى بولىسەدى، وندا 7 ارزان تاۋار بار. كوكشەتاۋدا بۇل - تارى، قاراقۇمىق جارماسى، قايماق، سۇزبە، مايونەز، ورىكقاق جانە اراق. تۇركىستاندا بۇل - ءسۇت، باۋىر، مايبالىق، كارتوپ جانە ورامجاپىراق، پياز جانە قىزىلشا.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

1.3 تاماق ونىمدەرىن تۇتىنۋ

ءۇي شارۋاشىلىقتارىنىڭ ازىق-تۇلىككە شىعىستارى

ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ دەرەكتەرىنە سايكەسقازاقستاندا 2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى توقسانىندا ءبىر ءۇيشارۋاشىلىعىنىڭ ورتاشا تۇتىنۋ شىعىستارى توقسانىنا856،6 مىڭ تەڭگەنى (ايىنا شامامەن 214،1 مىڭ تەڭگە) قۇرادى. ۇسب ءادىسناماسىنا سايكەس ءۇي شارۋاشىلىعى - ءبىرنەمەسە ودان دا كوپ جەكە تۇلعالاردان تۇراتىن، بىرگەتۇراتىن، ءوز تابىستارى مەن مۇلكىن تولىق نەمەسە ءىشىنارابىرىكتىرەتىن جانە تاۋارلار مەن قىزمەتتەردى بىرلەسىپتۇتىناتىن ەكونوميكالىق سۋبەكت. تۇتىنۋشىلىق شىعىستار دەپ ۇسب تۇتىنۋ تاۋارلارى مەن قىزمەتتەرىن ساتىپ الۋعاباعىتتالعان ءۇي شارۋاشىلىقتارىنىڭ اقشالايشىعىستارىنىڭ ءبىر بولىگىن ايتادى. تۇتىنۋ شىعىستارىازىق-تۇلىك تاۋارلارىن، ازىق-تۇلىككە جاتپايتىن تاۋارلاردىجانە اقىلى قىزمەتتەردى ساتىپ الۋعا جۇمسالاتىنشىعىنداردى قامتيدى.

وڭىرگە بايلانىستى تۇتىنۋ شىعىستارى قاتتى وزگەرۋدە - ماڭعىستاۋ وبلىسىندا 1،025 ملن تەڭگەدەن قوستانايوبلىسىندا 673،7 مىڭ تەڭگەگە دەيىن. كوش باسىندا ۇلىتاۋوبلىسى (1،02 ملن تەڭگە)، تۇركىستان وبلىسى (963 مىڭ تەڭگە)، الماتى جانە استانا (تيىسىنشە 956 جانە 955 مىڭ تەڭگە) تۇر.

قوستاناي، سونداي-اق سولتۇستىك قازاقستان (702 مىڭ)، شىعىس قازاقستان (721 مىڭ)، اباي (746 مىڭ) جانە اقمولا(758 مىڭ تەڭگە) وبلىستارىندا تۇتىنۋ شىعىستارى ەڭ از. كولەمى بويىنشا قازاقستاننىڭ كولەمى بويىنشا ءۇشىنشىقالاسى - شىمكەنت - تۇتىنۋشىلىق شىعىستار بويىنشاتوقسانىنا ءۇي شارۋاشىلىعىنا 768 مىڭ تەڭگەمەن سوڭىنانالتىنشى ورىندا تۇر.

دەرەككوز: ۇسب

ەل بويىنشا ورتاشا ەسەپپەن العاندا ءۇيشارۋاشىلىقتارىنىڭ ازىق-تۇلىك تاۋارلارىناشىعىستارى توقسانىنا 477 مىڭ تەڭگەنى، جالپى تۇتىنۋشىعىستارىنان 56% قۇرايدى. ەڭ كوپ شىعىندار - ماڭعىستاۋ جانە تۇركىستان وبلىستارىندا (648 جانە 599 مىڭ تەڭگە)، ۇلىتاۋ، جامبىل جانە اتىراۋ وبلىستارىندا(توقسانىنا 557، 552 جانە 543 مىڭ تەڭگە). ازىق-تۇلىكتاۋارلارىنا قوستاناي، سولتۇستىك قازاقستان جانە اقمولاوبلىستارىندا (352، 370 جانە 378 مىڭ تەڭگە)، اباي جانەشىعىس قازاقستان وبلىستارىندا (411 جانە 414 مىڭ تەڭگە) ەڭ از جۇمسالادى.

بارلىق تۇتىنۋ شىعىستارىنان ازىق-تۇلىك تاۋارلارىناجۇمسالاتىن شىعىنداردىڭ ۇلەسى ماڭعىستاۋ، تۇركىستانجانە جامبىل وبلىستارىندا ەڭ جوعارى، بارىنەن تومەن - قاراعاندى (49%)، اقمولا (50%) وبلىستارىندا جانەاستانادا (50%).

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ ناقتى تۇرلەرى بويىنشا - تاماق ونىمدەرى مەن الكوگولسىز سۋسىندارعا وڭىرگەبايلانىستى 85% -86% -دان (پاۆلودار جانە سولتۇستىكقازاقستان وبلىستارىندا) 97% -عا دەيىن (جامبىل جانەتۇركىستان وبلىستارى) جۇمسالادى.

ەل بويىنشا ورتاشا كورسەتكىش 92% -كە تەڭ. ۇيدەن تىستاماقتانۋعا ورتاشا ەسەپپەن قازاقستاندىق ءۇيشارۋاشىلىقتارى 4% جۇمسايدى. ەڭ كوپ ۇلەس پاۆلوداروبلىسى مەن استانادا (8%)، ەڭ از ۇلەسى جامبىل وبلىسىندا(0،4%). ماڭىزدىلىعى بويىنشا ءۇشىنشى سانات - تەمەكىونىمدەرى، ولارعا ورتاشا قازاقستاندىق ءۇي شارۋاشىلىعىازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا جۇمسالاتىن شىعىنداردىڭ 3% -ىنجۇمسايدى (ەڭ جوعارى - اقمولا وبلىسىندا - 7%، ەڭ تومەنگى- ماڭعىستاۋ وبلىسىندا - 0،6%). قازاقستاندىق ءۇي شارۋاشىلىعىنداعى الكوگولدى ىشىمدىكتەرگە ورتا ەسەپپەن ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا جۇمسالعان شىعىننىڭ 1،3% -ى جۇمسالادى. ەڭ كوپ دەگەندە سولتۇستىك قازاقستان جانە شىعىس قازاقستان وبلىستارىندا (2،6-2،5%)، ەڭ از دەگەندە تۇركىستان وبلىسىندا (0،3%).

2023 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ورتاشا قازاقستاندىق ءۇي شارۋاشىلىعى تۇتىنۋ شىعىندارىنا جىلىنا 3،34 ملن تەڭگە (ايىنا 279 مىڭ تەڭگە) جۇمسادى. ءبىر جىل ىشىندە بۇل شىعىندار 13% -عا ءوستى. ازىق-تۇلىك جانە الكوگولسىز سۋسىندار شىعىنى دا وسىنداي مولشەرگە، ال ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا - تۇتاستاي العاندا 14% -عا ءوستى.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

2023 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ورتاشاقازاقستاندىق ءۇي شارۋاشىلىعى تۇتىنۋ شىعىندارىناجىلىنا 3،34 ملن تەڭگە (ايىنا 279 مىڭ تەڭگە) جۇمسادى. ءبىرجىل ىشىندە بۇل شىعىندار 13% -عا ءوستى. ازىق-تۇلىك جانەالكوگولسىز سۋسىندار شىعىنى دا وسىنشاعا، ال ازىق-تۇلىكتاۋارلارىنا - تۇتاستاي العاندا 14% -عا ءوستى.

ازىق-تۇلىك جانە الكوگولسىز سۋسىندار شىعىندارىنىڭءوسىمى بويىنشا كوشباسشى - شىمكەنت، جىلدىق ءوسىم 24% قۇرادى. ودان كەيىن جامبىل جانە ۇلىتاۋ وبلىستارى 22%، سونداي-اق 21% وسىممەن قوستاناي وبلىسى كەلەدى. پاۆلوداروبلىسىندا (5%)، الماتى وبلىسىندا (7%)، سونداي-اققىزىلوردا وبلىسىندا ازىق-تۇلىك جانە الكوگولسىزسۋسىندارعا جۇمسالاتىن شىعىندار ەڭ از ءوستى. ءوسىمكورسەتكىشى الماتىدا - 11%، استانادا - 18%.

ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا ەڭ ۇلكەن ءوسىم شىمكەنت (25%)، ۇلىتاۋ جانە قوستاناي وبلىستارىندا (23%). ەڭ تومەنگىءوسىم - 5% - پاۆلودار وبلىسىندا.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

تەمەكى ونىمدەرىنە جانە الكوگولدى ىشىمدىكتەرگەجۇمسالاتىن شىعىستار ايتارلىقتاي وزگەردى. قازاقستانداتەمەكى ونىمدەرىنە ورتاشا ەسەپپەن 15% -عا كوپ قارجىجۇمسالا باستادى. ەڭ ۇلكەن ءوسىم - شىمكەنت (61%)، قوستاناي جانە اتىراۋ وبلىستارىندا (39% جانە 37%)، سونداي-اق اباي جانە اقمولا وبلىستارىندا (35%). ءۇشوڭىردە: شىعىس قازاقستان، اقتوبە جانە تۇركىستانوبلىستارىندا (4%، 6% جانە 9%) تەمەكى ونىمدەرىنەشىعىستار تومەندەدى.

الكوگولدى ىشىمدىكتەرگە جۇمسالاتىن شىعىن ەل بويىنشا ورتاشا ەسەپپەن 12% -عا ءوستى. ەڭ كوپ ءوسىم ۇلىتاۋ (2،1 ەسە) جانە ماڭعىستاۋ (92%) وبلىستارىندا بولدى. اقتوبە جانە تۇركىستان وبلىستارىندا (-31% جانە -20%)، سونداي-اق جەتىسۋ، قىزىلوردا جانە الماتى وبلىستارىندا (-19%، -15% جانە -12%) شىعىستار ازايدى.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

2020 جىلمەن سالىستىرعاندا تۇتىنۋ شىعىندارى 48% -عا ءوستى. ەڭ كوپ ءوسىم جامبىل (69%)، قوستاناي، تۇركىستانجانە باتىس قازاقستان وبلىستارىندا (58-59%)، ەڭ از - الماتى (31%)، قاراعاندى جانە اتىراۋ وبلىستارىندا(41%) تىركەلدى.

ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا جالپى ەل بويىنشا ورتاشاءوسىم 42% -دى قۇرادى، وڭىرلەر بويىنشا - قاراعاندىوبلىسىندا 26% -دان جامبىل وبلىسىندا 71% دەيىن. ازىق-تۇلىك پەن الكوگولسىز سۋسىندارعا شىعىستاردىڭ ءوسۋىورتا ەسەپپەن 39% -دى قۇرادى، قاراعاندى وبلىسىندا 21% -دان جامبىل وبلىسىندا 70% -عا دەيىن.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

تەمەكى ونىمدەرى مەن الكوگولدى ىشىمدىكتەرگە كەلەتىنبولساق، قازاقستان بويىنشا تەمەكى ونىمدەرىنە جۇمسالاتىنشىعىن ورتاشا ەسەپپەن 38% -عا، ال الكوگولدى ىشىمدىكتەرگەجۇمسالاتىن شىعىن 13% -عا ءوستى. تەمەكى ونىمدەرىنە شىعىن ءوسىمى بويىنشا كوشباسشى - ماڭعىستاۋ وبلىسى، بۇل جەردە ءوسىم - 3،3 ەسەلەندى. سونداي-اق، شىمكەنت (2،3 ەسە ءوسىم)، قاراعاندى وبلىسى، استانا جانە قىزىلوردا وبلىسى (73- 78%) ءوسىم كوشباسشىلارىندا. ەڭ تومەنگى ءوسىم - تۇركىستان وبلىسى مەن الماتىدا (11%).

الكوگولدى ىشىمدىكتەرگە جۇمسالاتىن شىعىن ورتا ەسەپپەن 13% -عا ءوستى. ەڭ كوپ ءوسىم - جامبىل وبلىسىندا، 2،4 ەسە، سونداي-اق شىعىس قازاقستان (61%) جانە ماڭعىستاۋ (56%) وبلىستارىندا. بەس وڭىردە الكوگولگە جۇمسالاتىن شىعىندار تۇركىستاندا - 58%، اقتوبە وبلىسىندا - 30%، اتىراۋ وبلىسىندا - 19%، پاۆلودار وبلىسىندا - 18% تومەندەدى.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

«ازىق-تۇلىك جانە الكوگولسىز سۋسىندار» ساناتىندا 11 شاعىن سانات بار. قازاقستاننىڭ ءۇي شارۋاشىلىقتارىشىعىندارىنىڭ ۇشتەن ءبىرى 2023 جىلدىڭ ءبىرىنشىتوقسانىندا ەت پەن ەت ونىمدەرىنە تيەسىلى. سونداي-اق، ءىرىساناتتار اراسىندا نان ونىمدەرى مەن جارما ونىمدەرى (16%)، ءسۇت ونىمدەرى (11%)، جەمىستەر (9%)، كوكونىستەر مەنكونديتەرلىك ونىمدەر (7%) بار.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

وڭىرلەردە ەت جانە ەت ونىمدەرىنە شىعىنداردىڭ 27% -ىنان (سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا) 41% -عا دەيىن(جامبىل جانە اتىراۋ وبلىستارىندا) تيەسىلى. ءسۇتونىمدەرىنە 7% -دان (تۇركىستان وبلىسىندا) 14% -عا دەيىن(ماڭعىستاۋ وبلىسىندا) ازىق-تۇلىككە جۇمسالادى. جەمىستەرۇلەسى - 7% -دان (الماتى وبلىسىندا) 11% -عا دەيىن (باتىسقازاقستان وبلىسىندا)، كوكونىستەر - 5% -دان (سولتۇستىكقازاقستان وبلىسىندا) 8،4% -عا دەيىن (شىمكەنتتە)، كونديتەرلىك ونىمدەر - 4،9% -دان (شىمكەنتتە) 8،2% -عادەيىن (جەتىسۋ وبلىسىندا).

ءبىر جىل ىشىندە (2022 جىلدان 2023 جىلعا دەيىن) قازاقستاندىقتاردىڭ شىعىندارى جۇمىرتقا (22%)، جەمىس-جيدەك (21%)، بالىق جانە تەڭىز ونىمدەرى (19%) جانەءسۇت ونىمدەرىنە (18%) كوبەيدى. بۇل رەتتە جەكەلەگەنوڭىرلەردە ءۇي شارۋاشىلىقتارىنىڭ جۇمىرتقاعاجۇمسالاتىن شىعىستارىنىڭ ءوسۋى 32-34% (قاراعاندى، اباي، سولتۇستىك قازاقستان جانە ۇلىتاۋ وبلىستارى)، جەمىستەرگە - 40-44% (جامبىل جانە ۇلىتاۋ وبلىستارىندا)، بالىققا - 38% (سول ۇلىتاۋ وبلىسىندا)، ءسۇت ونىمدەرىنە - 38% (شىمكەنتتە) جەتتى.

بۇل رەتتە، 2023 جىلعى مالىمەتتەر بويىنشا، جالپىتۇتىنۋ شىعىستارىندا تاماق ونىمدەرىن ساتىپ الۋعاارنالعان ءۇي شارۋاشىلىقتارى شىعىستارىنىڭ ۇلەسىكوبىنەسە 50-دەن 60% -عا دەيىن قۇرايدى. مۇنداي ءۇيشارۋاشىلىقتارى - 28،3%. ازىق-تۇلىككە جۇمسالاتىنبارلىق تۇتىنۋ شىعىستارىنىڭ 60-تان 70% -عا دەيىنجۇمسايتىن ءۇي شارۋاشىلىقتارىنىڭ جيىلىگى بويىنشاكەلەسى ساناتى - ولاردىڭ 23،4%. تۇتىنۋ شىعىستارىنىڭ 40-تان 50% -عا دەيىن ءۇي شارۋاشىلىقتارىنىڭ 22،8% تاماقونىمدەرىنە تيەسىلى. بارلىق تۇتىنۋ شىعىندارىنىڭ 30-40% -دان استامىن ازىق-تۇلىككە جۇمسايتىن ءۇيشارۋاشىلىقتارىنىڭ ۇلەسى 11،3% -دى، 70% -دان استامى - 9،3% -دى، 20-دان 30% -عا دەيىن - 4% -دى، 20% -دان كەمءى - 0،9% -دى قۇرايدى.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

حالىقتىڭ تاماق ونىمدەرىنە شىعىستارى

2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى توقسانىندا حالىقتىڭ تۇتىنۋشىعىندارى، ۇسب دەرەكتەرىنە سايكەس، ورتاشا ەسەپپەن 256،9 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى. ءبىر اي ىشىندە قازاقستاننىڭ ورتاشاتۇرعىنى تۇتىنۋ شىعىندارىنا 64،2 مىڭ تەڭگەجۇمسايدى. ونىڭ 35،8 مىڭ تەڭگەسى ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا، 15،1 مىڭ تەڭگەسى ازىق-تۇلىككە جاتپايتىن تاۋارلارعا، 13،4 مىڭ تەڭگەسى اقىلى قىزمەتتەرگە تيەسىلى.

ەڭ كوپ تۇتىنۋ شىعىندارى - الماتىتۇرعىندارىندا، ايىنا 91 مىڭ. سونداي-اق، ءىرى قالاازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا جۇمسالاتىن شىعىندار بويىنشاكوشباسشى (49،3 مىڭ) بولىپ تابىلادى. بۇل رەتتەازىق-تۇلىككە جاتپايتىن تاۋارلارعا جۇمسالاتىن شىعىنداربويىنشا الماتىدا (18،6 مىڭ كورسەتكىش) بىردەن ءۇش ءوڭىربار: بۇل - 20،6 مىڭ قاراعاندى وبلىسى، 20،4 مىڭ اقمولاوبلىسى جانە 20،3 مىڭ سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى.

اقىلى قىزمەت كورسەتۋ شىعىندارىنىڭ كورسەتكىشىبويىنشا استانا تۇرعىندارى كوش باستادى (ولاردىڭكورسەتكىشى - 23،6 مىڭ تەڭگە، الماتىلىقتار - 23،2 مىڭتەڭگە).

ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا ەڭ از اقشانى قىزىلورداوبلىسىنىڭ تۇرعىندارى جۇمسايدى - 27،8 مىڭ تەڭگە، التۇتىنۋ شىعىندارى قۇرىلىمىنداعى ازىق-تۇلىكتاۋارلارىنا شىعىنداردىڭ ەڭ تومەن ۇلەسى قاراعاندىوبلىسىنىڭ تۇرعىندارىندا - 49%. بۇل ءوڭىردىڭ تۇرعىندارى ازىق-تۇلىككە جاتپايتىن تاۋارلارعا (ورتاشا قازاقستاندىق كورسەتكىش 23% بولعان كەزدە 27%) جانە اقىلى قىزمەتتەرگە (ورتاشا قازاقستاندىق كورسەتكىش 21% بولعان كەزدە 24%) تۇتىنۋشىلىق قىزمەتتەرگە جۇمسالاتىن جالپى شىعىنداردىڭ ۇلەسىن قازاقستان بويىنشا ورتاشا قاراعاندا ايتارلىقتاي كوپ جۇمسايدى.

