وسى باعىتتا كومپانيا باسشىلىعى ماڭعىستاۋ وبلىسىندا ءتورت مەموراندۋمعا قول قويدى.
اقتاۋ قالاسىندا «CIO and Digital Professionals Workplace 2019» دەگەن اتاۋمەن وتكەن اۋقىمدى شاراعا IT تەحنولوگيا سالاسىنىڭ ايدىنىندا سۋداعى بالىقتاي ەركىن جۇزگەن ءىرى كومپانيالار مەن مايەكتى ماماندار قاتىستى.
ەركىن فورماتتا وتكەن كونفەرەنسيادا زاماناۋي تەحنولوگيالار تۋرالى جان-جاقتى ءسوز بولدى. سپيكەرلەر قازاقستانداعى يندۋستريالدىق جوبالاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىن قامتاماسىز ەتەتىن جاڭاشا ويلارى مەن ۇسىنىستارىمەن ءبولىستى.
سونداي-اق قاتىسۋشىلار وپەراتوردىڭ تەحنولوگيالىق بازالارىن تالقىلادى. كومپانيا ءوز كەزەگىندە ەلىمىزدەگى بىردەن-بىر ينفراقۇرىلىمدىق وپەراتور رەتىندە كاسىپورىندارداعى ساندىق تەحنولوگياعا كوشۋدىڭ تىڭ باعىتتارىن العا تارتتى.
ماڭعىستاۋ وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارى نۇرداۋلەت قيلىباي اكىمدىك تاراپىنان مۇمكىندىگىنشە قولداۋ كورسەتىلەتىنىن ايتىپ، سەرپىندى سەرىكتەستىكتىڭ ماردىمدى ماۋە بەرەتىنىنە سەنىم ءبىلدىردى:
– قازاقتەلەكومنىڭ» جەتىستىكتەرىن تۇگەلدەي جىپكە ءتۇزۋ مۇمكىن ەمەس. مەن وسى كومپانيانىڭ تاريحى باستالعان ۋاقىتتان بەرى باقىلاپ كەلەمىن. 1990 جىلدارى جاڭادان جاساقتالعان كومپانيا اياعىن ءتاي-تاي باسقاننان بەرى ءبارى كوز الدىمدا.
سول ۋاقىتتىڭ وزىندە تالشىقتى-وپتيكالىق بايلانىس تۋرالى ءسوز بولعان ەدى. سول باستامانى سىناعاندار دا بولدى. دەگەنمەن، وسى قيىندىقتاردىڭ بارىنە توتەپ بەرىپ، جەتىستىكتىڭ تورىنە شىقتىڭىز. بولاشاقتا ساندىق تەحنولوگيا قارىشتاپ دامي بەرەدى. بۇل ۇدەرىس حالىقتىڭ بارلىق توبىن قامتيدى. وسى سالادا ءالى اشىلار مۇمكىندىك كوپ. سوندىقتان كەلىڭىز، بىرگە جۇمىس جاسايىق. ءبىز وسى باعىتتا قىزمەت ەتۋگە، جاعداي جاساۋعا، كومەك كورسەتۋگە دايىنبىز، – نۇرداۋلەت قيلىباي.
جيىندا 4 مەموراندۋمعا قول قويىلدى.
وسىلايشا، تىزە بىرىكتىرىپ جۇمىس جاساۋعا جول سالىندى. ءتيىمدى ىنتىماقتاستىقتىڭ ارقاسىندا قوعامدىق ورىندار مەن جولدى باقىلاۋ جۇيەسىن كۇشەيتۋ، قوعامدىق ورىندارداعى wi-fi جۇيەسىنىڭ جۇمىسىن جىلدامداتۋ، جاعدايات ورتالىقتارىن سالۋ، تالشىقتى-وپتيكالىق بايلانىس جەلىلەرى مەن LPWAN توراپتارىن قۇرۋ، ەكولوگيالىق مونيتورينگ جۇرگىزۋ، جەدەل جاردەمنىڭ ديسپەچەرلىك قىزمەتىن اۆتوماتتاندىرۋ، Big Data تەحنولوگيالارىن ءتۇزۋ، مۇناي كومپانيالارىنىڭ جۇمىسىن وڭتايلاندىرۋ مۇمكىن بولماق.