ازىق-تۇلىككە جاتپايتىن تاۋارلار مەن اقىلى قىزمەتتەرگە تۇركىستان وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى (9،4 مىڭ جانە 8 مىڭ) از جۇمسايدى، بۇل رەتتە ولار تۇتىنۋ شىعىندارىنداعى ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا جۇمسالاتىن شىعىندار ۇلەسى بويىنشا كوشباسشىلار قاتارىندا (ماڭعىستاۋ جانە جامبىل وبلىستارىمەن بىرگە). بۇل وبلىس 45،8 مىڭ تەڭگە كورسەتكىشىمەن جالپى تۇتىنۋشىلىق شىعىندار بويىنشا سوڭعى ورىندا تۇر.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

ۇيدەن تىس تاماقتانۋ شىعىندارى 0،4% -دان (جامبىلوبلىسىندا) 8% -عا دەيىن (استانا مەن پاۆلودار وبلىسىندا) قۇرايدى. ەل بويىنشا ورتاشا كورسەتكىش 4% -عا تەڭ. تەمەكى ونىمدەرىنە ەل بويىنشا ورتاشا ەسەپپەنقازاقستاندىقتاردىڭ ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا جۇمساعانشىعىندارىنىڭ 2،8% تيەسىلى. ەڭ جوعارى كورسەتكىش - اقمولا (6،8%) جانە سولتۇستىك قازاقستان (6،4%) وبلىستارىندا، ەڭ تومەن كورسەتكىش - ماڭعىستاۋ (0،6%) جانە تۇركىستان (0،7%) وبلىستارىندا. الكوگولدىىشىمدىكتەرگە قازاقستاندىقتار ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنا ءوزبيۋدجەتىنەن ورتا ەسەپپەن 1،3% جۇمسايدى. ەڭ جوعارىكورسەتكىش - سولتۇستىك قازاقستان جانە شىعىس قازاقستانوبلىستارىندا (2،5%)، ودان تومەن - ماڭعىستاۋ (0،2%)، تۇركىستان جانە قىزىلوردا (0،3%) وبلىستارىندا.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

ازىق-تۇلىك جانە الكوگولسىز سۋسىندار اراسىنداقازاقستانداعى شىعىستاردىڭ ۇشتەن بىرىنە جۋىعى:

1. ەت جانە ەت ونىمدەرى (ماڭعىستاۋ جانە اقتوبەوبلىستارىندا 29% -دان اتىراۋ جانە جامبىلوبلىستارىندا 41% -عا دەيىن).

2. نان ونىمدەرى مەن جارما ونىمدەرى، 16% (ماڭعىستاۋوبلىسىندا 12% -دان جەتىسۋ جانە قىزىلورداوبلىستارىندا 19% -عا دەيىن).

3. ءسۇت ونىمدەرى، ولاردىڭ ۇلەسى - 11% (تۇركىستانوبلىسىندا 7% -دان ماڭعىستاۋ وبلىسىندا 14% -عادەيىن).

4. ازىق-تۇلىككە جۇمسالاتىن بارلىق شىعىنداردىڭ 9% -ى تيەسىلى جەمىستەر (الماتى قالاسىندا 7% -دانباتىس قازاقستان وبلىسىندا 11% -عا دەيىن). قالعان شاعىن ساناتتارعا ونىمدەرگە جۇمسالاتىن بارلىق شىعىنداردىڭ 7% -ى جانە ودان كەم بولىگى تيەسىلى.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

ەڭ كوپ تۇتىنىلاتىن تاماق ونىمدەرى

تۇتىنۋ كولەمىنە كەلەتىن بولساق، ۇسب مالىمەتىنشە، 2023 جىلى ەڭ كوپ تۇتىنىلاتىن ءونىم ساناتى - ءسۇت جانە ءسۇتونىمدەرى. قازاقستاندا ورتاشا ەسەپپەن جان باسىناشاققاندا ايىنا شامامەن 19 كيلوگرامم تۇتىنادى. بۇلونىمدەردىڭ ەداۋىر كىشى ساناتتارى - شيكى ءسۇت (ءبىر ادامعا 1،1 ليتر)، ايران (1 ليتر)، سۇزبە جانە قايماق (ءبىر ادامعا ايىنا0،37 جانە 0،33 كيلوگرامم).

دەرەككوز: ۇسب

تۇتىنۋ بويىنشا ەكىنشى ورىندا - ءبىر ادامعا ايىنا 10 كيلوگرامعا جۋىق نان ونىمدەرى مەن جارما ونىمدەرى. مۇنداەڭ كوپ قولدانىلاتىن قوسىمشا سانات - 1 سۇرىپتى ۇننانجاسالعان بيداي نانى (ءبىر ادامعا ايىنا 2،4 كيلوگرامم). ودان كەيىن - جوعارى سۇرىپتى بيداي ۇنى (1،5 كيلوگرامم)، كۇرىش (1،3 كگ)، ءبىرىنشى سۇرىپتى بيداي ۇنى (ءبىر ادامعاايىنا 1،1 كگ).

دەرەككوز: ۇسب

نان ونىمدەرى مەن جارمالارعا ەت (جانە ەت ونىمدەرى)، كوكونىستەر مەن جەمىستەر بىردەي كورسەتكىشپەن كەلەدى - ولاردى جان باسىنا شاققاندا ايىنا 6،4-6،7 كيلوگراممتۇتىنادى. ەلىمىزدەگى ەڭ تانىمال ەت ءتۇرى - سيىر ەتى، ونى ءبىرادامعا ايىنا ورتاشا ەسەپپەن 2،1 كيلوگرامم تۇتىنادى. ونىڭ ارتىنان ءبىر ادامعا 590 گرامم جۇمسالاتىن تارتىلعان ەت. جىلقى ەتى سونداي دەرلىك مولشەردە تۇتىنىلادى - 560 گرامم. قوي ەتى 440 گرامم، تاۋىق ەتى 420 گرامم مولشەرىندە تۇتىنىلادى. جارتىلاي ىستالعان شۇجىق 330 گرامم، قايناتىلعان شۇجىق - 220 گرامم، شوشقا ەتى - 270 گرامم.

دەرەككوز: ۇسب

كوكونىستەردىڭ ەڭ تانىمال تۇرلەرى (ولاردى جالپىتۇتىنۋ - ءبىر ادامعا ايىنا 6،5 كيلوگرامم) - قول پياز (ايىنا1،6 كگ)، ءسابىز (ايىنا 1 كگ)، ورامجاپىراق (920 گرامم)، قىزاناق جانە قيار (تيىسىنشە ءبىر ادامعا 740 جانە 660 گرامم).

دەرەككوز: ۇسب

جەمىستىڭ ەڭ كوپ تۇتىنىلاتىن تۇرلەرى (جالپى تۇتىنۋ - ءبىر ادامعا ايىنا 6،4 كگ) - الما. ولاردى قازاقستاندا ءبىرادامعا ايىنا 1،55 كيلوگرامم مولشەرىندە تۇتىنادى. ولاردىڭ ارتىنان 1 كيلوگرامم كورسەتكىشى بار قاربىزجۇرەدى. ايىنا 470 گرامم - بانان، 340 گرامم - ماندارين، 270 گرامم قاۋىن مەن ءجۇزىم، 130 گرامم ورىك پەن شابدالى، 120 گرامم المۇرت پەن 100 گرامم اپەلسين تۇتىنادى.

دەرەككوز: ۇسب

ۇسب جەكە ساناتقا جاتقىزاتىن كارتوپتى ايىنا 3،7 كيلوگرامم مولشەرىندە تۇتىنادى. قانت جانە كونديتەرلىكونىمدەر - 3،5 كيلوگرامم (ونىڭ ىشىندە تىكەلەي قانت - ايىناشامامەن 40% - 1،5 كگ، ودان كەيىن شوكولاد كامپيتتەرى - ايىنا 0،2 كگ).

ءۇي شارۋاشىلىقتارىنىڭ ساناتتارى جانە وڭىرلەربويىنشا ءۇي شارۋاشىلىقتارىنىڭ تاماق ونىمدەرىنتۇتىنۋ

ءبىر ادامنان تۇراتىن ءۇي شارۋاشىلىقتارىندا تۇتىنۋورتاشا قازاقستاندىق ءۇي شارۋاشىلىعىنا قاراعانداءاردايىم شامامەن ەكى ەسە جوعارى. ەكى ادامنان تۇراتىن ءۇيشارۋاشىلىقتارىندا تۇتىنۋ ورتاشا كورسەتكىشتەنشامامەن ۇشتەن ءبىر ەسەگە جوعارى. ءۇي شارۋاشىلىعىنداعىادامدار سانىنىڭ وسۋىنە قاراي تومەندەۋى جالعاسۋدا - سەبەبى، كوپ جاعدايدا ءبىر نەمەسە ەكى ادامنان تۇراتىن ءۇيشارۋاشىلىعى - ەرەسەك ادامداردان تۇراتىن ءۇيشارۋاشىلىعى، ال ءۇش ادامنان باستاپ - بالالاردى قوساالعاندا جاسىنا بايلانىستى اناعۇرلىم از ازىق-تۇلىكتۇتىنۋى مۇمكىن.

دەرەككوز: ۇسب، Freedom Finance Global مەنشىكتى ەسەپتەۋلەرى

وڭىرگە بايلانىستى ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ نەگىزگىساناتتارىن تۇتىنۋ ايتارلىقتاي ايىرماشىلىعى بار. ەڭكوپ تۇتىنىلاتىن ءونىم ءتۇرى - ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرى - ءبىرادامعا ايىنا 18،9 كگ ورتاشا دەڭگەيدە شىمكەنت قالاسىنداايىنا 13 كيلوگرامم مولشەرىندە، ال ەڭ جوعارى كورسەتكىشاقمولا وبلىسىندا 24 كيلوگرامم مولشەرىندە عاناپايدالانىلادى. ماكسيمۋم مەن مينيمۋم اراسىنداعىايىرماشىلىق - 1،85 ەسە.

استىق ونىمدەرى مەن جارمانى استانا مەن الماتىدا ەڭاز تۇتىنادى (تيىسىنشە ءبىر ادامعا 8،2 جانە 8،4 كيلوگرامم). ەڭ كوپ پايدالانۋ - تۇركىستان وبلىسىندا، 14،4 كيلوگرامم. مينيمۋم مەن ماكسيمۋم اراسىنداعى ايىرماشىلىق - 1،77 ەسە. ەت جانە ەت ونىمدەرىن ەڭ از شىمكەنت قالاسىندا (4،8 كگ)، ەڭ كوپ - اقمولا، اتىراۋ جانە جەتىسۋ وبلىستارىندا (7،8 كيلوگرامم، ايىرماشىلىق 1،62 ەسە) تۇتىنادى.

جەمىس-جيدەكتەر مەن كوكونىستەردى اباي وبلىسىندا ەڭاز تۇتىنادى - ايىنا ءبىر ادامعا 4،5 جانە 4،7 كيلوگرامم. جەمىستەردى ەڭ كوپ تۇتىنۋ - استانا مەن الماتىدا (ابايوبلىسىمەن ايىرماشىلىق - 1،72 ەسە)، كوكونىستەردى - تۇركىستان وبلىسىندا (8،4 كگ، اباي وبلىسىمەنايىرماشىلىق - 1،79 ەسە).

كارتوپتى تۇتىنۋ ەڭ از - سول اباي وبلىسىندا - 2،4 كيلوگرامم، ەڭ كوبى - باتىس قازاقستان وبلىسىندا - 4،8 كيلوگرامم. ايىرماشىلىعى - ەكى ەسە. قانتتى جانەكونديتەرلىك ونىمدەردى تۇتىنۋ شىمكەنتتە ەڭ تومەن (2،7 كيلوگرامم)، ەڭ جوعارى - ۇلىتاۋ وبلىسىندا (4،9 كيلوگرامم)، ايىرماشىلىق - 1،82 ەسە.

2-تاراۋ. ق ر حالقىنا الەۋمەتتىك ساۋالناما جۇرگىزۋ

زەرتتەۋ ديزاينى جانە الەۋمەتتىك-دەموگرافيالىق پورترەت

اعىمداعى تاراۋ ءۇشىن ونلاين ساۋالناما (Computer-assisted Web Interview)، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭتۇرعىندارى اراسىندا جالپى ىرىكتەۋ كولەمى 3001 رەسپوندەنت بولىپ تابىلادى.

رەسپوندەنتتەر سانى ەڭ كوپ قالالار:

- الماتى: 610 رەسپوندەنت.

- استانا: 391 رەسپوندەنت.

- شىمكەنت: 330 رەسپوندەنت.

1050 مىڭنان استام تۇرعىنى بار قالالاردان 250 رەسپوندەنت قاتىستى

ساۋالناماعا 49،3% ايەلدەر جانە 50،7% ەركەكتەرقاتىستى. جاس ءبولىنىسى 18-54 جاس ارالىعىنداعىقاتىسۋشىلار ءۇشىن بىركەلكى بولدى - 20-21%. ساۋالناماعاقاتىسۋشىلاردىڭ 18% 55 جاستان اسقان. بالالارى بارلار 43،9% جانە بالالارى جوقتار 54،1%. ءوز تابىس دەڭگەيىن«ۇزاق ۋاقىت پايدالانۋعا ارنالعان زاتتاردى ساتىپ الا الامىن» - 39،5% جانە «ازىق-تۇلىك پەن كيىمگە اقشا جەتەدى»- 34.1% دەپ باعالادى. بۇل زەرتتەۋ ءتۇرلى قالالار مەن جاستوپتارىنداعى حالىقتىڭ كەڭ اۋقىمىن قامتي وتىرىپ، قازاقستان تۇرعىندارىنىڭ ىرىكتەمەسىنىڭ جالپىدەموگرافيالىق جانە الەۋمەتتىك سيپاتتامالارىن بىلدىرەدى.

2.1 ساتىپ الۋ مىنەز-قۇلقىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى

تاماق ونىمدەرىن ساتىپ الۋ ورىندارى

قازاقستاندىقتار ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن كوبىنەسەونلاين - جەلىلىك سۋپەرماركەتتەردەن (76،4%)، ءۇيدىڭ جانىنداعى دۇكەندەردەن (57،4%) جانە بازارلاردا/نارىقتاردا/جارمەڭكەلەردە (55،1%)، سيرەك جاعدايدافەرمەرلەردەن/ الىپ-ساتارلاردان قولدان (8،1%) ساتىپالادى ەكەن.

ونلاين ساتىپ الۋدى رەسپوندەنتتەردىڭ سانى ايتارلىقتاي از. وسىلايشا، سۇرالعان ءاربىر بەسىنشى ادام ازىق-تۇلىككە ماركەتپلەيستەردە جانە ازىق-تۇلىك جەتكىزۋسەرۆيستەرىندە (19،2%)، ال ءاربىر ونىنشى ادام - Arbuz جانەAirba Fresh (8،6%) سياقتى ازىق-تۇلىك دۇكەندەرىندەتاپسىرىس بەرەدى.

الەۋمەتتىك-دەموگرافيالىق سيپاتتامالار بولىنىسىندەتانىمال ساتىپ الۋ ورىندارى:

جەلىلىك سۋپەرماركەتتەر:

- استانا مەن الماتى قالاسىنىڭ تۇرعىندارى (تيىسىنشە91،3% جانە 85،2%)؛

- نەكەدە تۇراتىن قازاقستاندىقتار (78،7%) جانە ءۇشادام تۇراتىن ءۇي شارۋاشىلىقتارى (79،5%)؛

- جوعارى جانە جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىمى باررەسپوندەنتتەر (تيىسىنشە 83،3% جانە 89،5%)؛

- ماتەريالدىق جاعدايى ورتاشا نەمەسە ورتاشاجاعدايدان جوعارى رەسپوندەنتتەر (تيىسىنشە 82،2% جانە82،9%).

بازارلار، نارىقتار جانە جارمەڭكەلەر:

- رەسپوندەنتتەردىڭ ەڭ جاس توبى - 55 جاس جانە ودانجوعارى (68،3%)؛

- الماتى قالاسى (59،6%)، شىمكەنت قالاسى (61،6%) جانە حالقى 50 مىڭنان 100 مىڭعا دەيىنگى قالالار (65،1%) تۇرعىندارى؛

- 4 جانە 6 ادام مولشەرiندەگi ءۇي شارۋاشىلىقتارى(تيiسiنشە 59،9% جانە 62%).

ءۇيدءىڭ جانىنداعى دۇكەندەر:

- حالقى 100 مىڭنان 250 مىڭعا دەيiنگi قالالار (64،1%)؛

- ماتەريالدىق جاعدايى ورتاشادان تومەنرەسپوندەنتتەر (61،9%).

ساتىپ الۋ جيىلىگى

رەسپوندەنتتەر كۇندەلىكتى نەگىزدە ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنكوبىنەسە ءۇيدءىڭ جانىنداعى دۇكەندەردەن ساتىپ الادى (54%). اپتاسىنا 1-2 رەت كوبىنەسە بازارلاردا/نارىقتاردا/جارمەڭكەلەردە (39،2%)، فەرمەرلەردەن/ الىپ-ساتارلاردان قولدان (38،5%)، مامانداندىرىلعان دۇكەندەردەن (37،4%)، جەلىلىك سۋپەرماركەتتەردەن (36،8%) جانە جەلىلىك ەمەس وزىنە-وزى قىزمەت كورسەتۋ دۇكەندەرىنەن (31،6%) ساتىپ الادى.

ازىق-تۇلىكءتى وفلاين ساتىپ الۋعا قاراعاندا ونلاين-ساتىپ الۋلار سيرەك جاسالادى. وسىلايشا، رەسپوندەنتتەرازىق-تۇلىك ونىمدەرىن بىرنەشە اپتادا ءبىر رەت ونلاين ساتىپالادى، بۇل رەتتە ماركەتپلەيستەردە ساتىپ الاتىنرەسپوندەنتتەردىڭ ۇلەسى ازىق-تۇلىك دۇكەندەرىندەگى ونىمدەرگەتاپسىرىس بەرەتىندەرگە قاراعاندا ايتارلىقتاي كوپ - 29،9% -دان 38%.

سۋپەرماركەتتەردەن ساتىپ الاتىن قازاقستاندىقتاركوبىنەسە اتالعان ساناتتاعى ونىمدەردىڭ باسىم بولىگىن سولجەردەن ساتىپ الادى، ەڭ الدىمەن سول جەردەن بالىق جانەتەڭىز ونىمدەرىن ساتىپ الادى. ءۇيدءىڭ جانىنداعى دۇكەندەرگەرەسپوندەنتتەر كوبىنەسە كۇندەلىكتى سۇرانىسقا يە تاۋارلارعا، اتاپ ايتقاندا نان جانە نان-توقاش ونىمدەرىنە بارادى.

رەسپوندەنتتەر ەت، قۇس، بالىق جانە تەڭىز ونىمدەرىنكوبىنەسە بازارلاردان/نارىقتاردان/جارمەڭكەلەردەن نەمەسەمامانداندىرىلعان دۇكەندەردەن ساتىپ الادى، ءارىءبىرىنشىسىن فەرمەرلەردەن قولدان ءجيى ساتىپ الادى. وسىعانۇقساس جاعداي كوكونىس/جەمىس-جيدەك جاعدايىندا دا ولاردىكوبىنەسە بازارلاردان نەمەسە فەرمەرلەردەن ساتىپ الادى. ونلاين ساتىپ الىناتىن ەڭ تانىمال تاۋار شاي/كوفە بولىپتابىلادى، وعان كوبىنەسە ماركەتپلەيستەردە تاپسىرىسبەرىلەدى.

تاماق ونىمدەرىنە اي سايىنعى شىعىندار

ساۋالناماعا قاتىسۋشىلاردىڭ ۇشتەن ەكىسىنەن استامىازىق-تۇلىك ساتىپ الۋعا جۇمسالعان اي سايىنعىشىعىندارىنىڭ سوماسىن كورسەتتى (72،8%). ساۋالناماعاقاتىسقان ءاربىر ءتورتىنشى ادام (24،3%) جاۋاپ بەرۋگەقينالدى.

اي سايىنعى ساتىپ الۋدىڭ ورتاشا چەگى 113 870 تەڭگەنى قۇرايدى. ساۋالناماعا قاتىسۋشىلاردىڭ 27،3% -ىندا ازىق-تۇلىك ساتىپ الۋعا جۇمسالاتىن اي سايىنعىشىعىندار 50 000 تەڭگەنى جانە ودان از، 25،9% -دا - 75 001-100 000 تەڭگەنى قۇرادى.

ساۋالناماعا قاتىسقان ءاربىر بەسىنشى ادام ازىق-تۇلىكساتىپ الۋعا 100 001-150 000 تەڭگەدەن (17،2%)، ال ءاربىرونىنشى 50 001-75 000 تەڭگە (12%) نەمەسە 150 001-200 000 تەڭگە (10،4%) بولەدى.

الەۋمەتتىك-دەموگرافيالىق سيپاتتامالار بولىنىسىندەتاماق ونىمدەرىنە اي سايىنعى شىعىندار:

2.2 تاماق ونىمدەرىن تاڭداۋ فاكتورلارى

قازاقستاندىقتاردىڭ تورتتەن ءۇش بولىگىنەن استامى ازىق-تۇلىك ساتىپ الۋ كەزىندە جارامدىلىق مەرزىمى مەن باعاسىنا (تيىسىنشە 79،1% جانە 76،4%) نازار اۋدارادى. جارامدىلىق مەرزىمىنە كوبىنەسە ايەلدەر (82،3%)، جوعارىءبىلىمى بار (81،8%)، نەكەدە تۇرعان (82،2%) جانە ءۇش ادامدىق(82،6%) ءۇي شارۋاشىلىقتارى رەسپوندەنتتەردىڭ ەڭ جاس توبى(83،8%) قارايدى. باعانىڭ 45-54 جاستاعى رەسپوندەنتتەرءۇشىن ءمانى بار (84،5%)، تابىسى ورتاشادان تومەن (81،5%).