ال كومپانيانىڭ جاڭا ونىمدەردى دامىتۋ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى قولعا الىنعان جوبالار تۋرالى Dalanews.kz-كە تولىق ايتىپ بەردى:
سامات يمبايەۆ، «قازاقتەلەكوم» اق كبد جاڭا ونىمدەردى دامىتۋ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى:
«كومپانيا كاسىپورىنداردا سىمسىز تەحنولوگيا تۇرىندەگى دايىن ينفراقۇرىلىمدى ۇسىنادى. اتاپ ايتار بولساق، LORA بازالىق ستانساسى، يندۋستريالدى قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتەتىن «اقىلدى كاسكالار»، ءتۇتىن بەلگىسىن بەرۋ قۇرالدارى، رادياسيالىق سيگنالداردى باقىلاۋ جانە ولشەۋ فۋنكسيالارى. سونىمەن بىرگە تەلەكوم وپەراتوردىڭ سەرىكتەستەرىمەن بىرلەسە جۇك كولىكتەرىنىڭ جۇمىسىن باقىلاۋعا ارنالعان ءموبيلدى اتس قۇرۋعا مۇمكىندىگى بار.
جالپى، ءار ءوڭىردىڭ، ءار قالانىڭ ەرەكشەلىكتەرى، وزىندىك ولقى تۇستارى مەن تۇيتكىلدى ماسەلەلەرى بار. مىسالى تۇركىستان وبلىسى قايتا جاڭعىرىپ كەلە جاتقان جاڭا وبلىس، قالا ەندى وركەندەي باستادى. كيەلى ءوڭىردىڭ تۋريستىك الەۋەتىن دامىتۋ – ماڭىزدى مىندەتتەردىڭ ءبىرى.
سوندىقتان تۇركىستان قالاسىنا تۋريستەر كەلگەن كەزدە ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قوعامدىق ورىنداردا بەينەباقىلاۋ جۇيەلەرىن جەتىلدىرگىمىز كەلەدى، — دەي كەلە، ويىن ءارى قاراي تىزبەكتەدى:
«اناليتيكالىق تاسىلدەر نەگىزىندە قىلمىستىق ارەكەتتەردىڭ الدىن الۋعا بولادى. قالا ءوسىپ كەلە جاتقاندىقتان، ايماقتى جوعارى جىلدامدىقتى ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتۋ مىندەتتەرى دە بار. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، قولجەتىمدى ينتەرنەت جاي عانا ويىندار ءۇشىن ەمەس، كوپتەگەن سالالاردى دامىتۋعا ارنالعان مۇمكىندىك. ءبىز وسى مۇمكىندىكتەردىڭ اياسىن كەڭەيتپەكپىز.
وڭىردەگى مەكتەپتەرگە قولجەتىمدى wi-fi ينتەرنەت جەلىلەرىمەن قامتاماسىز ەتۋدى جوسپارلايمىز. جالپى «سمارت سيتي» جوباسىن دا جۇيەلى تۇردە قارايمىز. بۇل جوبا بىر-ەكى ەلەمەنتتى قامتىمايدى، بەينەباقىلاۋ، سيفرلاندىرۋ، wi-fi، سونداي-اق ءار قالانىڭ دامۋ ۇردىسىنە بايلانىستى ينتەللەكتۋالدى شەشىمدەردى قامتيدى».
كونفەرەنسيادا قاۋزالىپ، ايرىقشا توقتالعان تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى - «اقىلدى قالا» جوباسى. تارقاتا كەتەلىك، بۇل – جاھان ەلدەرىندە كەڭ تارالعان، الەمنىڭ وركەنيەتتى قالالارىندا بىرىزدەندىرىلگەن جۇلىندى جوبالاردىڭ ساناتىنان.
«سمارت سيتي» تەحنولوگيالارى ەنگىلىزگەن الەمنىڭ ماڭدايالدى قالالارىندا ەلەكتر ەنەرگياسى بارىنشا ۇنەمدەلىپ، تۇرعىنداردىڭ قاۋىپسىزدىگى جان-جاقتى قولعا الىنعان. جول-كولىك وقيعالارى ازايىپ، قىلمىستاردىڭ سانى كۇرت كەمىگەن. ينفراقۇرىلىم جۇيەلەرىنىڭ جەتىكتىگى بايقالىپ، ءبىر سوزبەن حالىقتىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىنىڭ جاقسارعانى انىقتالعان. ارنايى ورناتىلعان بەرگىشتەر (ور.-داچيك. رەد) جيناعان مالىمەتتەردىڭ نەگىزىندە ورتالىققا قاي سالادا اقاۋ بار ەكەندىگى، قاي ايماقتا ولقىلىقتار ورىن العانى بەلگىلى بولادى. الىنعان اقپاراتتار سارالانىپ، ساراپتالىپ، ماسەلەنى شەشۋدىڭ ءتيىمدى جولدارى ۇسىنىلادى.
قىسقا ۋاقىتتا كول-كوسىر ناتيجەلەر.
«سمارت سيتي» جوباسى از ۋاقىتتا ۇلكەن ناتيجەلەر بەرەدى. ماسەلەن قازاقستانداعى العاشقى سمارت قالالاردىڭ ءبىرى – 14 000 تۇرعىنى بار اقكول قالاسىندا ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ 40 پايىزعا دەيىن ۇنەمدەلگەنى دالەلدەندى. سونىمەن بىرگە تۇرعىن ۇي-كوممۋنالدىق سالاسىندا وڭ وزگەرىستەر ورىن الىپ، قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى جولعا قويىلدى. ال ارىس قالاسىندا ەكولوگيالىق احۋال قاداعالانىپ، قالانىڭ ىشكى تۇراقتىلىعى قامتاماسىز ەتىلدى:
«ارىس قالاسىندا قايعىلى وقيعادان كەيىن ەكى ماسەلە تۇردى: بىرىنشىدەن، قالانى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ، ەكىنشىدەن ۇرەيلەنگەن تۇرعىنداردى قالاعا قايتارۋ بولدى.
قۇرىلىس جۇيەسىن قاداعالاۋ ءۇشىن ۇلكەن بيىكتىكتە كامەرالار ورناتىپ، قالا ءوڭىنىڭ وزگەرۋىن قاداعالادىق، قايتادان ءومىر بىتكەنىن بايقادىق.
ارىستاعى رادياسيانىڭ مولشەرى شامادان تىس،-دەگەن سىبىستارعا نۇكتە قويدىق. سەبەبى، «اقىلدى قالا» جوباسىنىڭ ءبىر باعىتى – ەكولوگيالىق مونيتورينگ بولىپ تابىلادى. بۇل بويىنشا ەلدىمەكەندەگى زياندى اۋا مولشەرىن ءدال انىقتاۋعا بولادى. ارىس قالاسىندا رادياسيانىڭ ەشقانداي دا شامادان اسپايتىندىعىن كورسەتىپ، تۇرعىنداردىڭ كوزىن جەتكىزدىك. ياعني بولجامدار مەن جورامالداردىڭ نەمەسە ساراپشىلار پىكىرىنىڭ نەگىزىندە ەمەس، ناقتى ماتەماتيكالىق دالدىك پەن داچيكتەردىڭ كورسەتكىشىنىڭ نەگىزىندە كوز جەتكىزدىك»،-دەدى سامات يمبايەۆ.