رەسپوندەنتتەردىڭ جارتىسىنان ازى (45%) ساتىپالىناتىن ونىمدەردىڭ قۇرامىن وقيدى، كوبىنەسە ولارايەلدەر (49%)، 55 جاستان جوعارى رەسپوندەنتتەر (49،5%)، جوعارى ءبىلىمى بار (49،8%)، ورتاشا تابىس دەڭگەيى بار ادامدار (49،6%).

سۇرالعانداردىڭ ۇشتەن ءبىرى ازىق-تۇلىك ساتىپ الۋكەزىندە ونىڭ دامدىك قاسيەتتەرىن، ءيىسىن، ءتۇسى مەن كونسيستەنسياسىن (32،5%) ەسكەرەدى. ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنتاڭداۋدىڭ توپ-5 فاكتورىن جەڭىلدىكتەردىڭ، ناۋقانداردىڭنەمەسە بونۋستىق ۇسىنىستاردىڭ بولۋى تۇيىقتايدى(32،2%).

بۇل فاكتور رەسپوندەنتتەردىڭ ەڭ جاس توبى (37،3%)، جەسىرلەر (44،2%) ءۇشىن، سونداي-اق ماتەريالدىق جاعدايىورتاشادان تومەن (36،8%) ادامدار ءۇشىن ماڭىزدى.

رەسپوندەنتتەردى ءونىمنىڭ سىرتقى كورىنىسى، اتاپايتقاندا قاپتاما ماتەريالى مەن ديزاينى (5،3%) ەڭ از الاڭداتادى ەكەن.

ءوندىرۋشى تۋرالى اقپارات

ءاربىر ونىنشى قازاقستاندىق عانا ازىق-تۇلىكءوندىرۋشى تۋرالى اقپاراتقا نازار اۋدارادى (11،7%). ولاردىڭ جارتىسىنان استامى ءۇشىن قاراستىرىلىپ وتىرعانءونىمدى قازاقستاندىق ءوندىرىستى ءبىلۋ ماڭىزدى (57،8%)، بۇلفاكتور كوبىنەسە ەلوردا تۇرعىندارى ءۇشىن ماڭىزدى (73،8%).

سۇرالعانداردىڭ 44،8% -ى ءۇشىن تاۋار وندىرەتىن ەل ماڭىزدى ەمەس، ناقتى ءوندىرۋشىنىڭ عانا ماڭىزى بار. بۇلفاكتور حالقى 100 مىڭنان 250 مىڭعا دەيىنگى قالالاردىڭتۇرعىندارى ءۇشىن كوبىنەسە ماڭىزدى.

شەتەلدىك ءوندىرۋشى تۋرالى اقپارات سۇرالعانداردىڭ17،3% ءۇشىن عانا وزەكتى.

2.3 قازاقستاندىق ءوندىرىستىڭ تاماق ونىمدەرىن تۇتىنۋجانە قاناعاتتانۋ

ساتىپ الۋ جيىلىگى

ساۋالناماعا قاتىسقان قازاقستاندىقتاردىڭجارتىسىنان استامى كۇندەلىكتى نەگىزدە (33،1%) نەمەسەاپتاسىنا 3-5 رەت (20،5%) قازاقستاندىق ازىق-تۇلىكونىمدەرىن ساتىپ الادى. ءاربىر ونىنشى رەسپوندەنت سۇراققاجاۋاپ بەرە المادى (9،8%). رەسپوندەنتتەردىڭ تەك 1% -ى عاناوتاندىق ءوندىرىستىڭ ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن ساتىپ المايدى.

الەۋمەتتىك-دەموگرافيالىق سيپاتتامالار بولىنىسىندەرەسپوندەنتتەردىڭ ەڭ جاس توبى - 55 جاس جانە ودان جوعارى - جانە 50 مىڭنان 100 مىڭعا دەيىن حالقى بار تۇرعىنداراپتاسىنا 1-2 رەت (تيىسىنشە 28،2% جانە 31،9%) ازىق-تۇلىكساتىپ الۋلاردى ءجيى جاسايتىنى، ال وسىنداي جيىلىكپەنساتىپ الۋلاردى نەعۇرلىم سيرەك جاسايتىنى - جاستار(18،2%).

قازاقستاندىق ءوندىرىستىڭ تاماق ونىمدەرىنەقاناعاتتانۋشىلىق

زەرتتەۋ جۇرگىزۋ پروسەسىندە رەسپوندەنتتەر 4 بالدىقشكالا بويىنشا قازاقستاندىق ءوندىرىستىڭ تاماق ونىمدەرىنىڭساپاسىن باعالادى، مۇندا:

• 1 – «مۇلدەم كوڭىلىم تولمايدى»؛

• 2 – «كوبىنە كوڭىلىم تولمايدى»؛

• 3 – «كوبىنە كوڭىلىم تولادى»؛

• 4 – «تولىقتاي كوڭىلىم تولادى»

العاشقى ەكى باعانىڭ جيىنتىق ناتيجەسى Bottom 2 Boxكورسەتكىشىمەن كورسەتىلگەن جانە قازاقستاندىق ءونىمنىڭ ساپاسىنا قاناعاتتانبايتىندىعىن بىلدىرەدى.

كەرىسىنشە 3 جانە 4 باعالاردىڭ سوماسىرەسپوندەنتتەردىڭ قاناعاتتانعاندىعىن بىلدىرەدى جانە Top 2 Box رەتىندە بەلگىلەنگەن.

بارلىق سانامالانعان ساناتتار بويىنشا Top 2 Box-تىڭ ورتاشا ءمانى ۆاتەرسىزىق بولدى، ول رەسپوندەنتتەر وتاندىق ءوندىرىس ونىمدەرىنىڭ قانداي ساناتتارىمەن ەڭ از قاناعاتتاندىرىلعانىن انىقتايدى.

وسىلايشا، ساۋالناماعا سايكەس، زەرتتەۋگە قاتىسۋشىلار كۇندەلىكتى سۇرانىس ونىمدەرىنىڭ باسىم بولىگىنە (93،9% -96،3%) قاناعاتتانعان جانە قازاقستاندا وندىرىلگەن سۋسىنداردىڭ (الكوگولدى/الكوگولسىز، شاي/كوفە)، ىرىمشىك پەن شۇجىقتىڭ ساپاسىنا، سونداي-اق بالىق جانە تەڭىز ونىمدەرىنە كوڭىلدەرى تولمايدى.

2.4 قازاقستاندىق ءوندىرىستىڭ ونىمدەرىن تۇتىنۋدرايۆەرلەرى مەن كەدەرگىلەرى

تۇتىنۋ درايۆەرلەرى

قازاقستاندىق ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن تۇتىنۋدىڭ توپ-3 درايۆەرى وندىرۋشىلەرگە سەنىم (42،7%)، وتاندىق/قازاقستاندىق ءوندىرىستى قولداۋ (39،4%) جانە تارتىمدى باعا(37،4%) بولىپ تابىلادى. تۇتىنۋشىلار باسقا ءوندىرىسونىمدەرىنىڭ بولماۋىنان (9،3%) جانە مەمست-قا، ءوندىرىسستاندارتتارىنا (9،2%) سايكەس كەلۋىنەن قازاقستاندىقونىمدەردى ەڭ از تاڭدايدى.

الەۋمەتتىك-دەموگرافيالىق سيپاتتامالار بولىنىسىندەتۇتىنۋ درايۆەرلەرى:

وندىرۋشىگە سەنەمىن - ءۇش ادامنان تۇراتىن ءۇيشارۋاشىلىقتارى (47،6%)، ءوزىن-وزى جۇمىسپەن قامتىعاندارجانە فريلانسپەن جۇمىس ىستەيتىندەر (51%)؛

وتاندىق/قازاقستاندىق ءوندىرىستى قولدايمىن - ايەلدەر (43،5%)، التى ادامنان تۇراتىن ءۇيشارۋاشىلىقتارى (45،7%)، جوعارى ءبىلىمدى رەسپوندەنتتەر(42،7%)؛

تارتىمدى باعا - 35-44 جاستاعى رەسپوندەنتتەر (42،2%)، ەرلەر (40،6%)، ەكى ادامنان تۇراتىن ءۇي شارۋاشىلىقتارى(42،5%)، زەينەتكەرلىك جاستاعى نەمەسە مۇگەدەكتىك مارتەبەسىبار رەسپوندەنتتەر (44،3%)، جالدامالى جۇمىس ىستەيتىن(40،7%)

جوعارى ساپا - 18-24 جاستاعى رەسپوندەنتتەر (26،9%)، ەلوردا تۇرعىندارى (27،9%)؛

زياندى قوسپالار جوق (مىسالى، گما، كونسەرۆانتتار، انتيبيوتيكتەر، بوياعىشتار جانە ت.ب.) - 55 جاستان جوعارىرەسپوندەنتتەر (23%)، بالالارمەن تۇراتىن شىمكەنت تۇرعىندارى (23،5%)، زەينەتكەرلىك جاستاعى نەمەسەمۇگەدەكتىك مارتەبەسى بار رەسپوندەنتتەر (24،1%) جانەكاسىپكەرلەر (24،7%)؛

«حاليال» سەرتيفيكاسياسىنىڭ بولۋى - 34 جاسقادەيىنگى رەسپوندەنتتەر – (18-24 - 31،5%، 25-34 - 23،9%)، حالقى 100 مىڭعا دەيىنگى قالالاردىڭ تۇرعىندارى (26،1%)، ۇلكەن ءۇي شارۋاشىلىقتارى (5 ادام - 25،4%، 6 ادام -37،8%) (27،5%)، كوللەدجدەر مەن ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ جۇمىس ىستەيتىنجانە جۇمىس ىستەمەيتىن وقۋشىلارى (28،9% جانە 35،7%)، كاسىپكەرلەر جانە دەكرەتتىك دەمالىستاعى (27،1% جانە27،2%)، تابىس دەڭگەيى جوعارى رەسپوندەنتتەر (33،5%).

تۇتىنۋ كەدەرگىلەرى

قازاقستاندىق ءوندىرىستىڭ ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنتۇتىنۋدىڭ نەگىزگى كەدەرگىلەرى تاۋارلاردىڭ شەكتەۋلىاسسورتيمەنتى (21،7%)، ونىمدەردىڭ تومەن ساپاسى (17%) جانە تارتىمسىز باعا (16،1%) بولدى، سوڭعىسى كوبىنە جوعارى ءبىلىمى بار رەسپوندەنتتەر ءۇشىن (25،6%) وزەكتى بولدى.

وتاندىق ءونىم ساتىپ المايتىن رەسپوندەنتتەردىڭباسىم بولىگى، ال بۇل ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭجارتىسىنا جۋىعى - 41،3% سۇراققا جاۋاپ بەرۋگەقينالعانىن اتاپ وتكەن ءجون.

ساۋالناماعا قاتىسقان ءاربىر ونىنشى ادامقازاقستاندىق ونىمدەردى ولاردىڭ وزدەرى باراتىندۇكەندەردە بولماۋى سەبەبىنەن ساتىپ المايدى ەكەن (9،9%)، بۇل تۋرالى ءتورت ادامنان تۇراتىن ءۇي شارۋاشىلىعى باررەسپوندەنتتەر (21،6%) باسقالارعا قاراعاندا ءجيى ايتقان.

قازاقستاندىق ءوندىرىستىڭ تاماق ونىمدەرىن ساتىپ الۋشارتتارى

رەسپوندەنتتەر قازاقستاندىق ءوندىرىستىڭ ونىمدەرىن ساتىپالۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋعا دايىن بولعان 3 شارتتىڭىشىنە ونىمدەرگە باعانىڭ تومەندەۋى (33،4%)، ساپانىڭجاقسارۋى (28،6%) جانە ولاردىڭ رەسپوندەنتتەر باراتىندۇكەندەردە بولۋى (27،3%) كىردى.

ساۋالناماعا قاتىسقان ءاربىر ءتورتىنشى ادام، ەگەراسسورتيمەنت كەڭەيسە (23،8%)، وتاندىق ءونىم ساتىپ الۋىمۇمكىن.

رەسپوندەنتتەردىڭ قازاقستاندىق ونىمدەردى ساتىپ الۋشەشىمىنە ەڭ از اسەر ەتەتىن كورسەتكىش «حاليال»سەرتيفيكاتىنىڭ بولۋى (6،7%) جانە ونىمدەردىڭ ءوندىرىسستاندارتتارىنا سايكەستىگى (7،5%) بولدى.

2.5 شەتەلدىك ءوندىرىستىڭ تاماق ونىمدەرىن تۇتىنۋ

ساتىپ الۋ جيىلىگى

قازاقستاندىقتاردىڭ باسىم بولىگى اپتاسىنا 1-2 رەت(27%)، بىرنەشە اپتادا ءبىر رەت (16،9%) نەمەسە ايىنا ءبىر رەتنەمەسە سيرەك (17،3%) ازىق-تۇلىك ساتىپ الادى. ءاربىرونىنشى رەسپوندەنت (12،1%) سۇراققا جاۋاپ بەرە المادى. رەسپوندەنتتەردىڭ 3،6% -ى عانا شەتەلدىك وندىرىستەگى ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن ساتىپ المايدى.

جاسى بولىنىسىندە كۇندەلىكتى نەمەسە اپتاسىنا 3 رەتساتىپ الاتىندار اراسىندا 34 جاسقا دەيىنگى جاستار، اپتاسىنا 1-2 رەت ساتىپ الاتىندار اراسىندا ورتا جاستاعىرەسپوندەنتتەر باسىم ەكەنى اتاپ ءوتىلدى (30،6%)، بىرنەشەاپتادا ءبىر رەت، ايىنا ءبىر رەت نەمەسە سيرەك ساتىپ الاتىندار- رەسپوندەنتتەردىڭ ەڭ جاس توبى (تيىسىنشە 23% جانە 21،6%)، ياعني جاس ۇلعايعان سايىن قاراي ازىق-تۇلىك ساتىپ الۋ سيرەكجۇرگىزىلەدى.

شەتەلدىك ءوندىرىستىڭ تاماق ونىمدەرىن تۇتىنۋدرايۆەرلەرى

جوعارى ساپا (45،4%)، تارتىمدى باعا (34،9%) جانەوندىرۋشىگە سەنىم (29،1%) شەتەلدىك ءوندىرىستىڭ تاماقونىمدەرىن تۇتىنۋدىڭ توپ-3 درايۆەرى بولىپ تابىلادى. تۇتىنۋشىلار «حاليال» سەرتيفيكاتىنىڭ بولۋىنابايلانىستى يمپورتتىق ونىمدەردى ەڭ از تاڭدايدى (7%).

الەۋمەتتىك-دەموگرافيالىق سيپاتتامالار بولىنىسىندەتۇتىنۋ درايۆەرلەرى:

جوعارى ساپا - 25-34 جاستاعى رەسپوندەنتتەر (50،9%)، ەلوردا تۇرعىندارى (50،6%)، ءوز بالالارىمەن جانەاتا-انالارىمەن (56،1%) جانە اتا-انالارىمەن (50،8%)، كاسىپكەرلەر (54،8%)، ورتاشا جەتىستىك دەڭگەيى (48،9%)؛

تارتىمدى باعا - ازاماتتىق نەكەدە تۇرعاندار (41،5%)، ءۇش ادامنان تۇراتىن ءۇي شارۋاشىلىقتارى (40،2%)، زەينەتكەرلىك جاستاعى نەمەسە مۇگەدەكتىك مارتەبەسى بارجۇمىس ىستەمەيتىن رەسپوندەنتتەر (43،5%)؛

وندىرۋشىلەرگە سەنەمىن - حالقى 250 مىڭ ادامناناساتىن قالالاردىڭ تۇرعىندارى. (33،2%)، ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەنقامتىعاندار جانە فريلانستا جۇمىس ىستەيتىندەر (35،1%)؛

جەڭىلدىكتەردىڭ، ناۋقانداردىڭ نەمەسە بونۋستىقۇسىنىستاردىڭ بولۋى - حالقى 100 مىڭنان 250 مىڭعادەيىن (29،5% مىڭعا دەيىن) قالالاردىڭ تۇرعىندارى، جەسىرلەر (36،3%)، ءتورت ادامنان تۇراتىن ءۇيشارۋاشىلىقتارى (29،1%)، زەينەتكەرلىك جاستاعى نەمەسەمۇگەدەكتىك مارتەبەسى بار (36%) جۇمىس ىستەيتىنرەسپوندەنتتەر؛

«حاليال» سەرتيفيكاسياسىنىڭ بولۋى - جاستار(12،7%)، حالقى 100 مىڭعا دەيىنگى قالالاردىڭ تۇرعىندارى(14،6%)، ۇلكەن ءۇي شارۋاشىلىقتارى (5 ادام -14،6%، 6 ادام-13،3%)، باستاۋىش جانە تولىق ەمەس ورتا ءبىلىمى بار (11،3%)، كوللەدجدەر مەن ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ جۇمىس ىستەمەيتىنوقۋشىلارى (15،3%)، ۋاقىتشا جۇمىسسىزدار (11%) جانە دەكرەتتىك دەمالىستاعىلار (11،1%)، تابىسى جوعارى جانە ورتاشادان جوعارى تابىسى بار رەسپوندەنتتەر (15،6% جانە 11،1%).

2.6 شەتەلدىك ءوندىرىستىڭ تاماق ونىمدەرىن تۇتىنۋ

قازاقستاندىق وندىرۋشىلەردىڭ ۇسىنىمى جانەقولداۋى

قازاقستاندىقتاردىڭ باسىم كوپشىلىگىقازاقستاندىق ءوندىرىستىڭ ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن ۇسىنادى(86% -ى – ارينە يە - 40،7%، كوبىنە ءيا - 45،3%). سۇرالعانداردىڭ ۇشتەن ەكىسىنەن استامى بيۋدجەت قاراجاتىنان وتاندىق وندىرۋشىلەردى قولداۋعا دايىن(70،2% - ارينە ءيا - 30،8%، كوبىنە ءيا - 39،4%)، ال رەسپوندەنتتەردىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگى عانا (37% - ارينە ءيا - 11،7%، كوبىنە ءيا - 25،4%).

الەۋمەتتىك-دەموگرافيالىق توپتار بولىنىسىندە وتاندىقءوندىرىستىڭ تاماق ونىمدەرى ءۇشىن بەس (تيىسىنشە 46،8%، 33،9% جانە 51،4%)، التى جانە ودان دا كوپ ادامنان (18،5%، 43،1% جانە 16،6%)، سونداي-اق ەڭ جوعارى تابىستىرەسپوندەنتتەردەن (60%، 46،4% جانە 28،8%) ۇلكەن ءۇيشارۋاشىلىقتارىن ۇسىنۋعا، قولداۋعا جانە تولەۋگە ءبىرشامادايىن ەكەنى اتاپ ءوتىلدى.

قازاقستاندىق ازىق-تۇلىك وندىرۋشىلەردى ءبىلۋ

ەڭ تانىمال قازاقستاندىق ازىق-تۇلىك وندىرۋشىلەرسۋلتان (83،1%)، راحات (Lotte 82،4%) جانە سەسنا (80،2%) بولدى، ولاردى رەسپوندەنتتەردىڭ باسىم كوپشىلىگى ءبىلدى. توپ-5-تىكتى Foodmaster (73،9%) جانە كۋبلەي (68،3%) تۇيىقتايدى. ەڭ از تانىلاتىن كومپانيالار زەنچەنكو ي ك (كوبىنەسە ءسۇت ونىمدەرىن ءوندىرۋشى، پەتروپاۆل قالاسى) (22،2%) جانە ليدەر-2010 (ءسۇت ونىمدەرىن ءوندىرۋشى، رۋدنىي قالاسى) (24،1%) بولدى.

الەۋمەتتىك-دەموگرافيالىق سيپاتتامالار بولىنىسىندە35-54 جاس ارالىعىنداعى ايەلدەر، رەسپوندەنتتەر، سونداي-اقەلوردا مەن الماتى قالاسىنىڭ تۇرعىندارىكومپانيالاردىڭ باسىم بولىگىن باسقا توپتاردان ءجيىبىلەتىندىگى ايتىلعان.