ماڭعىستاۋ وبلىسى بويىنشا بيىل 2،5 شاقىرىمدىق تالشىقتى-وپتيكالىق جەلى تارتىلماق. بۇل – شالعاي اۋىلدارعا ينتەرنەت تارتۋ جوباسىنىڭ ءبىر بولىگى بولاتىن. وسىلايشا، سيفرلاندىرۋ مىندەتتەرىنىڭ ماردىمدى بولىگى ىسكە اسىرىلماق.
سونداي-اق وتكەن جىلى «قازاقتەلەكوم» تاراپىنان LORA تەحنولوگياسىنىڭ پيلوتتىق جوباسى ەنگىزىلگەن بولاتىن.
مەموراندۋم اياسىندا وسى باستاما قاداعالانادى. مۇناي كاسىپشىلىگىندەگى تەحنولوگيالاردىڭ جاڭارتىلۋى، جاڭعىرتىلۋى، زاماناۋيلاندىرىلۋى – وسى مەموراندۋمنىڭ شەڭبەرىندە جۇزەگە اسىرىلادى. ناتيجەسىندە شىعىنداردى ازايتىپ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋ باستى نازاردا بولماق. بۇل ءوز كەزەگىندە تەك ەكونوميكالىق تۇرعىدان ءتيىمدى بولىپ قويماي، ەكولوگيالىق احۋالدىڭ تۇراقتىلىعىنا كەپىلدىك بەرەدى.
جاڭا تەحنولوگيا جاڭا مامانداردى قاجەت ەتەدى. تەحنولوگيالىق دامۋمەن بىرگە مامانداردىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى قاتار ءجۇرۋى ءتيىس.
سوندىقتان ولاردى دايارلاۋ بويىنشا «قازاقتەلەكوم» اق بارىنشا اتسالىسىپ، جان-جاقتى جۇمىس جۇرگىزۋگە دايىن. وزىندەگى بار ءبىلىمدى تۇتىنۋشىلارمەن بولىسۋگە ءازىر. كومپانيا سىرت ساراپشىلاردىڭ قوسار اقىلىنا دا اشىق ەكەنىن ءبىلدىردى. «سمارت قالانى» سالۋ – تەك اكىمدىكتىڭ ەمەس، سونداي-اق IT سالاسىنداعى كومپانيالاردىڭ تاراپىنان بەلسەندىلىكتى قاجەت ەتەدى. وسى سەبەپتى تەلەكوم وپەراتور جەرگىلىكتى IT كومپانيالارمەن بىرلەسە وتىرىپ، سالماقتى شەشىمدەر قابىلداۋ، تياناقتى ناتيجەلەرگە قولجەتكىزۋدى مۇرات تۇتقان.
ال «سمارت قالا» جۇيەسى – تۇشىمدى بيزنەس جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا زور مۇمكىندىك ەكەندىگى تۇسىنىكتى.
«اقىلدى قالا» جۇيەسى – ەلدىمەكەننىڭ تۋريستىك تىنىسىن اشا تۇسپەك. ءتۋريزمنىڭ دامۋى – جەكەلەگەن جانە ءىرى كاسىپتىك نىسانداردىڭ ىرگەسى نىعايىپ، كەمەلدەنۋىنە جول اشپاق. «اقىلدى قالاعا» سالىنعان قاراجاتتىڭ ءار تيىنى اقتالىپ، از ۋاقىتتا وراسان پايدا اكەلەدى،-دەيدى ماماندار.
سوندىقتان «قازاقتەلەكوم» كومپانياسىنىڭ بۇل جوباسى – دەر كەزىندە جاسالعان دۇرىس قادام، بارلىعى ءۇشىن ءتيىمدى باتىل باستاما بولماق.
ايسارا ايتمان،
Dalanewsء-تىڭ اقتاۋداعى ءتىلشىسى