قازاقستاندىق ازىق-تۇلىك وندىرۋشىلەرگە دەگەن سەنىم

ساۋالناماعا سايكەس، رەسپوندەنتتەردىڭ قازاقستاندىقكومپانيالارعا دەگەن سەنىم دەڭگەيى ايتارلىقتايجوعارى. ماسەلەن، Top 2 Box كورسەتكىشى («سەنىمبىلدىرۋشىلەر» جانە «تولىق سەنىم بىلدىرۋشىلەر» ۇلەسىنىڭسوماسى) 74،4% -95،5% شەگىندە وزگەرەدى، ال ول بويىنشاورتاشا ءمان 93،3% قۇرادى.

ساۋالناماعا قاتىسۋشىلاردىڭ ەڭ كوپ سەنىم دەڭگەيىبار 5 كومپانيانىڭ قاتارىنا الەكس (95،5%)، ارال تۇز (94،5%)، راحات (Lotte 93،3%)، سۋلتان (93،1%) جانە سەسنا (93،1%) كىردى، سوڭعى ءۇش كومپانيا قازاقستاندىق ەڭ تانىمالوندىرۋشىلەر بولىپ تابىلادى.

رەسپوندەنتتەر ەڭ از سەنەتىن الكوگولدى ىشىمدىكتەردىوتاندىق وندىرۋشىلەر – تۋرگەن (74،4%)، حاوما (74،4%)جانە Bacchus (76،1%) بولىپ شىقتى.

2.7 ونلاين ساتىپ الۋ

ونلاين دۇكەندەردەن ازىق-تۇلىك ساتىپ الۋ جيىلىگى

رەسپوندەنتتەر ونلاين-دۇكەندەردە ازىق-تۇلىك ساتىپ الۋجيىلىگى بويىنشا بىلايشا ءبولىندى: 28% ساتىپ الۋدىاپتاسىنا 1-2 رەت، 27،2% - ايىنا ءبىر رەت نەمەسە سيرەكجاسايدى. تاعى 25،2% بىرنەشە اپتادا ءبىر رەت ساتىپ الۋدىءجون كورەدى. ونلاين ساتىپ الۋلارمەن سالىستىرعاندا، ونلاين ساتىپ الۋلار ءالى دە سيرەك جاسالۋدا.

ونلاين دۇكەندەردى قالاۋشىلار

ونلاين-دۇكەندەر اراسىندا ابسوليۋتتىك كوشباسشىMagnum Go (67%) بولىپ تابىلادى. العاشقى 5 ونلاين دۇكەنگە تەك الماتى قالاسىندا عانا جۇمىس جاسايتىنArbuz (34،4%) جانە Airba Fresh (26،9%)، Choco (17%)، ۆكۋسمارت جانە Clevermarket.kz (ءاربىر جاعدايدا 9،6%) كىردى.

رەسپوندەنتتەر اراسىندا ەڭ از تانىمال Instashop(4،6%) جانە ونىمدەردى Tele 2 قوسىمشاسى ارقىلى جەتكىزۋ(3،8%) بولدى.

Magnum Go-دا ونلاين ونىمدەرگە ورتا جاستاعىرەسپوندەنتتەر (72،1%)، Arbuz-دا 25-34 جاستاعىرەسپوندەنتتەر (43،2%)، ال Airba Fresh-تە 18-24 جاستاعى ەڭجاس توپ (37،1%) تاپسىرىس بەرەدى. 45-54 جاستاعىرەسپوندەنتتەر، سونداي-اق باسقالاردان دا ءجيىClevermarket.kz (17،6%) جانە ليدەردە (12،7%) تاپسىرىستارجاسايدى.

ونلاين دۇكەندەرىنىڭ سيپاتتامالارى

تۇتىنۋشىلار Arbuz.kz سايتىن جەتكىزۋ ۋاقىتىن تاڭداۋمۇمكىندىگى بار ونىمگە تاپسىرىس بەرەتىن ىڭعايلى ىزدەۋجۇيەسى بار ينتەرنەت-دۇكەن رەتىندە قابىلدايدى.

Choco ريادوم جەتكىزۋ سەرۆيسىنە ونىمدەردى جىلدامجەتكىزۋ جانە بونۋس جۇيەسىنىڭ نەمەسە كەشبەكتىڭ بولۋىسياقتى سيپاتتامالار ءتان.

Magnum Go تۇتىنۋشىلاردا ءونىمنىڭ تارتىمدىباعاسىمەن جانە بونۋس جۇيەسى نەمەسە كەشبەك بار بولۋىمەنبايلانىستىرىلادى.

Magnum Go-نى قوسپاعاندا، بارلىق اتالعانونلاين-دۇكەندەردى «جاقسى ءونىم ساپاسىمەن»بايلانىستىرادى.

ونلاين ساتىپ الۋدى تاڭداۋ سەبەپتەرى

ونىمدەردى ونلاين-ساتىپ الۋدى تاڭداۋدىڭ نەگىزگىسەبەپتەرى:

- ۋاقىتتى ۇنەمدەۋ - رەسپوندەنتتەردىڭ 53،1% ءۇشىن ەڭماڭىزدى فاكتور، ەركەكتەرگە قاراعاندا ايەلدەر (57،5%) ءجيىايتادى (48،8%)؛

- كۋرەرمەن قولايلى جەتكىزۋ - ساتىپ الۋشىلاردىڭ48،2%، اسىرەسە ايەلدەر ءۇشىن (54،7%) ماڭىزدى؛

- ۇلكەن كولەمدەر مەن اۋىر تاۋارلارعا تاپسىرىسبەرۋدىڭ قولايلىلىعى رەسپوندەنتتەردىڭ 44،5%، نەگىزىنەنايەلدەر ءۇشىن (52،1%) ماڭىزدى.

- دۇكەنگە شىعۋ قاجەتتىلىگىنىڭ بولماۋى - 40،2%، ەركەكتەرمەن سالىستىرعاندا (38،1%) ايەلدەردى (42،4%) ءجيىتارتادى.

- جەڭىلدىكتەردىڭ، ناۋقاندار مەن بونۋستاردىڭ بولۋى- رەسپوندەنتتەردىڭ 31،1%، اسىرەسە ايەلدەر ءۇشىن (34،6%) ماڭىزدى فاكتور.

جاس توپتارى بولىنىسىندەگى ونلاين ساتىپ الۋ كەدەرگىلەرى

ونلاين ساتىپ الۋداعى ەڭ ءجيى كەزدەسەتىن پروبلەماءونىمنىڭ جارامدىلىق مەرزىمىن، ءتۇسى مەن سىرتقى ءتۇرىن(37،2%) تەكسەرۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولماۋى بولىپ تابىلادى.

كوبىسى ونلاين-دۇكەندەردەگى تاۋارلاردىڭ ساپاسىناسەنبەيدى (30،4%). ادەتتەگى دۇكەندەرمەن سالىستىرعانداجوعارى باعالار رەسپوندەنتتەردىڭ 20،3%-ىنا كەدەرگى بولىپتابىلادى. كەيبىرەۋلەرگە ازىق-تۇلىككە ونلاين (17،8%) قالايتاپسىرىس بەرۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىنۋ قيىن، ال باسقالارىناتاۋارلاردى اۋىستىرۋ نەمەسە قايتارۋ مۇمكىندىگىنىڭجوقتىعى ۇنامايدى (16،5%).

جاس توپتارى بولىنىسىندە «ىڭعايسىز جەتكىزۋ» جاستاراراسىندا «ونلاين تاپسىرىس بەرە الماۋى»، ال 25-34 جاسارالىعىنداعى رەسپوندەنتتەر اراسىندا «ازىق-تۇلىكتەردىاۋىستىرۋ نەمەسە قايتارۋ مۇمكىندىگىنىڭ بولماۋى» ەڭ ءجيى 5 كەدەرگىدەن ىعىستىرىلدى. بۇل رەتتە ىڭعايسىز جەتكىزۋ 35-44 جاستاعى رەسپوندەنتتەردى كوبىرنە الاڭداتپادى. قالعان توسقاۋىلداردىڭ ىشىندە «تاۋارلاردىڭ شەكتەۋلى تۇرلەرى»جاستاردى كوبىرەك تولعاندىردى.

3-تاراۋ. نەگىزگى قورىتىندىلار

سوڭعى بەس جىلداعى تاماق ونىمدەرىن تۇتىنۋداعى وزگەرىستەر

سوڭعى بەس جىلدا قازاقستاندا ءارتۇرلى ساناتتاعى ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن تۇتىنۋ ءارتۇرلى باعىتتاعى ديناميكانىكورسەتتى. جۇمىرتقا مەن ەتتى تۇتىنۋ تيىسىنشە 4% -عا جانە1،5% -عا ءوستى. كەرىسىنشە، ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرىن تۇتىنۋ10% -عا، كوكونىستەر، نان-توقاش ونىمدەرى، جارمالار، مايلار 9% -عا، كارتوپ 7% -عا تومەندەگەنى بايقالدى. بالىق پەن تەڭىز ونىمدەرىن تۇتىنۋ 4% -عا تومەندەدى. سونىمەن قاتار، جەمىس-جيدەك، قانت جانە كونديتەرلىك ونىمدەردى تۇتىنۋشامامەن بەس جىل بۇرىنعى دەڭگەيدە قالدى. ازىق-تۇلىكونىمدەرىنىڭ كوپشىلىگىن تۇتىنۋدىڭ شىڭى 2020 جىلعا كەلدى، ودان كەيىن 2021 جىلى قۇلدىراۋ بولدى، ال 2022 جىلىبارلىق دەرلىك ونىمدەر بويىنشا تۇتىنۋدىڭ ەڭ تومەندەڭگەيى بايقالدى. ەڭ ءىرى 5 ساناتتىڭ ىشىندە وسىمدىك مايىندا(جىلىنا 11%) جانە تاعامدىق قوسالقى ونىمدەرمەن (8%) 2019 جىلدان باستاپ ەڭ ۇزدىك ورتاشا جىلدىق ءوسۋ قارقىنىبار. ەڭ از وندىرىلەتىن ونىمدەردىڭ ءوسۋ قارقىنى ەڭ جوعارى، مىسالى، قاتتى سۇتتە - 27%. بارلىق وندىرىستىك كولەمنىڭجارتىسىن الاتىن جۇقا تارتىلعان ۇن توقىراۋدا جانەجىلىنا ورتاشا ءوسىمنىڭ 1% -ىن عانا كورسەتءتى.

قازاقستانعا يمپورتتىڭ ۇردىستەرى

2024 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا قازاقستانعا ازىق-تۇلىك يمپورتى ءارتۇرلى ساناتتار بويىنشا ءوسۋ مەن قۇلدىراۋدىڭ ۇيلەسىمدىلىگىن كورسەتتى. اتاپ ايتقاندا، قانتيمپورتى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 84% -عا ۇلعايىپ، جالپى قۇنى 208 ميلليون اقش دوللارىن قۇراپ وتىر. بۇلءوسىم نەگىزىنەن رەسەي مەن بەلارۋستەن كەلەتىن يمپورتقابايلانىستى بولدى، بۇل 2024 جىلعى جالپى كولەم 2023 جىلعى دەڭگەيدەن اسىپ ءتۇسۋى مۇمكىن دەپ بولجايدى. كەرىسىنشە، مينەرالدى جانە گازدالعان سۋلاردىڭ يمپورتى 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا 22% -عا تومەندەدى، بۇل رەتتەيمپورت 59،8 ميلليون اقش دوللارىن قۇرادى، بۇل جالعاسىپوتىرعان تومەندەۋدى كورسەتەدى. سيترۋستىق، اسىرەسە جۇڭگو، پاكىستان جانە تۇركيادان كەلەتىن مانداريندەر يمپورتى 2022 جىلمەن سالىستىرعاندا شامامەن ۇشتەن بىرىنە ارتتى، بۇل وسى ونىمدەرگە دەگەن سۇرانىستىڭ ءوسىپ كەلە جاتقانىنكورسەتەدى.

ازىق-تۇلىك باعاسىنىڭ ماۋسىمدىق اۋىتقۋىنا اسەر ەتەتىن نەگىزگى فاكتورلار

قازاقستانداعى تاماق ونىمدەرى باعاسىنىڭ ماۋسىمدىق اۋىتقۋىنا اسەر ەتەتىن نەگىزگى فاكتورلار ءوندىرىستىڭ ماۋسىمدىلىعى، يمپورت ۇلگىلەرى جانە وڭىرلىك كليماتتىق جاعدايلار بولىپ تابىلادى. جىلدىڭ باسىندا، اسىرەسە قاڭتاردا تاماق ونىمدەرىن ءوندىرۋدىڭ ايتارلىقتاي تومەندەۋىمەن، ءوندىرىستىڭ ماۋسىمدىلىعى ايقىن بايقالادى، ودان كەيىن اقپاندا ستاندارتتى دەڭگەيگە قايتا ورالۋ قاجەت. سونداي-اق، مامىردان باستالاتىن ءوندىرىستىڭ ازداپ قۇلدىراۋى بايقالىپ، ول شىلدەگە دەيىن ساقتالادى، الايدا 2024 جىلى ءوسىم ماۋسىمنىڭ وزىندە بايقالعان بولاتىن. بۇدان باسقا، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق (ەاەو) ەلدەرىنەن ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ يمپورتى قولجەتىمدىلىك پەن باعاعا اسەر ەتۋى مۇمكىن ماۋسىمدىق ۇردىستەردى كورسەتەدى. وڭىرلىك كليماتتىق جاعدايلار دا ماڭىزدى ءرول اتقارادى، ويتكەنى ولار اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىسىنە جانە دەمەك، ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنىڭ ۇسىنىسى مەن باعاسىنىڭ قالىپتاسۋىنا اسەر ەتەدى.

قازاقستانداعى تۇتىنۋشىنىڭ پورترەتى

الەۋمەتتىك ساۋالنامادان الىنعان مالىمەتتەردى تۇيىندەي وتىرىپ، ءبىز قازاقستانداعى وففلاين جانە ونلاين ونىمدەردى ورتاشا ستاتيستيكالىق ساتىپ الۋشىلاردىڭ پورترەتتەرىن قالىپتاستىردىق.

وففلاين ساتىپ الۋشى: ەڭ تانىمال «بارىپ» ازىق-تۇلىك ساتىپ الۋ ورىندارى Magnum، Small، Green جانە ت.ب. ءتيپتى جەلىلىك سۋپەرماركەتتەر بولىپ تابىلادى، ولارعا ەل حالقىنىڭ تورتتەن ءۇش بولىگى جۇگىنەدى. جەرگىلىكتى نەمەسە ءۇيدءىڭ جانىنداعى دۇكەندەر كومەكشى فۋنكسيانى كوبىرەك ورىندايدى، الايدا ولاردىڭ قىزمەتتەرىنە رەسپوندەنتتەردىڭ جارتىسىنان استامى (57،4%) جۇگىنەدى.

وففلايندى ساتىپ الۋشىلار ءونىمنىڭ ساپاسىن (37،2%) جانە ساپاعا سەنىمسىزدىگىن (30،4%) تەكسەرۋدىڭ مۇمكىن بولماۋى سياقتى ونلاين-ساتىپ الۋ كەدەرگىلەرىن ەسكەرە وتىرىپ، ونىمدەردى فيزيكالىق قاراپ شىعۋ مۇمكىندىگىن باعالايدى. ولار ءجيى ساۋدا جاسايدى، ساتىپ الۋشىلاردىڭ 54%-ى كۇندەلىكتى نەگىزدە جەرگىلىكتى دۇكەندەرگە بارادى. بۇل رەتتە سۋپەرماركەتتەر، بازارلار (نارىقتار، جارمەڭكەلەر)، مامانداندىرىلعان دۇكەندەر جانە قولدان ساتىپ الۋشىلار سياقتى نۇكتەلەرگە تۇرعىنداردىڭ 36-39% -ى اپتاسىنا 1-2 رەت بارادى.

مۇنداي كليەنت ازىق-تۇلىك تاڭداۋ كەزىندە جارامدىلىق مەرزىمىنە (79،1%) جانە باعاعا (76،4%) مۇقيات قارايدى، ايەلدەر مەن قارت ادامداردىڭ وسى اسپەكتىلەرگە ەرەكشە نازار اۋدارۋى زاڭدى. ولار ەت، قۇس، بالىق جانە تەڭىز ونىمدەرىن بازارلاردان، نارىقتاردان جانە فەرمەرلەردەن ءجيى ساتىپ الادى، بۇل رەتتە كوكونىستەر مەن جەمىستەردى دە وسى كوزدەردەن ساتىپ الۋدى ءجون كورەدى. ولاردىڭ ساتىپ الۋداعى ادەتتەرى الەۋمەتتىك جانە دەموگرافيالىق فاكتورلارعا، سونىڭ ىشىندە جاسى، تابىس دەڭگەيى مەن وتباسى جاعدايىنا بايلانىستى.

قازاقستانداعى ساتىپ الۋشىلار «سۋلتان»، «راحات» جانە «سەسنا» سياقتى قازاقستاندىق برەندتەرگە سەنىمى جوعارى جەرگىلىكتى وندىرۋشىلەرگە قاتتى قولداۋ كورسەتۋدە. ولار جەرگىلىكتى ونىمدەردى (86%) ۇسىنۋعا دايىن جانە وتاندىق ءوندىرىستى (70،2%) مەملەكەتتىك قارجىلاندىرۋدى قولدايدى. الايدا ولار باعاعا سەزىمتال، تەك 37% -ى عانا جەرگىلىكتى ونىمدەر ءۇشىن كوبىرەك تولەۋگە دايىن. مۇنداي ساتىپ الۋشى ادەتتە ايىنا 100 000 تەڭگەگە دەيىن (65،2%) جۇمسايدى، ال ورتاشا چەك 113 870 تەڭگەنى قۇرايدى.

ونلاين ساتىپ الۋشى: قازاقستانداعى ورتاشا ستاتيستيكالىق ونلاين-ساتىپ الۋشى - ساتىپ الۋ ۇدەرىسىندەگى قولايلىلىق پەن تيىمدىلىكتى باعالايتىن ادام. بۇل كليەنت ۋاقىتتى ۇنەمدەۋگە (53،1%)، جەتكىزۋدىڭ قولايلى نۇسقالارىنا (48،2%) جانە ونلاين-ساتىپ الۋدى تاڭداۋ كەزىندە كوتەرمە (44،5%) تاپسىرىس بەرۋ مۇمكىندىگىنە باسىمدىق بەرۋى مۇمكىن. ايەلدەر، اتاپ ايتقاندا، قولايلىلىق پەن جەڭىلدىكتەردىڭ، ناۋقاندار مەن بونۋستاردىڭ بولۋىن ينتەرنەتتەن ساتىپ الۋ تۋرالى شەشىم قابىلداۋ كەزىندە باستى فاكتورلار دەپ اتايدى.

ارتىقشىلىقتارعا قاراماستان، بۇل ساتىپ الۋشى ينتەرنەتتە ساتىپ الۋ كەزىندە بەلگىلى ءبىر كەدەرگىلەرگە تاپ بولادى، مىسالى، تاۋاردىڭ ساپاسىن فيزيكالىق تۇرعىدان تەكسەرۋدىڭ مۇمكىن بولماۋى (37،2%)، تاۋاردىڭ ساپاسىنا سەنىمسىزدىك (30،4%) جانە جوعارى باعاعا بايلانىستى قاۋىپتەنۋ (20،3%). ناتيجەسىندە ينتەرنەتتەن ساتىپ الۋ وفلاينعا قاراعاندا سيرەك جاسالادى، ال تانىمال ونلاين ساناتتار شاي، كوفە، جارما جانە كوكونىستەردى قامتيدى.

ونلاين ساتىپ الۋشى ينتەرنەتتە اپتاسىنا 1-2 رەت(28%) نەمەسە ايىنا ءبىر رەت نەمەسە سيرەك (27،2%) ساتىپالادى. ولار «Magnum Go» (67%)، «Arbuz» (34،4%) جانە«Airba Fresh» (26،9%) سياقتى تانىمال ونلاين-پلاتفورمالاردى ءجيى قولدانادى. ونلاين-ساتىپالۋشىلاردىڭ كوپشىلىگى وتاندىق وندىرۋشىلەردى ۇسىنۋعاجانە قولداۋعا جوعارى دايىندىقپەن جەرگىلىكتى ونىمدەرگەباسىمدىق بەرەدى، الايدا ولار ادەتتە باعاعا سەزىمتال جانەجەرگىلىكتى تاۋارلار ءۇشىن ەداۋىر كوپ تولەۋگە دايىن بولماۋىمۇمكىن.

جالپى، قازاقستانداعى ونلاين-كليەنت - بۇل ءونىمنىڭباعاسى مەن سيپاتتاماسى تۋرالى ەستە ساقتاي وتىرىپ، قولايلىلىق پەن ساپا اراسىنداعى تەڭگەرىمدى ىزدەيتىن ادام.